جنوب اروپا در چنگ خشکسالی ادامه‌دار و در انتظار بارش باران

اروپا را قاره سبز هم می‌خوانند زیرا در منطقه معتدل شمالی قرار دارد و حدود یک سوم زمین‌های آن قابل کشاورزی و از این نظر پیشتاز قاره‌های جهان است.

این شهرت و این ویژگی، به خصوص در جنوب اروپا رفته رفته رنگ می‌بازد. در سال‌های اخیر دوره‌های خشکسالی در برخی مناطق اروپا مدام طولانی‌تر و میزان بارندگی به شکل نگران‌کننده‌ای کمتر شده است.

جنوب اروپا از ماه‌ها پیش با موج گرمای شدیدی روبروست که با بارندگی نازل و مصرف بیش از حد آب، ذخایر آبی را با چالش‌های کم سابقه‌ای مواجه کرده است.

مسئولان و سیاستمداران شهروندان را فراخوانده‌اند مصرف آب را به حداقل ممکن رسانده و به نیازهای ضروری محدود کنند تا تامین آب مورد نیاز همه شهروندان دچار مشکل نشود. اما در برخی مناطق صرفه‌جویی هم کمک زیادی نمی‌کند.

تیم شاوئنبرگ، همکار تحریریه مرکزی دویچه‌وله در گزارشی که چهارشنبه ششم ژوئیه (۱۵ تیر) منتشر شد به بررسی خشکسالی در اروپا پرداخت. او به نقل از نیهات زال، کارشناس امور آب نهاد محیط زیست اتحادیه اروپا می‌گوید خشکسالی یک مسئله است و مسئله دیگر این است که ما چه میزان آب از شبکه برداشت می‌کنیم.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

بنا بر این گزارش، مصرف خانگی آب در اروپا ۹ درصد است اما به طور میانگین حدود ۶۰ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد.

ایتالیا و بحرانی بی‌سابقه در ۷۰ سال اخیر

ظاهرا در حال حاضر وضعیت در شمال ایتالیا بحرانی‌تر از دیگر مناطق اروپا است و این کشور درگیر وخیم‌ترین خشکسالی طی ۷۰ سال اخیر است.

به دلیل خشکسالی شدید در بسیاری از مناطق شمال ایتالیا وضعیت اضطراری اعلام شده و در بیش از ۱۰۰ شهر مردم به کاهش مصرف آب تا حد ممکن فراخوانده شده‌اند.

بیشتر بخوانید: پژوهشی تازه: اروپا درگیر سخت‌ترین خشکسالی‌های دو هزار سال اخیر است

دولت ایتالیا روز سه‌شنبه، پنجم ژوئیه برای پنج منطقه تا پایان سال ۲۰۲۲ وضعیت اضطراری اعلام کرده و قصد دارد در کوتاه مدت ۳۶ میلیون یورو به مقابله با بحران خشکسالی اختصاص دهد.

در زمستان گذشته در بسیاری از مناطق شمال ایتالیا بارش برف به شدت کاهش یافته و به دلیل ماه‌ها خشکسالی آب دو رودخانه مهم در این منطقه به یک هشتم میزان معمول در چنین فصلی کاهش یافته است.

به خطر افتادن محصولات کشاورزی و جیره‌بندی آب

رودخانه "پو"، بزرگ‌ترین رود ایتالیا یکی از این رودخانه‌ها است و کشاورزان و باغدارانی که در اطراف آن فعالیت می‌کنند احتمال می‌دهند به دلیل کم‌آبی دست‌کم ۳۰ درصد محصولات خود را از دست بدهند.

در برخی مناطق شمال ایتالیا مصرف آب جیره‌بندی و آبیاری درختان میوه ممنوع اعلام شده تا برداشت محصولاتی مانند برنج به خطر نیفتد.

بستر رودخانه‌ای پرآب در شمال ایتالیا که جویباری از آن به جا مانده است

شهردار ورونا، شهری با حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت، به تازگی اعلام کرد برای به خطر نیفتادن تامین آب شرب شهروندان، مصرف آب در مواردی نظیر آبیاری چمن ورزشگاه‌ها، شست و شوی خودرو و پر کردن استخرها تا پایان ماه اوت ممنوع است.

در شهر میلان، پایتخت اقتصادی ایتالیا نیز استفاده از آب در آب‌نماها و فواره‌ها متوقف شده و در شهر پیزا برای کسانی که از آب لوله‌کشی جز برای مصرف شخصی و نظافت استفاده کنند تا ۵۰۰ یورو جریمه در نظر گرفته شده است.

زنگ خطر زودهنگام در پرتغال

در پرتغال زنگ خطر بحران کم‌آبی و خشکسالی در سال ۲۰۲۲ خیلی زود و در زمستان به صدا درآمد زیرا به دلیل فقدان بارندگی، میزان آب در ذخیره‌گاه پشت سدها در ماه ژانویه به حد بسیار ناچیزی کاهش یافته بود.

دولت پرتغال فوریه امسال مقرر کرد فعالیت نیروگاه‌های برق‌آبی به دو ساعت در هفته کاهش یابد و هدف از این کار را تضمین تامین آب آشامیدنی حدود ده میلیون شهروند این کشور برای دست‌کم دو سال آینده عنوان کرد.

بیشتر بخوانید: سازمان ملل: بیش از دو میلیارد نفر از آب سالم محروم هستند

آنچه نشانه‌های آن در زمستان بروز کرده بود امروز در پرتغال کاملا آشکار شده است؛ آخر ماه مه ۹۷ درصد سرتاسر این کشور درگیر یک خشکسالی سخت بود.

مطابق ارزیابی کارشناسان به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی احتمال بروز خشکسالی در کشورهای منطقه دریای مدیترانه که قبلا هر دهه یک بار رخ می‌داد، اکنون تقریبا دو برابر شده است.

خطر بیابان‌زایی در دو سوم اسپانیا

اسپانیا یکی دیگر از کشورهای جنوب اروپاست که به خاطر درگیری با خشکسالی شدید، گرمای زودرس و کم‌آبی مانند دیگر کشورهای این منطقه وضعیتی بحرانی دارد.

وضعیت اسپانیا به گونه‌ای بحرانی است که دو سوم مساحت این کشور را خطر بیابان‌زایی تهدید می‌کند و هر روز زمین‌های حاصل‌خیز بیشتری به صحرای شنی مبدل می‌شوند.

بر پایه ارزیابی سازمان هواشناسی اسپانیا زمستان امسال دومین زمستان خشک در این کشور از سال ۱۹۶۳ تا کنون بوده است. به همین دلیل در بسیاری از مناطق شمال اسپانیا از ماه فوریه، به اجبار تدبیرهای سخت‌گیرانه‌ای در دستور کار قرار گرفت.

روستایی در اسپانیا که زمانی زیر آب مخزن یک سد غرق شده بود و با ادامه خشکسالی دوباره ظاهر شد

در برخی مناطق کاتالونیا از مدتی پیش آب لوله‌کشی فقط چند ساعت در روز جریان دارد و در شماری از شهرهای استان بارسلونا چاه‌ها و جریان آب زیرزمینی خشک شده‌اند.

در شماری از شهرهای این منطقه نیز دسترسی به آب لوله‌کشی فقط برای چهار ساعت در صبح و همین مدت در غروب ممکن است.

اسپانیا سومین تولید کننده بزرگ محصولات کشاورزی در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود و در آن دست‌کم ۷۰ درصد مصرف آب به همین بخش اختصاص دارد.

یک فعال اسپانیایی Greenpeace به دویچه‌وله می‌گوید نیاز به آب مدام افزایش می‌یابد و ما به جای این که تدبیرهایی برای صرفه‌جویی پیشنهاد کنیم طوری رفتار می‌کنیم انگار اندازه نروژ و فنلاند آب در اختیار داریم در حالی که در واقعیت بیشتر در سطح شمال آفریقا قرار داریم.

آمادگی برای پیامدهای ناگزیر تغییرات اقلیمی

در سال‌های گذشته آبیاری قطره‌ای در اسپانیا گسترش قابل توجهی یافته اما هنوز دست‌کم در یک پنجم این فعالیت‌ها از روش‌هایی استفاده می‌شود که میزان هدر رفت آب در آنها زیاد است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به گفته کارشناس امور آب نهاد محیط زیست اتحادیه اروپا برای غلبه بر بحران کم‌آبی باید از روش‌هایی مانند جیره‌بندی فاصله گرفت و به راهکارهای بلندمدت روی آورد.

او می‌گوید این حرف به این معناست که باید به بهره‌وری بیشتر در مصرف آب، به مدیریت ریسک آینده‌نگر و به افزایش آمادگی برای مواجهه با بحران‌های آینده توجه داشت.

به گفته این کارشناس امور آب، معنای دیگر این حرف این است که باید در سطح فردی، محلی و منطقه‌ای و در تمام سطوح  خود را با واقعیت تغییرات اقلیمی منطبق کرد.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  کمبود آب آشامیدنی در برخی مناطق آسیا

  بنابه گزارش "موسسه بین‌المللی مدیریت آب"، با توجه به رشد جمعیت هند، میزان نیاز به آب آشامیدنی در این کشور در سال ۲۰۵۰ تا ۳۰ درصد نسبت به زمان حال افزایش می‌یابد. هم اکنون نیز برخی مناطق کشور اردن به دلیل مهاجرت بسیاری از پناهندگان با کمبود آب مواجه هستند. چین از جمله کشورهایی است که برای کشاورزی و صنایع رو به رشدش به آب فراوانی نیاز دارد.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  کمبود آب در آفریقا به دلیل گرمایش جهانی

  گرمایش جهانی باعث می‌شود که دوره خشکی در برخی مناطق طولانی‌تر شود، امری که در آفریقا به خشکسالی شدید و پی در پی انجامیده است. بنابه گفته مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی، تعداد کشورهایی که در گروه "مناطق بسیار خشک" قرار دارند، از سال ۱۹۷۰ بدین‌سو بیش از دو برابر شده است که کاهش کشت و برداشت محصول یکی از پیامدهای آن است.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  معضل خشکسالی در ایران

  ایران نیز در دو دهه اخیر با خشکسالی و کمبود آب مواجه بوده است. به طوری که در سال آبی امسال (‌۱۳۹۹ - ۱۴۰۰) از اول مهر تا ۱۰ اسفند ماه میزان کل ریزش‌های جوی حدود ۱۰۷ میلیمتر بوده است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌ھای مشابه درازمدت ۲۶ درصد کاھش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۴۱ درصد کاھش نشان می‌دھد. این آمارها نشان‌دهنده شرایط نامناسب منابع آبی در کشور است.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  "تنش آبی"

  بر اساس ارزیابی معاون راهبردی و نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، تابستان ۱۴۰۰ حدود ۲۰۰ شهر ایران با تنش آبی روبرو خواهد شد. او گفت که هنوز تعداد شهرهای دارای تنش آبی مشخص نشده و این امر به میزان بارندگی‌ها بستگی خواهد داشت.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  هشدارهای پیگیر

  هدایت فهمی، معاون مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفته بود: «ایران با مصرف حدود ۸۸درصد از منابع تجدیدپذیر به بحران آبی رسیده است.» به گفته او زمانی که نیازهای جامعه بیش از منابع آبی باشد، به مرز یک تنش آبی می‌رسد. معمولا اگر ۴۰درصد منابع آبی استفاده شود قابل‌قبول است، اما مصرف ۴۰ تا ۶۰درصد منابع موجب تنش آبی و ۶۰ تا ۸۰درصد بحران آب محسوب می‌شود.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  مشکل روزافزون در عرصه کشاورزی

  استفاده بدون جبران از سفره‌های آب زیرزمینی در خدمت مصرف بالای آب در ایران قرار می‌گیرد؛ مصرفی که بیش از همه به کشاورزی عقب‌افتاده و غیرپیشرفته نسبت داده می‌شود. همین مصرف بی‌رویه و غیراقتصادی آب سبب شده که متوسط سرانه مصرف آب در ایران به دو برابر متوسط جهانی که ۱۵۰ لیتر است، برسد.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  ۵۲ شهر در وضعیت قرمز

  حمیدرضا کشفی، معاون راهبردی و نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب چندی پیش (در بهمن‌ماه ۱۳۹۹) با اشاره به وضعیت شهرهای دارای تنش آبی در تابستان سال ۱۳۹۹ گفت، "از ۱۷۰ شهر دارای تنش آبی در تابستان سال جاری معادل ۹۵ شهر در وضعیت زرد، ۲۳ شهر در وضعیت نارنجی و ۵۲ شهر در وضعیت قرمز بوده‌اند".

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  کمبود آب در آمریکای جنوبی

  در آمریکای جنوبی به ویژه کشورهای شیلی، پرو و بولیوی در معرض خطر کمبود آب هستند. روستاییان همانند شهرنشینان از میزان کافی آب آشامیدنی یا از سیستم مناسب تصفیه فاضلاب برخوردار نیستند. به امید یافتن کسب و کاری برای گذران امور زندگی، هر روز شمار بیشتری از مردم شهرهای کوچک و روستاها راهی شهرهای بزرگ می‌شوند. رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی دلایل کمبود آب در آمریکای جنوبی هستند.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  کمبود آب در آمریکای شمالی

  در شمال آمریکا نیز امکان مواجهه مردم با کمبود آب وجود دارد. برای مثال از هم اکنون در ایالت کالیفرنیا روشن است که امکان دسترسی به منابع آبی کافی حتمی نیست. منابع آبی در آمریکای جنوبی و در سراسر جهان به سبب رشد فزاینده جمعیت، گسترش شهرسازی و شهرنشینی، کشاورزی و صنعت به شکل فزاینده‌ای در معرض آلودگی قرار دارند.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  مقابله با کمبود آب در اروپا با نمک‌زادیی از آب دریاها

  یونان و اسپانیا در میان کشورهای اروپایی بیشتر از همه با خطر کمبود آب آشامیدنی روبرو هستند. اسپانیا یکی از خشک‌ترین کشورهای اروپایی محسوب می‌شود. قرار است از طریق شیرین‌سازی آب دریا به این مشکل پایان داده شود. در یونان برخی جزایر این کشور با کمبود آب آشامیدنی روبرو هستند. در فصل تابستان از طریق کشتی آب تصفیه شده در اختیار این جزایر قرار می‌گیرد.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  بیماری از طریق آب آلوده و عدم رعایت نکات بهداشتی

  آب آلوده و کمبود توالت‌های بهداشتی سبب گسترش باکتری‌های بیماری‌زا می‌شوند که تهدیدی جدی برای سلامتی انسان هستند. بنابه به گزارش محیط زیست سازمان ملل متحد سالانه سه میلیون نفر که بخش بزرگی از آنان کودکان زیر پنج سال هستند، در اثر استفاده از آب آلوده در کشورهای در حال توسعه جان خود را از دست می‌دهند.

• روز جهانی آب؛ نگرانی‌های روزافزون از تشدید کمبود "مایه حیات"

  راه‌های حفاظت از آب کدامند؟

  آبی که در ظرفشویی، حمام و توالت استفاده می‌شود، در نهایت به چرخه آب باز می‌گردد. از آنجا که دستگاه تصفیه آب قادر به از بین بردن همه انواع آلودگی‌ها نیست، آثاری از برخی از این آلودگی‌ها همچنان در آب به جا می‌مانند. بنابراین از خالی کردن مواد دارویی و شیمیایی مانند رنگ در چاهک دستشویی یا چاه توالت خودداری کنید.