بایدن در خاورمیانه؛ تمرکز بر ایران، عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان شاید وقتی دیگر

یک مقام ارشد دولت بایدن با تشریح بیانیه مشترک برای خبرنگاران در یک کنفرانس تلفنی، گفت که این توافق روابط امنیتی طولانی‌مدت بین ایالات متحده و اسرائیل را گسترش خواهد داد.

«این بیانیه بسیار مهم است و شامل تعهدی است که هرگز اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران، به‌ویژه تهدیدات علیه اسرائیل رسیدگی می‌کند.»

به گزارش رویترز، این مقام آمریکایی در پاسخ به این سؤال که آیا این توافقنامه برای راضی کردن اسرائیل آن هم در حالی است که واشنگتن به دنبال مذاکره با ایران است، گفت:

«اگر ایران بخواهد توافقی را که در وین مورد مذاکره قرار گرفته است امضا کند، ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که آماده انجام آن هستیم. و در عین حال، اگر آنها حاضر به احیای برجام نباشند، ما به افزایش فشار تحریم‌ها و به افزایش انزوای دیپلماتیک ایران ادامه می‌دهیم.»

این مقام گفت که توافق مشترک به معنای تعهد به کمک نظامی مستمر آمریکا به اسرائیل خواهد بود و البته مبنای آن حمایت از پیمان ابراهیم برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی و اسرائیل است.

اما موضوع ایران گسترده‌تر از آن است که یا یک توافق امنیتی میان با اسرائیل از روی میز برداشته شود. برخی از مقامات اسرائیلی و همچنین کشورهای عربی خلیج فارس بر این باورند که لغو تحریم‌ها در صورت احیای برجام به ایران پول بیشتری برای حمایت از نیروهای نیابتی در لبنان، سوریه، یمن و عراق می‌دهد. آن‌ها همچنین در مورد اینکه آیا دولت بایدن اقدامات زیادی برای مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران انجام خواهد داد یا خیر، تردید دارند.

ایران این موضوع را رد می‌کند که برنامه هسته‌ای‌اش با هدف دستیابی به سلاح هسته‌ای است.

بایدن برای متقاعد کردن ایران برای پیوستن مجدد به توافق هسته‌ای ایران که سلف او، دونالد ترامپ، در سال ۲۰۱۸ آن را رها کرد، با یک چالش بزرگ مواجه است.

بایدن در اولین سفر خاورمیانه‌ای خود از زمان روی کار آمدن در اوایل سال ۲۰۲۱، روز چهارشنبه وارد اسرائیل شد. روز پنجشنبه به گفتگو با رهبران اسرائیل و حضور در یک کنفرانس خبری مشترک با لاپید اختصاص دارد. بایدن روز جمعه با رهبران فلسطینی در کرانه باختری اشغالی دیدار خواهد کرد و روز شنبه با رهبران عربستان سعودی و دیگر متحدانش در شورای همکاری خلیج فارس در جده گفتگو خواهد کرد.

بایدن احتمالاً با سؤالاتی از سوی اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات در مورد دلیل اصرارش بر موضوع احیای برجام و برنامه مشخص ایالات متحده برای مقابله با اقدامات منطقه‌ای ایران انجام مواجه خواهد شد.

«ایران هسته‌ای را تحمل نمی‌کنم!»

بایدن روز چهارشنبه در یک مصاحبه با شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل گفت که برجام بهترین شانس برای جلوگیری از تلاش‌های ایران برای تولید بمب هسته‌ای است.

وی گفت: «تنها چیزی که در حال حاضر بدتر از (وضع کنونی) ایران است، ایران با سلاح هسته‌ای است و اگر بتوانیم به توافق برگردیم، می‌توانیم آنها را مهار کنیم. من فکر می‌کنم که خروج رئیس جمهور قبلی از توافق یک اشتباه بزرگ بود. آن‌ها بیش از هر زمان دیگری به سلاح هسته‌ای نزدیک شده‌اند.» وی در پاسخ به این سؤال که آیا آمریکا می‌تواند در صورت نیاز از زور استفاده کند، گفت: «به عنوان آخرین راه حل بود، بله.»

او گفت: «ما می‌توانیم علیه [سپاه] اقدام کنیم و همچنان توافقی داشته باشیم که می‌تواند برنامه هسته‌ای آنها را محدود کند».

زمانی که یونیت لوی، مصاحبه کننده، از بایدن مورد جزئیات استراتژی مهار ایران پرسید، او گفت: «من در این مورد گمانه‌زنی نمی‌کنم، اما ایران نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست یابد.»

بایدن همچنین گفت که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی وزارت خارجه نگه می‌دارد، حتی اگر به این معنی باشد که ایران دوباره به برجام نپیوندد.

عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل خیلی زمان می‌برد

بایدن در مورد مقصد بعدی سفرش یعنی عربستان سعودی گفت که قصد دارد ثبات در خاورمیانه را ارتقا دهد.

بایدن گفت: «یکی از منافع اصلی ایالات متحده است که در منطقه ثبات داشته باشد.»

او به گلایه بزرگ کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از آمریکا برای تغییر تمرکز از خاورمیانه به چین گفت: «آن‌هایی که فکر می‌کردند آمریکا می‌خواهد خاورمیانه را پشت سر بگذارد و در نتیجه فضای خالی را چین یا روسیه پر می‌کنند، (اشتباه کرده‌اند)، ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این اتفاق بیفتد.»

او گفت که عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل «زمان زیادی می‌برد، اما افزایش سطح روابط مانند پذیرش حضور یکدیگر و کار بر روی برخی موضوعات مشترک برای من منطقی است».

بایدن گفت: «هر چه اسرائیل بیشتر در منطقه پذیرفته و ادغام شود، احتمال بیشتری دارد که بتواند با فلسطینی‌ها هم در ادامه راه به توافق برسد.»

عربستان سعودی در زمان اعلام پیمان ابراهیم که روابط امارات و بحرین با اسرائیل را عادی‌سازی کرد گفته بود که به طرح ابتکاری ملک عبدالله در رابطه با اسرائیل متعهد است. براساس این طرح، پذیرش اسرائیل و برقراری روابط منوط به حل مساله فلسطین شده است. بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷، تشکیل دولت فلسطینی در قدس شرقی و برگشتن آوارگان و اسکانشان در مناطق اشغالی خارج از مرزهای ۶۷ در مرکز طرح عربستان قرار دارد.

با وجود این، دو کشور در سال‌های گذشته به واسطه تهدید ایران، درب پشتی و امنیتی را به روی یکدیگر گشوده‌اند. اخبار بسیار زیادی در مورد سفر مقام‌های ارشد امنیتی و سیاسی دو کشور  به ریاض و تل‌آویو منتشر شده است. این سفرها ماهیتی محرمانه دارند و در مورد جزئیاتش خبری منتشر نمی‌شود. عربستان و اسرائیل انجام این سفرها و برقراری خط ارتباطی امنیتی میان دو کشور را تایید یا رد نمی‌کنند.