بازار ازبکستان ظرفیت قابل‌توجهی برای بازرگانان ایرانی دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به سفر رئیس مجلس به ازبکستان، گفت: سفر اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی به جمهوری ازبکستان در شرایطی به انجام رسید که تثبیت سیاست خارجی متوازن، توسعه منطقه‌گرایی و تثبیت سیاست همسایگی به عنوان ارکان اصلی رفتار فرامرزی کشور در دستور کار نظام قرار گرفته است.

وی در تشریح پیام سفر رئیس مجلس به ازبکستان، تصریح کرد: پیام مهم این سفر دلالت بر آن دارد که وجوه مختلف دیپلماسی در کشور در انطباق و سازگاری معنادار با یکدیگر فعال هستند. در همین راستا، سفر «قالیباف» و هیأت همراه به ازبکستان در چارچوب ترجیحات کلان نظام در حوزه سیاست خارجی و نیز با هدف تعمیق روابط دوجانبه و گسترش همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور به انجام رسید.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس خاطرنشان کرد: ایران و ازبکستان دو کشور در جغرافیایی واحد به عنوان همسایگان پیرامونی و در یک حوزه تمدنی مشترک با ضرورت و همچنین مطلوب بودن گسترش روابط جامع دوجانبه مواجه هستند. در این میان سفر رئیس مجلس شورای اسلامی به ازبکستان بر شناخت متقابل تهران و تاشکند از لزوم رفع کاستی‌ها و ارتقای سطح روابط فی‌مابین دلالت دارد. رویکرد جدید سیاست خارجی دو کشور که بر تعامل با همسایگان و مشارکت‌گرایی در امور منطقه‌ای متمرکز شده، اهتمام آنها به گسترش روابط دوجانبه را مضاعف ساخته است.

نگاهداری با بیان اینکه ایران و ازبکستان دارای ظرفیت‌های متقابلی جهت ارتقای سطح مناسبات هستند، توضیح داد: ازبکستان با موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک متمایز در قلب آسیای مرکزی به‌عنوان همسایه بلافصل چهار کشور دیگر منطقه، با جمعیت بیش از ۳۰ میلیون نفر به‌منزله پرجمعیت‌ترین کشور منطقه در مساحتی نزدیک به نیم میلیون کیلومتر، از موقعیتی راهبردی و جایگاهی وزین در منطقه استراتژیک آسیای مرکزی برخوردار است. چنین ویژگی‌هایی نشان از آن دارند که از یک‌سو ازبکستان وزنه تعادل ژئوپلیتیک در منطقه است؛ به گونه‌ای که مسائل منطقه‌ای آسیای مرکزی که به‌واسطه ترکمنستان با ایران مرز مشترک دارد، بدون نقش‌آفرینی مؤثر تاشکند حل‌وفصل نمی‌گردند و از سوی دیگر، بازار پرجمعیت ازبکستان ظرفیت صادراتی قابل‌توجهی به روی بازرگانان ایرانی می‌گشاید.

وی خاطرنشان کرد: آسیای مرکزی و کشورهای منطقه به‌ویژه ازبکستان یکی از مهمترین حوزه‌های مغفول در حوزه تجارت خارجی کشورمان محسوب می‌شوند، این در حالی‌ست که علاوه‌بر ظرفیت‌های اقتصادی، متغیرهای دیگری همچون اشتراک‌های دینی، فرهنگی و تاریخی و نیز عضویت مشترک در نهادهای منطقه‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای، اکو و مجمع مجالس آسیایی می‌توانند در توسعه تجارت خارجی دو کشور مؤثر واقع شوند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: بر اساس آمارهای موجود، در حال حاضر حجم مبادلات تجاری ایران و ازبکستان در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ به رقم ۴۰۷ میلیون دلار رسید که از این رقم ۳۱۰ میلیون دلار صادرات ایران به ازبکستان و ۹۷ میلیون دلار واردات ایران از این کشور بود. اما ظرفیت لازم جهت افزایش حجم مناسبات کنونی به حدود ۱ و حتی ۲ میلیارد دلار در سال وجود دارد.

نگاهداری اظهار کرد: در راستای تحول در مناسبات اقتصادی و تجاری، می‌بایست اقدامات مهمی از قبیل نهایی کردن و اجرایی شدن موافقت‌نامه تجارت ترجیحی بین دو کشور، استفاده مؤثر و هدفمند از ظرفیت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران و ازبکستان، حل‌وفصل مشکلات مربوط به نقل‌وانتقال بانکی برای بازرگانان، تشکیل منظم جلسات کمیسیون مشترک اقتصادی و برقراری ارتباط نظام‌مند اتاق‌های بازرگانی دو کشور از جمله اقدامات مهم و ضروری است که باید به انجام برسد.

وی عنوان کرد: خوشبختانه در جریان سفر رئیس مجلس، تصمیمات مشترک مهمی درباره همکاری‌های اقتصادی در بخش‌های تجاری، سرمایه‌گذاری، انرژی، کشاورزی، حمل‌ونقل، سرمایه‌گذاری مشترک در بنادر جنوبی ایران به‌ویژه منطقه آزاد چابهار و همچنین متقابلاً در مناطق آزاد در ازبکستان اتخاذ گردید.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ادامه داد: به‌رغم برخورداری ازبکستان از مزیت‌های جغرافیایی، این کشور محصور در خشکی است که شرایط ترانزیتی و اقتصادی خاصی را بر آن تحمیل می‌کند؛ چراکه ناگزیر است برای دستیابی به آب‌های آزاد و خروج از حصر جغرافیایی سیاست‌های مشخصی را پیگیری نماید. از این‌روست که تاشکند مشارکت در پروژه‌های ترانزیتی مانند کریدورهای شرق-غرب ابتکار کمربند و راه، کریدور شمال-جنوب و کریدورهای منطقه‌ای را در دستورکار سیاست خارجی خود قرار داده است. در این میان ازسرگیری مجدد پیمان عشق‌آباد و توافق‌های ترانزیتی ازجمله تحولات مهمی است که در مناسبات کشورمان با ازبکستان روی داده است.

نگاهداری، مهمترین فرصت و مزیت اقتصادی ایران در رابطه با ازبکستان را مربوط به کریدورهای ارتباطی و ترانزیتی دانست و گفت: در چارچوب این موضوع، کریدورهای مزارشریف-هرات، ازبکستان-ترکمنستان-ایران-عمان، چین-قزاقستان-ازبکستان-ترکمنستان-ایران، و افغانستان-ایران-هند به محوریت بندر چابهار شایان توجه هستند. اعلام آمادگی و تمایل ازبکستان به مشارکت در پروژه ترانزیتی افغانستان-ایران-هند در شرایطی‌که طالبان مجدداً در افغانستان قدرت گرفته، حاکی از آن است که دولت ازبکستان توجه ویژه‌ای به جمهوری اسلامی ایران دارد تا از مسیر ترانزیتی کشورمان بهره لازم را ببرد. بر این اساس، تاشکند توجه خود را به پروژه ترانزیتی بندر چابهار و سایر مسیرهای ارتباطی و ریلی ایران معطوف ساخته است.

وی با تاکید بر این موضوع که فعال شدن دیپلماسی ترانزیت چندجانبه و ایجاد یک شبکه حمل‌ونقل به‌هم‌پیوسته متضمن تأمین منافع هر دو کشور خواهد بود، تصریح کرد: از یک‌سو، مسیر ایران و نقش محوری آن در کریدورهای موردتوجه ازبکستان از اهمیت بالایی برای سیاست حصرزدایی جغرافیایی از این کشور برخوردار است، از سوی دیگر، این مشارکت‌ها سهم بسزایی در تعیین و تثبیت جایگاه ایران در زنجیره ارزش منطقه‌ای و جهانی دارند. افزون بر این، بهره‌گیری از چنین ظرفیت‌هایی جهت گسترش روابط در حوزه‌های مختلف با ازبکستان در راستای الزامات سیاستی دیپلماسی اقتصادی کشورمان است که یکی از مناطق هدف آن را محیط همسایگی تشکیل می‌دهد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس یادآور شد: بی‌تردید، تحرکات دیپلماتیک منطقه‌ای و حصول توافق‌های دوجانبه و چندجانبه در مناطق مختلف ازجمله در آسیای مرکزی در راستای ملاحظات خاص اقتصادی کشورمان به‌ویژه جانمایی ایران در اقتصاد نوین جهانی و مشخصاً در زنجیره ارزش جهانی و منطقه‌ای است؛ هدفی که انتظار می‌رود در برنامه هفتم توسعه کشور نیز به طور خاص مورد توجه قرار گیرد.

نگاهداری افزود: به نظر می‌رسد دولت و مجلس در ایران و ازبکستان همزمان رویکرد منطقه‌گرایی و سیاست همسایگی را در دستورکار خود قرار داده‌اند و از این‌رو به سوی یکدیگر گام برداشته‌اند. از این منظر، تجمیع توانمندی‌های تهران و تاشکند به‌عنوان مهمترین کنشگران در دو منطقه آسیای غربی و مرکزی علاوه بر بهره‌های اقتصادی فراوان برای دو طرف می‌تواند مقومّ صلح و ثبات در سرزمین‌های بحرانی این مناطق مانند افغانستان نیز باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بر پایه منطق منافع متقابل، ایران و ازبکستان با وجود علقه‌های دیرینه غنی دینی، فرهنگی و تاریخی نیازمند فصل جدیدی در روابط خارجی فی‌مابین است. دیپلماسی رسمی و در ادامه آن، دیپلماسی پارلمانی کشور که در اجابت دعوت رسمی رئیس مجلس قانون‌گذاری ازبکستان، به سفر رئیس مجلس شورای اسلامی در رأس یک هیأت پارلمانی به این کشور انجامید، به روشنی دلالت بر وجود اراده معطوف به همگرایی در مقامات رسمی دو طرف دارد.