راه‌های گسترش کتابخوانی در کودکان/ ‏نقش مطالعه در تربیت نسل نو

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - اعظم سالار: کارشناسان اعتقاد دارند که یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین دوران زندگی آدمی، کودکی است. دورانی که شخصیت پایه‌ریزی و شکل می‌گیرد. در این دوران خواندن نخستین سنگ پایه زندگی اجتماعی کودک است.

با خواندن کتاب و گفتگو پیرامون آن، کودک تجربیاتی کسب می‌کند. او یاد می‌گیرد چگونه سخن بگوید، چگونه نظرش را بیان کند، چگونه به نظر دیگران احترام بگذارد و چگونه بنویسد. ذهن کودک انباشته از مجموعه‌ای از سوالات و ندانسته‌ها است که برای پاسخ به آن‌ها بزرگ‌ترین منبع اطلاعاتی که برای خود در نظر می‌گیرد خانواده است پس پایه گذاری این امر یعنی آشنایی با کتاب خوانی در ذهن کودک از همان ابتدا بسیار ساده و مؤثر به نظر می‌رسد.

خانواده به عنوان نهاد اولیه تعلیم و تربیت، نقش بسیار تأثیر گذاری در رویکرد کودکان به مطالعه دارد، به گونه‌ای که نقش والدین و به خصوص مادر به لحاظ برخورد و ارتباط بیشتر با کودک در تقویت عادت مطالعه و ترویج کتابخوانی بی‌بدیل است.

تأثیر مطالعه در کودکان

یک مشاور خانواده ضمن بیان اینکه همیشه شاهد این موضوع بوده‌ایم فرزندانی که اهل مطالعه هستند از قدرت بیان فوق‌العاده نسبت به هم سن و سال‌هایشان برخوردارند چون آنها به علت گستره دایره واژگانی راحت تر محبت می‌کنند و زیبا تر هم ارتباط برقرار می‌کنند بیان داشت: فرزندانمان مسلماً با داشتن مهارت ارتباطی خوب و تشویق و تمجیدهای مکرر از سمت دیگران دارای قدرتی به نام اعتماد به نفس می‌شوند.

محبوبه اعظمی افزود: فرزندان ما با مطالعه منظم به سلاح دیگری به نام قدرت حل مسئله هم دست می‌یابند که بسیار مهم است، آنها می‌آموزند ذهنشان تک بعدی پرورش پیدا نکند و برای هر چالشی در زندگیشان بر اساس داستان‌های متفاوتی که خوانده‌اند راه‌حلی جدید پیدا کنند. همچنین فرزندانمان با خواندن کتاب و داستان‌های متفاوت به این باور می‌رسند که مسیر زندگی هم پستی دارد و هم بلندی و اگر روزگاری به سختی‌ها برخوردند جا نزنند و امید و تلاش را سرلوحه کار خود قرار دهند.

وی افزود: وقتی فرزندان پیکره رفتار و گفتار پدر و مادر خود را می‌بینند از آنها الگو برداری می‌کنند پس مهمترین و اولین قاعده برای آنکه فرزندان کتاب‌خوان داشته باشیم، این است که خود الگوی مضاعفی باشیم.

تأثیر پذیری از والدین

این مشاور خانواده همچنین بیان کرد: یقیناً همه ما والدین مشتاق هستیم که فرزندانمان به جای غرق شدن در این دنیای مجازی و تفریحات و سرگرمی‌های متنوع که گاه مسموم و گاه آموزش دهنده است کمی هم به کتاب و فضای کتابخانه رجوع کنند.

اعظمی با طرح این پرسش که قبل از آن نگاهی به خودمان بیاندازیم و پاسخی صادقانه بدهیم که آیا من والد توانسته‌ام فرزندم را با کتاب دوست کنم؟ خودم روز یا هفته‌ای چند ساعت کتاب در دست می‌گیرم؟ بیان داشت: جالب است که برخی از والدین می‌گویند کتاب دیجیتال می‌خوانیم و به فرزندانمان هم می‌گوئیم که در حال مطالعه‌ایم اما به نظر بنده که برای سنین کودکی که قرار است فرزندان با کتاب دوست و عجین شوند، شاید این راهکار فعلاً مناسب این سنین نباشد.

وی افزود: اگر بخواهیم فرزندانی علاقمند به کتاب و کتابخوانی داشته باشیم باید ابتدا در کنار آنها قرار گیریم یعنی وارد بازی‌های هیجان‌انگیز امروزشان شویم تا بتوانیم ارتباط صمیمانه‌ای برقرار کنیم که برای محبت‌های ما ارزش و احترام قائل شوند و همراهمان شوند.

ضرورت برنامه‌ریزی

با یک مددکار اجتماعی نیز بااشاره د می‌شو به این مطلب که والدین باید از همان ابتدای کودکی برنامه‌ریزی کنند که یک زمان مشخص را برای کتابخوانی فرزندان خود در نظر بگیرند افزود: کتاب‌هایی که برای مطالعه انتخاب می‌شود باید متناسب با شرایط سنی آنها باشد.

منیره عزالدین با تاکید بر اینکه تصاویر متن کتاب می‌تواند موجب جذب کودکان و نوجوانان برای مطالعه شود از والدین خواستار انتخاب کتاب‌هایی با تصاویر جذاب شد و گفت: همچنین والدین باید از فرزند کودک یا نوجوان خود پس از مطالعه بخواهند نتیجه مطالعه آن کتاب را توضیح دهد و آنها را تشویق کنند.

وی با بیان اینکه مطالعه کمک می‌کند حس کنجکاوی کودکمان برانگیخته شود و با توجه به مطالعه کتاب‌ها در مسیر خود گام بر دارد اظهار داشت: کودکانی که مطالعه می‌کنند دامنه لغات زیادی دارند و در زندگی راحت تر می‌توانند چالش‌هایی که با آن روبرو می‌شوند را رفع کنند و به سمت اهداف بزرگ‌تری پیش می‌روند.

این مددکار اجتماعی درباره راهکارهای ایجاد اشتیاق گفت: باید در مدارس روش‌هایی مثل گروه درمانی (در مددکاری) برگزار شود به این صورت که یک کتاب را به صورت فصل به فصل و نمایشی به بچه‌ها اختصاص دهیم و از بچه‌ها بخواهیم در مورد فصل مورد نظر صحبت کنند و نظرات خود را بگویند و آنها را تشویق کنیم. این مهم باعث می‌شود مطالعه کتاب بین کودکان ترویج پیدا کند.

عضویت در فضاهای کتابخوانی ‌

یک مربی بازنشسته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه حضور کودکان از سنین اندک در فضاهایی که در آنها کتاب جریان دارد مانند کانون پرورش فکری و کتابخانه ها از جمله موضوعاتی است که می‌تواند در نسل جوان ایجاد علاقه کند، گفت: برنامه‌های متنوعی که در کانون پرورش فکری و امثال آن برگزار می‌شود، به واسطه نوع نگاه حرفه‌ای و مطالعه شده، با ذهنیت خانواده‌ها بسیار تفاوت دارد.

میرزایی با بیان اینکه کتابخانه ها افا و کانون پرورش فکری و… به صورت حرفه‌ای و کارشناسی اقدامات خود را صورت می‌دهند در نتیجه به خوبی می‌دانند که باید چه نوع برخورد و برنامه‌ای داشته باشند تا کودکان جذب مطالعه شوند افزود: لذا اگر خانواده‌ها فرصت کار کردن با بچه‌هایشان را ندارند، بهترین کار سپردن آنان به امکانی مانند کتابخانه ها و یا کانون پرورش فکری است.

کتاب را نزد بچه‌ها می‌بریم

مدیرکل کانون پرورش فکری استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به طرح‌هایی که در آن به جای حضور بچه‌ها در کانون، کتاب به میان روستاهای محروم استان برده می‌شود، گفت: این طرح در روستاهای محروم استان از طریق کتابخانه سیار اجرا می‌شود و استقبال بسیار خوب بچه‌ها را نیز شاهد هستیم.

نبی الله خدابخشی گفت: طرح «پیک امید» برگزاری کارگاه‌های تخصصی و عمومی در قالب نقاشی، سفالگری، خوشنویسی، عکاسی، کاردستی، قصه‌گویی، شعرخوانی و فعالیت‌های کتاب‌محور، تولید محتوای رسانه‌ای و نشر آن در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و.. از جمله اقدامات کانون در راستای توسعه مطالعه در روستاهای محروم استان است.

وی با بیان اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در راستای پرورش فکر و کشف استعدادهای کودکان حرکت می‌کند، تاکید کرد: ترویج فرهنگ مطالعه با برنامه‌هایی که در طول سال در بستر حقیقی و همچنین مجازی صورت می‌گیرد از جمله اقدامات کانون محسوب می‌شود.

در نهایت باید گفت کودکان را باید از ابتدا با کتاب آشنا کرد برای مثال می‌توان از هدیه دادن به مناسبت‌های مختلف مانند روز کودک، روز دختر، عید غدیر و نوروز و… آغاز کرد و فرهنگ ارزش قائل شدن برای کتاب در اندازه‌ای که بتوان آن را هدیه داد را در بین کودکان ارتقا بخشید سپس کودکان را به مطالعه ترغیب کرد، نباید فراموش کرد که بچه‌ها از والدین الگو می‌گیرند.