تفسیر تازه نزار قبانی از عشق

به گزارش خبرنگار مهر، هفدمین برنامه از سری برنامه‌های فرهنگی ادبی کافه کلمات با موضوع زیست و زیبایی شناسی شاعر بزرگ جهان عرب نزار قبانی به مناسبت ترجمه کتاب «شام خصوصی نزار قبانی» با مشارکت انجمن دوستی ایران و کوبا و مرکز نشر شعر در مرکز فرهنگی کوبا برگزار شد.

این برنامه دو سخنران داشت که رضا عامری از چهره‌های با سابقه و نامدار حوزه ادبیات عرب یکی از آنها بود و دیگری اصغر علی کرمی مترجم کتاب «شام خصوصی نزار قبانی» اثر احمد سعید محمدیه. همچنین هادی خوانساری به عنوان کارشناس و مدیر اجرای برنامه و مرجان تاجی نیز در کنار سخرانان اصلی به صحبت‌هایی درباره زیست و زیبایی نزار قبانی پرداختند و شاعران حاضر نیز به شعر خوانی پرداختند. به شکل مرسوم برنامه کافه کلمات به نام‌های بزرگ ادبیات اختصاص دارد و کمتر پیش می آید که به رونمایی یا نقد کتاب بپردازد.

رضا عامری در این نشست گفت: ماهیت تجدد روشنگری در تکانه‌ای نهفته است که یقینیات و مطلق‌ها و معرفت گذشتگانی را، تکه تکه و متلاشی می‌کند. یعنی دست به اختلال در روابط اشیاء و چیزها می‌زند تا دوباره آنها را نامگذاری کند و افق‌های معنا را توسعه دهد. بدین معنا هدف هنر و ادبیات ایجاد پرسش و نگاه انتقادی به جهان است. یعنی ما همواره با شاهدی سروکار داریم که در عین مشاهده با رویابینی خود هم وحدت می‌یابد، تاچیز تازه‌ای را یا ناگفته‌ای را بگوید.

وی افزود: نزار قبانی در نگاهش به عشق و زن دست به دوباره خوانی و تفسیر تازه‌ای از این مقولات می‌کند تا آنها را با امروز و وضعیت زیسته در یک راستا قرار دهد و به این معنا توانسته بخشی از رسالت مدرنیته‌ای را در شعر عرب ایجاد کند و با شاعران دیگری مثل جبران خلیل جبران و بدر شاکر السیاب و نازک الملائکه و آدونیس و محمود درویش در این پروسه تجدد هنری مشارکت داشته باشد.یعنی مدرنیته پروسه‌ای غیرخطی و تکه تکه است و نمی‌توان برای هنر، پدری قایل شد. اساس هنر بر خلاقیت و تازگی تولد تازه است. به این ترتیب سخن مثلاً از نیما گفتن که پدر شعرنو فارسی است، سخنی قابل چون و چرای بسیار و نادرست است. نیما هم بخشی از این ماهیت تکه تکه مدرنیته را توسعه داده و بس و از عشقی و لاهوتی و شمس کسمایی تا هوشنگ ایرانی و فروغ و شاملو در این پروسه تاثیرگذار بوده‌اند.

اصغر علی کرمی دیگر سخنران این برنامه، صحبت خود را با توضیح در مورد کتاب آغاز کرد و گفت: «شام خصوصی نزار قبانی» شامل خاطرات احمد سعید محمدیه از دوستان روزنامه نگار و فرهنگی زمان اقامت نزار قبانی در بیروت است که بیش یک دهه با نزار همسایه و دوست بوده و از نزدیک شاهد بسیاری از رفتارها و عادت‌های نابغه معاصر شعر عرب بوده است.

وی با این بیان که از خوش شانسی‌های من در زندگی این بود که بخش عمده‌ای از زندگیم را در همسایگی نزار قبانی در بیروت گذرانده و از دل انگیزترین لحظات عمرم زمانی بود که در دفتر کارم سرگرم بودن و نظارت از طبقه سوم به دفترم نمی آمد» خاطراتش را شروع کرده و در جریان آن از مهمانی‌های نزار قبانی و رفتار او با خانواده و نیز روابط عاشقانه و مسائل کاری سخن به میان آورده و حتی از رویکردهای سیاسی و نیز مرگ بلقیس خاطرات شنیدنی و بیان نشده‌ای را تعریف می‌کند.

علی کرمی همچنین با بیان گزیده‌ای از زندگی نزار قبانی و خواندن برخی از اشعار او به زبان عربی و ترجمه‌شان به بیان دلایلش برای ترجمه کتاب شام خصوصی نزار قبانی پرداخت. این کتاب بخشی از خاطرات خصوصی احمد سعید محمدیه دوست و همسایه نزار قبانی در بیروت بوده که به بیان جزئیات خصوصی زندگی نزار می‌پردازد که نشان می‌دهد نزار در جایگاه یک شاعر و یا یک عاشق و یا یک پدر و یا یک شخصیت شناخته شده اجتماعی چه رویکردهای ویژه داشته است.

وی در پایان گفت در این کتاب بخشی از عاشقانه های نزار قبانی و ترانه های معروفی که توسط خوانندگان بزرگ مثل عبدالحلیم حافظ و نجات صغیره و کاظم الساهر اجرا شده‌اند جمع آوری و ترجمه شده است و به عنوان نمونه چند فراز از ترجمه منظوم ترانه معروف قارئة الفنجان را که با صدای عبدالحلیم حافظ منتشر شده است، خواند. گفتنی است که در این برنامه شاعران و شخصیت‌هایی چون مرجان تاجی، محمد منصور فلاح، محمد علی منصوری، مهدی زکی زاده، فریبرز میثاقی، پیمان الوند، افسون افشردی، عطاالله سپهری و فاطمه موسوی حضور داشتند.