گذشته‌ات را فراموش کن؛ اینجا لیگ ایران است!

ایمان گودرزی؛ در لیگ بیست و دوم شاهد حضور چهره های خارجی جذابی روی نیمکت تیم های لیگ برتری خواهیم بود؛از ساپینتو استقلال گرفته تا مورایس سپاهان و بردیوف تراکتور سازی، اما از زمانی که پای مربیان بزرگ خارجی به لیگ برتر باز شد بعضی از آن‌ها مثل مانوئل ژوزه، خارج از ایران فوق العاده بودند و در کشورمان موفق نشدند و بعضی دیگر مثل برانکو، کلکسیون جام‌های‌شان در کرواسی و چین را در ایران کامل کردند.

از بین مربیان بزرگی که به ایران آمده‌اند، هیچکدام مثل جان توشاک سرمربی رئال مادرید نبوده و قهرمان لالیگا نشده‌اند، با این حال بعضی‌های‌شان تعداد جام‌های بیشتری از سرمربی تراکتورسازی دارند. بررسی چند مربی بزرگی که تیم‌های لیگ برتری در قصل های اخیر جذب‌شان کرده‌اند، می‌تواند نشان دهد چه کسی پرافتخارترین انتخاب تیم‌های لیگ برتری بوده و چه تیمی، بهترین انتخاب‌ها را داشته است و این نکته را می توان فهمید که موفقیت در لیگ های خارجی تضمین کننده موفقیت سرمربی در لیگ ایران خواهد بود یا خیر؛

مصطفی دنیزلی؛

اولین مربی سرشناسی بود که با افتخارات زیاد، مسافر لیگ برتر ایران شد. دنیزلی قبل از انتخاب به عنوان مربی پاس روی نیمکت فنرباغچه و گالاتاسرای نشسته بود و با هر دو تیم، سابقه قهرمانی در سوپرلیگ ترکیه را داشت. او بار دومی که برای هدایت پرسپولیس به ایران آمد، بشیکتاش را هم قهرمان سوپرلیگ ترکیه کرده بود تا کارنامه‌ای افسانه‌ای در کشورش ثبت کند. دنیزلی دو دوره هدایت سرخ پوشان را بر عهده داشت دوره اول او و با یک ” نایب قهرمانی جام حذفی ” و ” مقام سوم لیگ برتر ” در پرسپولیس به پایان رسید . او بعد از ترک ایران و پذیرفتن سرمربی گری « بشیکتاش » آن تیم را قهرمان لیگ ترکیه کرد و در مسابقات لیگ قهرمانان اروپا حضور پیدا کرد .دوره دوم حضور او در پرسپولیس با برد معروف دربی ایمون زاید شروع شد و همه او را بعد از ناکامی استیلی ناجی پرسپولیس می دانستند. او در لیگ قهرمانان آسیا عملکرد خوبی داشت و حریفان را با ۶ گل و ۳ گل از پیش رو بر می داشت تا اینکه بازی آخر مرحله گروهی برابر یکی از قدرتهای آسیا « الهلال عربستان» شکست خورد تا به عنوان تیم دوم صعود کند اما در مرحله بعدی مغلوب دیگر قدرت عربستانی یعنی « الاتحاد عربستان » شد و حذف گردید . تیره روزی های پرسپولیس در اواخر لیگ هم بیشتر شد و پرسپولیس در نهایت دوازدهم شد. دنیزلی بعد از حذف پرسپولیس در یک شانزدهم لیگ قهرمانان آسیا به ترکیه رفت و دلایل شخصی و به خاطر مشکلاتش دیگر حاضر به بازگشت به ایران و مربیگری نشد و اینگونه شد که مصطفی دنیزلی خداحافظی تلخی با فوتبال ایران و پرسپولیس داشت..

آری هان؛

در دوران بازی، عضوی از هلند نایب قهرمان جهان بود و مربیگری موفقی هم داشت. آری‌هان قبل حضور در پرسپولیس، سابقه مربیگری اندرلخت و فاینورد را داشت، قهرمان لیگ بلژیک شده بود و با اشتوتگارت به فینال جام یوفا رسید. آری‌هان در پرسپولیس بحران زده هم کارنامه نسبتا قابل قبولی بدست آورد.

نلو وینگادا؛

بعد جدایی غافلگیرانه قطبی، پرسپولیسی‌ها سراغ نلو وینگادا رفتند. مربی که با عربستان، قهرمان آسیا شده بود و سابقه هدایت تیم ملی پرتغال را داشت. او در مصر هم توانسته بود الزمالک را قهرمان لیگ این کشور و سوپرجام قاره آفریقا کند. وینگادا در ایران زیاد موفق نبود اما بعدها، روی نیمکت تیم امید هم نشست.

زلاتکو کرانچار؛

مربی بزرگ بعدی را هم پرسپولیس به ایران آورد. کرانچار، دو تیم مختلف کرواسی را قهرمان لیگ این کشور کرده بود و در جام جهانی ۲۰۰۶، روی نیمکت کرواسی نشست. او در ایران هم موفق بود. پرسپولیس بی ستاره را در رده سوم تحویل دایی داد و با سپاهان، به قهرمانی لیگ و جام حذفی رسید. پرسپولیس پس از اخراج کرانچار و انتخاب دایی، به رده چهارم سقوط کرد و چند سال طول کشید تا دوباره به سه تیم اول جدول برگردد.

میروسلاو بلاژویچ؛

رساندن کرواسی به مقام سوم جهان، بزرگترین افتخار این کشور پیش از جام جهانی ۲۰۱۸ بود که توسط چیرو رقم خورد. او بعد از کرواسی سرمربی تیم ملی ایران شد و لیگ یازدهم، برای هدایت مس کرمان به کشورمان برگشت. چیرو زمانی که یوگوسلاوی هنوز یک کشور متحد بود، دیناموزاگرب را به قهرمانی این کشور رساند و وقتی کرواسی مستقل شد، این تیم را دو بار قهرمان کرواسی کرد. بعد گراس‌هاپر را به قهرمانی سوئیس رساند و بزرگترین افتخارش رساندن کرواسی به مدال برنز جهان بود. او دو سال پیش از حضور در مس، بخاطر عملکرد موفق در تیم ملی بوسنی، مربی سال این کشور هم شد.

تونی اولیویرا؛

سال‌ها حضور در بنفیکا و رساندن این تیم به قهرمانی لیگ پرتغال، کارنامه موفقی برای تونی پیش از حضور در تراکتورسازی محسوب می‌شد. او سابقه قهرمان کردن بوردو در جام اینترتوتو را هم داشت. البته اولیویرا، این افتخارات را حدود دو دهه پیش از حضور در ایران بدست آورد و با قهرمانی جام حذفی، تراکتورسازی را به اولین جامش در سطح اول فوتبال ایران رساند.

مانوئل ژوزه

پرسپولیس برای تیم کهکشانی‌اش، یک مربی کهکشانی انتخاب کرد. کسی که با الاهلی ۶ قهرمانی مصر، ۴ قهرمانی جام باشگاه‌های آفریقا و یک سومی جام باشگاه‌های جهان را داشت. کارنامه ژوزه در ایران اما، افتضاح مطلق بود. او تیم را بعد از یک نیم فصل پرحاشیه، در رده دوازدهم تحویل گل‌محمدی داد و با شکایت از سرخپوشان، غرامت سنگینی از آن‌ها گرفت.

برانکو ایوانکوویچ

دوره اولی که سرمربی تیم ملی شد، به عنوان سرمربی هیچ افتخار و حتی کارنامه قابل دفاعی نداشت اما وقتی به پرسپولیس برگشت، یکی از پرافتخارترین انتخاب‌های این باشگاه بود. برانکو پس از دوران موفق با تیم ملی و هدایت ایران در جام جهانی، با دیناموزاگرب دوگانه داخلی را برد و در سوپرلیگ چین قهرمان شد. او در پرسپولیس هم دورانی افسانه‌ای را تجربه کرد و سرخ پوشان را به سه قهرمانی پیاپی در لیگ رساند و می توان گفت پایه گذار پرسپولیس تاریخی با ۵ قهرمانی پشت سر هم این مرد کروات است.

وینفرد شفر

در کارنامه باشگاهیش، فقط یک قهرمانی لیگ داشت اما کامرون را به جام جهانی رسانده بود و با جامائیکا، قهرمانی جام کارائیب را داشت و به فینال گلد کاپ رسید. مهمترین افتخارش البته، قهرمان کردن کامرون در جام ملت‌های آفریقاست. باشگاه استقلال بعد از نتایج کخ، نسبت به استخدام مربی خارجی سخت‌گیر شده بود و تا حضور وینفرد شفر روی نیمکت آبی‌ها، حدود ۱۴ سال نیمکت استقلال در اختیار اسطوره‌ها قرار داشت. در تب داغ استفاده از مربیان خارجی در فوتبال ایران، آبی‌ها هم تصمیم گرفتند تا از وینفرد شفر روی نیمکت خود استفاده کنند. پیرمرد آلمانی در فصل اول حضورش در ایران همه را شگفت‌زده و در دومین دربی‌اش موفق به کسب پیروزی شد. او همچنین استقلال انتهای جدولی منصوریان را به مقام سوم رساند و در جام حذفی هم موفق شد تا استقلال را قهرمان کند. شفر در لیگ قهرمانان آسیا هم توانست استقلال را از گروه مرگ بالا بیاورد و به جمع هشت تیم برتر این رقابت‌ها برساند. شفر در فصل دوم حضورش در استقلال عملکرد گذشته را تکرار نکرد و در اواخر فصل اخراج شد تا در ۶۹ سالگی برای ادامه فعالیتش در قامت یک مربی، به امارات برود.

و اما تازه وارد های لیگ ایران؛

ریکاردو ساپینتو؛

ساپینتو تاکنون هدایت تیم‌های اسپورتیگ لیسبون، ستاره سرخ بلگراد، او.اف.آی یونان، آرتیموتوس یونان، بلننزس پرتغال، الفاتح عربستان، آرتیموتوس یونان، استاندارد لیژ بلژیک، لژیا ورشو، براگا پرتغال، واسکودوگاما برزیل، غازی‌عینتاب ترکیه و موریرنسه پرتغال را برعهده داشته است. ساپینتو به علت عملکرد ضعیف و متوسط نتوانسته است مدت طولانی و برای چند فصل هدایت یک تیم را عهده‌دار باشد.

موریرنسه آخرین تیم ساپینتو بود که به همراه آن به دسته یک پرتغال در فصل گذشته سقوط کرد. تنها افتخار ساپینتو در دوران مربی‌گری قهرمانی در جام حذفی بلژیک است.
ساپینتو در سال ۲۰۱۹ هدایت براگا را برعهده گرفت و پس از چند ماه اخراج شد، سپس به برزیل رفت و پس از عملکرد ناموفق، در سال ۲۰۲۱ به سوپر لیگ ترکیه پیوست و پس از عدم موفقیت، در لیگ برتر پرتغال نیز نتوانست موریرنسه را حفظ کند و راهی دسته پایین‌تر شد. ریکاردو ساپینتو در دوران بازیکنی در پست مهاجم نوک قرار داشته است، به همین علت اغلب تیم‌هایی که هدایت می‌کند فوتبال تهاجمی را به نمایش می‌گذارند. باید دید سبک و علاقه این سرمربی به بازی ها هجومی در لیگ ایران جواب خواهد داد یا خیر.

مورایس؛

ژوزه مورایس ۵۶ ساله اهل پرتغال است که قهرمانی های زیادی در فوتبال اروپا و آسیا در کارنامه مربیگری اش دیده می شود. او در سال ۲۰۱۰ در اینتر میلان و در سال ۲۰۱۳ در رئال مادرید و در سال ۲۰۱۵ در چلسی دستیار ژوزه موربینو بود که در هر سه مقطع توانست با جام این تیمها را ترک کند. از مهمترین باشگاه های آسیایی که او در آنها مربیگری کرده می توان به چونبوک موتورز کره جنوی اشاره کرد که با آن تیم نیز به مقام قهرمانی k-league رسید و سپس در مقطعی کوتاه در سال ۲۰۲۱ به الهلال پیوست اما خیلی زود این تیم را به دلایل نامشخص ترک کرد. از دیگر تیم های مطرحی که او به عنوان مربی یا دستیار در آنها سابقه عضویت دارد، می توان به پورتو، آ.اک یونان، انتالیا اسپور ترکیه اشاره کرد.

بردیف؛

کوربان بیکیویچ بردیف دوران مربیگری خود را از سال ۱۹۸۶ در باشگاه خیمیک در لیگ دسته دوم روسیه آغاز کرد و پس از جدایی از این باشگاه، در باشگاه‌های تاراز قزاقستان، گنجر بیرلیغی ترکیه، اف سی کایرات قزاقستان، اف سی کاسپی قزاقستان، نساء عشق آباد، تیم ملی فوتبال ترکمنستان، اف سی کریستال اسمولنسک، اف سی روبین‌کازان و اف سی روستوف سابقه مربیگری دارد. او در این مدت در تیم‌هایی که مربیگری کرده به افتخاراتی نیز دست یافته که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ۶ قهرمانی در مسابقات مختلف در تیم روبین‌کازان اشاره کرد. در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۴، بردیف به عنوان مدیر باشگاه روستوف منصوب شد و در پایان فصل ۲۰۱۴-۱۵ در لیگ برتر فوتبال روسیه با پیروزی در پلی‌آف سقوط باقی ماند. در فصل ۲۰۱۵–۲۰۱۶ ، روستوف به طور غیرمنتظره‌ای به لیگ قهرمانان اروپا راه یافت و مقام دوم را در لیگ روسیه به دست آورد. بردیف در ۶ آگوست ۲۰۱۶ از روستوف استعفا داد. در ۹ سپتامبر ۲۰۱۶، او به سمت نایب رییس/مربی به اف سی روستوف بازگشت. البته بردیف در ۲۴ آگوست ۲۰۲۱ به عنوان مدیر باشگاه لیگ برتر قزاقستان اف سی کایرات منصوب شد و با رضایت دوجانبه در ۶ ژوئن ۲۰۲۲ قائرات را ترک کرد. با این رزومه، بردیف سرمربی تراکتور سازان شده است اما سوال اینجاست که آیا این مربی می‌تواند نخستین قهرمانی لیگ را برای پرشورها به ارمغان بیاورد؟

به نظر می‌رسد او کار سختی در تبریز دارد و اینجا مانند روسیه نیست که یک مربی چند سال فرصت کار داشته باشد! در چند سال اخیر مربیانی مانند جان توشاک، تونی اولیویرا، مصطفی دنیزلی، ساغلام و ژرژ لیکنز هم موفق نشدند با این تیم به قهرمانی برسند و به غیر هزینه هیچ رهاوردی برای این تیم نداشتند و باید دید بردیف می‌تواند به آرزوی دیرینه پرشورها جامه عمل بپوشاند یا خیر.

در نهایت با بررسی رزومه و کارنامه سرمربیان خارجی و عملکردشان در ایران متوجه می‌شویم که موفقیت های قبلی در لیگ های خارجی و حتی سابقه سرمربی گری در رئال مادرید نمی‌تواند تضمین کننده موفقیت در لیگ ایران باشد. تجربیات مربیان خارجی قطعا کمک شایانی به پیشرفت لیگ ایران خواهد کرد اما نکته اصلی کم بودن آستانه تحمل ناکامی در تیم های ایرانیست که شاید مدیران داخلی گزینه اخراج را به زمان دادن به سرمربی خارجی و عادت کردن به شرایط فوتبال ایران ترجیح بدهند، حتی اگر حاضر باشند بعد از اخراج غرامت سنگینی بپردازند.

بیشتر بخوانید:

• اولین تصویر از نوزاد اسطوره ورزش جهان/عکس