تامین زیستگاه امن برای آبزیان و پرندگان با حفظ جنگل‌های مانگرو

جنگل‌های «مانگرو» اکوسیستم‌های غنی هستند که به شکل‌های منحصر به‌فردی از کره زمین و بشر حمایت می‌کنند. مانگروها مشابه با جنگل‌های خشک هستند اما این اکوسیستم با فراهم کردن شرایط و زمینه برای رشد ماهی‌ها، ذخیره کربن و مقابله با سیل از کره زمین با تاثیرات چندگانه حفاظت می‌کند.

به گزارش ایسنا، "کرنا" یا مانگرو جامعه گیاهی شامل درختان و بوته‌هایی است که در زیستگاه‌های آبرفتی و آب شور ساحلی مناطق گرمسیری و زیر گرمسیری (عرض جغرافیایی زیر ۲۵ درجه) می‌رویند. دو گونه مشهور حرا (نام علمی: Avicennia marina) و چندل (نام علمی: Rhizophhora mucronata) در این نوع جنگل‌ها وجود دارد که هر دو گونه آن در ایران یافت می‌شود و در نواحی ساحل خلیج فارس و دریای عمان به شکل نوار باریکی به‌طور پراکنده دیده می‌شود.

کلمه مانگرو اسم مرکبی است معرف اکوسیستم خاص در مناطق استوایی، حاصل از تجمع بسیار ویژه‌ای از گیاهان و جانوران در سواحل پست خورها، دلتاها، برکه‌ها و سواحل دریاها و در عین حال نشانگر و معرف درختان و درختچه‌های این گونه اکوسیستم‌ها نیز است. این گیاهان در گروه گیاهان شوره‌زی قرار دارند. این جوامع گیاهی سرمنشاء زنجیره‌های غذایی دیگر موجودات زنده منطقه و دارای اراضی مساعد و حاصلخیز وسیعی هستند. چنین محیطی به دلیل آنکه در حد واسط اکوسیستم خشکی و اکوسیستم دریایی قرار گرفته، موجب به وجود آمدن زیستگاه مناسبی برای انواع جانوران آبزی و پرندگان شده‌ است. به جهت اهمیت این جنگل‌ها ۴ مرداد ( ۲۶ ژوئیه) را «روز جهانی مانگرو» نامگذاری کرده‌اند.

با وجود اهمیت حفاظت از جنگل‌های مانگرو، این اکوسیستم در معرض خطر قرار دارد. بیش از یک سوم از آن‌ها از بین رفته‌اند و در مناطقی از قبیل آمریکا جنگل‌های مانگرو نسبت به جنگل‌های استوایی با سرعت بیشتری در حال از بین رفتن هستند. بیشتر این جنگل‌ها به منظور توسعه پروژه‌های زیرساختی، صنعتی و کشاورزی نابود شده‌اند. از بین رفتن این جنگل‌ها علاوه بر اثرگذاری در تغییرات اقلیمی و آلودگی، تهدیدات بومی را نیز به همراه دارد. استفاده بیش از حد از چوب برای تامین سوخت، ساخت و ساز، سدسازی و آبیاری که موجب کاهش جریان آب به جنگل‌ها می‌شود و صید بی‌رویه ماهی که زنجیره غذایی را مختل می‌کند از جمله این تهدیدها به حساب می‌آیند.

به گزارش weforum، از جمله دلایلی که بر ضرورت حفظ جنگل‌های مانگرو برای نجات زمین تاکید دارد می‌توان به قدرت دفاعی طبیعی جنگل‌های مانگرو در سواحل،  منابع مهم برای ذخیره کربن، فراهم‌کردن وسیله امرار معاش توسط این جنگل‌ها، گسترش اکوتوریسم توسط  جنگل‌های مانگرو و برخورداری این جنگل‌ها از تنوع زیستی غنی اشاره کرد.

ذخیره گاه زیست‌کره حرّا تنها منطقه حفاظت شده از جنگل‌های مانگرو در حاشیه شمالی خلیج فارس و دریای عمان ایران است که بیشترین تراکم پوشش را نیز در همین منطقه دارد. این ذخیره‌گاه در فاصله بین جزیره قشم در خلیج فارس و ساحل سرزمینی ایران قرار دارد و جزو محدوده استان هرمزگان است. جنگل‌ حرّا، جنگل‌های ساحلی حساس و شکننده‌ای است که نقش ارزنده‌ای در حفظ تنوع زیستی منطقه دارد و حفاظت از گونه‌های خاص حرّا و چندل که آخرین حد پراکنش آن در شمال شرقی ذخیره‌گاه است بسیار حائز اهمیت و ضروری محسوب می‌شود.

درسال ۱۳۵۱ اراضی پوشیده از مانگرو در سطح ملی به‌عنوان منطـقه حفاظت شده تحت مدیریت قرار گرفت و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان ذخـیره‌گاه زیست‌کـره پذیرفته و ثبت شد همچنین در سال ۱۳۵۵ نواحی بکر جنگل‌های مانگرو، گل‌زارها و نهرها در تنگه خـوران به عنوان تالاب مهم با ارزش بین المللی در کنواسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسید.

براساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، جنگل‌های مانگرو اکوسیستم‌های کاملا ویژه‌ای هستند و اجتماعات گیاهی و جانوری آن‌ها در ارتباط با شرایط خاصی می‌تواند شکل بگیرد. از نظر پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده حّرا شامل دو فرم است. جوامع گیاهی هالوفیت یا شورپسند که متعلق به تیره «Chenopodiaceae» است و در نواحی ساحلی گسترش یافته‌اند و بعضا با بوته‌های گز همراه هستند و گونه حرّا که به وجود آورنده جنگل‌های انبوه است.

کنترل فرسایش ساحلی یعنی جلوگیری از تخریب سواحل در برابر امواج و توفان‌ها، تثبیت رسوبگذاری و جلوگیری از جابجایی آن با سیستم ریشه‌ای خاص و حفاظت از آبسنگ‌های مرجانی از ویژگی‌های مهم جنگل حرّا در حفظ تنوع زیستی منطقه است همچنین جنگل حرّا نیازهای زیستگاهی آبزیان را تامین می‌کند به‌طوری که بسیاری از آبزیان مراحل اولیه رشد و تکثیر خود را در این جنگل‌ها سپری می‌کنند و زیستگاه بسیاری از پرندگان آبزی و کنار آبزی در جنگل‌های حرّا است.

هسته مرکزی ذخیره‌گاه حرّا در ایران بستر کم عمق بین نوار ساحلی سرزمینی و جزیره قشم است و رسوبگذاری رودخانه‌ها در دلتای خود باعث شده تا محیطی کم‌عمق در دریاچه به وجود آید و باعث استقرار مانگرو شود که با جزر و مد روزانه آب در خلیج فارس سازگار شده‌اند.

طول ذخیره‌گاه حدود ۱۵۰ کیلومتر است و مسافتی بیش از ۸۵هزار هکتار دارد که بیش از ۶۳۰۰ هکتار آن را جنگل‌های حرّا تشکیل می‌دهد. نزدیک‌ترین ایستگاه سینوپتیکی به ذخیره‌گاه حرّا، ایستگاه بندرعباس است که در ساحل خلیج فارس قرار دارد. ذخیره‌گاه زیست‌کره حرّا دارای آب و هوای گرم و مرطوب است و در روش طبقه‌بندی اقلیمی «آمبرژه» در طبقه بیابانی گرم شدید قرار دارد. میانگین طولانی مدت بارش سالانه در بندر عباس ۱۴۶ میلیمتر و دمای متوسط سالانه آن ۲۷.۲ درجه سانتیگراد است. بیشترین مقدار بارش در ماه‌های دی و بهمن و تابستان فصلی خشک است.  

دراین ذخیره‌گاه، رطوبت نسبی هوا زیاد است به‌طوری‌که متوسط سالانه آن بیش از ۶۵ درصد محاسبه شده که بین ۶۰ تا ۶۸ درصد در ماه‌های مختلف سال نوسان دارد. جریان بادهای منطقه به‌طور عمده دارای جهت شمال غربی – جنوب شرقی و فصل وزش آن‌ها زمستان است و بادهای محلی نیز با شدت کمتر وجود دارند.

به گزارش ایسنا، درحالی که بر اساس قوانین موجود هرگونه تخریب و آلودگی تالاب ممنوع است و عرصه‌های جنگلی کشور غیر قابل واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که تالاب خوربردستان دیّر و جنگل‌های حرّای آن به‌دلیل جاده‌کشی و راه‌اندازی سایت پرورش میگو با خطری جدی مواجه هستند و محیط زیست با احداث جاده و سایت پرورش میگو مخالف است. فعالان محیط زیست منطقه می‌گویند که چنین اقدامی و ایجاد هرگونه سازه مانع رسیدن آب شیرین به جنگل‌های حرّا می‌شود و تخریب و نابودی آن را به‌ دنبال دارد. ساخت و ساز در محدوده جزر و مدی پهنه جنگل‌ حرّا باید متوقف شود و نباید باعث کوچ پرندگان تالابی برای همیشه از منطقه شویم.

انتهای پیام