قانون ارث و نحوه تقسیم آن

مرگ، پدیده ای است که برای تمام افراد بشر اتفاق خواهد افتاد. مرگ، واقعه‌ای است که آثار و تبعات حقوقی دارد، بنابراین قوانین مختلفی در این مورد تصویب شده است. طبق قانون وجود هر یک از افراد طبقه اول، مانع ارث بری افراد سایر طبقات خواهد شد.

در طبقات ارث افراد طبقه اول شامل پدر، مادر، اولاد و نوه‌ها؛ افراد طبقه دوم شامل پدربزرگ، مادر بزرگ، برادر و خواهر متوفی، فرزندان آن‌ها و مادر و پدر‌های مادربزرگ و پدر بزرگ و افراد طبقه سوم شامل عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها هستند.

قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، سهم الارث تمام وراث متوفی را مشخص کرده است. اینگونه نیست که تمام وراث، سهم برابری از ارثیه فرد متوفی داشته باشند. افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می‌برند، مشخص است و بر اساس شرع، این افراد، به وراث سببی و نسبی، تقسیم می‌شوند که وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود.

به موجب قانون مدنی، ارث با موت فرد اعم از اینکه این موت فرضی باشد یا حقیقی، تحقق پیدا می‌کند و پس از فوت، دارایی‌های بجا مانده از فرد، اعم از اموال منقول و غیر منقول، همچنین تمام دیون و بدهی‌های او، به وراث وی تعلق خواهد گرفت و آن‌ها در پذیرش یا عدم پذیرش ارث بجا مانده از متوفی، مخیر هستند.

افراد یا به موجب نسب ارث می‌برند و یا به موجب سبب. قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، اقدام به طبقه بندی و درجه بندی وراث نسبی کرده است و ارث بری وراث نسبی، تابع این طبقه بندی خواهد بود. 

وراث سببی و نسبی

وراث سببی: کسانی نظیر همسر که به واسطه ازدواج با یکدیگر رابطه یا قرابت پیدا کرده اند.

وراث نسبی: افرادی که به واسطه رابطه خونی با متوفی قرابت پیدا کرده اند. مانند اولاد، پدر و مادر، عمو، عمه و سایر افراد که بر اساس قانون مدنی به سه طبقه تقسیم می‌شوند.

طبقات و درجات ارث، وراث طبقه اول

پدر، مادر، فرزند: این افراد در درجه اولِ طبقه اول هستند. وجود آن‌ها، مانع ارث بری افراد سایر درجات طبقه اول از طبقات ارث، خواهد بود. در مورد فرزندان، تفاوتی میان ازدواج موقت و دائم وجود نداشته و ارث بردن فرزند در ازدواج موقت، دقیقا مانند ارث بردن فرزند در نکاح دائم است.

نوه‌ها: این افراد در درجه دوم طبقه اول قرار دارند.در صورت فوت والدینشان، جانشین آنها در ارث بری خواهند شد.

طبقات و درجات ارث، وراث طبقه دوم

اجداد (پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ ها) و برادر و خواهر: ارث بری پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها و خواهر و برادر متوفی در صورتی است که افراد طبقه اول درجات و طبقات ارث، در قید حیات نباشند.

پدر و مادر اجداد (پدر و مادر پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ ها) و فرزندان خواهر‌ها و برادرها: خواهر زاده‌ها و برادر زاده‌ها، همچنین، پدر و مادر‌های پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها، جانشین پدران و مادران و فرزندان خود، در ارث بری خواهند شد.

طبقه سوم وراث نسبی:  عمو، عمه، خاله و دایی، اولاد عمو‌ها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها.

در تقسیم اموال و دارایی متوفی، ابتدا، ارث همسر داده می‌شود به دلیل این که از وراث سببی است سپس نوبت به بقیه وراث می‌رسد که طبقات آن در بالا بیان شد. نکته‌ مهم این است که با وجود طبقه اول، طبقه دوم ارث نمی‌برند. برای مثال اگر فردی دارای مادر باشد و همسر و فرزندی نداشته باشد، با دادن سهم ارث مادر، ارثی به خواهر و برادر نخواهد رسید.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی حقوقی قضایی