چرا سهرورد مثل قونیه قطب و قبله عاشقان عرفان نشود؟

به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق) با حضور جمع زیادی از استادان و ‏پژوهشگران، مسئولان استانی و شهرستانی و اهالی شهرستان «سهرورد» دوشنبه سوم مردادماه ‏‏۱۴۰۱ در این شهرستان برگزار شد.‏

حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی در این آئین بزرگداشت گفت: پیامبر ‏اکرم (ص) در روایت گرانقدری می‌فرمایند: «مَنْ أَکْرَمَ عَالِما فَقَدْ أَکْرَمَنِی، وَ مَنْ أَکْرَمَنِی فَقَدْ أَکْرَمَ اللهَ، وَ مَنْ ‏أَکْرَمَ اللهَ فَمَصِیرُهُ إِلَی الْجَنَّهِ.» حضرت می‌فرمایند هر که عالمی را تکریم کند، مرا تکریم کرده است. مبنای ‏این حدیث هم دو آیه از قرآن کریم است: «وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَکِنَّ اللَّهَ رَمَی» و «إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا ‏یُبَایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ» حضرت می‌فرماید کسی که عالمی را تکریم کند مرا تکریم کرده است و هر ‏که مرا تکریم کند خداوند را تکریم کرده است و هرکه خداوند را تکریم کند «مصیر» او به سوی جنت است. ‏‏ «مصیر» در این روایت با «صاد» نوشته می‌شود. «مسیر» به «سین» همان «سُبحان الّذی أسری بِعبده لیلا ‏مِن المسجدِ الحرام إلی المسجد الأقصی» است.‏

وی افزود: «مصیر» در این روایت رسول خدا یکی از بنیادی‌ترین مسائل فلسفه اسلامی- به تعبیر ملاصدرا ‏مساله «صیرورت» و «شدن» است. هرچه در عالم هست جز انسان مصداق «بودن» است و انسان مصداق ‏‏ «شدن و صیرورت». یعنی در مراحل حیات خود متحول به سوی حضرت حق می‌شود. حضرت رسول ‏اکرم (ص) در روایتی که قرائت کردم می‌فرماید آنکه عالمی را تکریم کند، مرا تکریم کرده و هر که مرا تکریم ‏کند خدا را تکریم کرده است و این نشان از صیرورت او به سمت حضرت حق است. اگر حیات انسان مصداق ‏صیرورت نباشد، مغبون خواهد بود.‏

استاد دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: خاک «سهرورد» زرخیز و کیمیاگون است که ‏بیش از چهل و هشت چهره بزرگ در آن پرورش و نضج یافته اند و من در حیرتم که چطور این همه شخصیت‌های والامقام در این منطقه حضور داشته اند و شاید هیچ کجای ایران اینگونه عالم خیز و گوهر ‏خیز نباشد. شایسته است که مردم شریف «سهرورد» قدر و منزلت این خاک را بدانند و همچنین مردم ما، ‏قدر خاک ایران را بدانند.‏

وی ادامه داد: آیا حقیقتاً شیخ اشراقی که اثر مستقیم بر جریانات قرن هفتم هجری و بر «مولانا» دارد (من در مقاله‌ای مفصل بیان تشکیک «نور» در مثنوی، توسط شیخ اشراق را بحث و تبیین کرده‌ام)؛ چنین شیخ ‏اشراقی، «سهرورد» اش نباید مانند «قونیه» باشد؟! می‌دانید که قونیه، امروز در جهان چه جایگاهی دارد و ‏کسانی که به دنبال کسب معنویت اند این شهر را به مثابه قطب و قبله خود تکریم می‌کنند! شیخ اشراقی ‏که بر مولانا مؤثر است و در قرن ششم در مقابل بزرگترین مخالفین فلسفه قیام می‌کند و عقلانیت و فلسفه را ‏از زیر یوغ مخالفین نجات می‌دهد؛ از نظر ما دارای مقام تمدنی است نه صرفاً عالِمی که مرزهای دانش را جا ‏به جا کرده است. حال چرا «سهرورد» او چون «قونیه» نباشد؛ اویی که مؤثر بر روح و روان مولانا بوده است. ‏

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: برخی از افراد متأسفانه نادانسته می‌گویند «سهروردی» ‏محیی آرا بت پرستان ایران قدیم بود! این سخن غلط و گزافه است! کسی که در سلسله مراتب نوری خود از ‏حضرت نورالانوار مثال می‌آورد و سپس آیات قرآن کریم را مصداق سخن خود می‌داند؛ کسی که بعد از ‏ملاصدرا بیشترین ارجاعات به قرآن کریم را دارد، چگونه می‌تواند محیی آرا بت پرستان ایران باشد! مگر در آئین‌های ایران قدیم، بت پرستی بوده ست؟!‏

بلخاری در پایان‬ گفت: شیخ اشراق از برای قاعده صادر اول می‌گوید: صادر اول (بعد از نورالانوار) ‏‏ «بهمن» است. او این سخن را از کلام رسول خدا (ص) اخذ کرده است که: «اول ما خلق الله العقل». حال ‏چرا «بهمن» را قرار داده است؛ چون بر اساس تفکرات حکمت ایرانی، «بهمن» ایزد خرد و عقل است. ‏‏ «سهروردی» فقط این اندیشه‌ها را تطبیق کرده است تا بگوید در تمدن تابناک ایرانی میان ایران قبل و بعد ‏از اسلام تفاوتی نیست؛ ما ادامه همان خط هستیم لکن با دین اکمل: «الیوم اکملت لکم دینکم…».دلایل ‏فراوانی را می‌توان بیان کرد که شیخ اشراق در حقیقت محیی اندیشه نوری ایرانیان باستان بوده است و به ‏شهادت علما و فلاسفه، او هرچه با اندیشه اسلامی تناقض و تنافی داشته، نقد و حذف کرده است.‏

در ادامه محمود شالوئی دستیار ویژه وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این مراسم ‏سخنرانی کرد و گفت: آنچه که شیخ اشراق‎-‎‏ سهروردی برای ما به ارمغان آورده و ما را گرد هم آورده است ‏این است که از ظلمت به درآییم و به سوی «نور» رویم. آنچه که او در حکمت اشراق به آن تأکید می‌کند ‏حرکت از «درون» به جهان «برون» بود.‏

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: آنچه که دنیای ظلمانی امروز از آن در هراس است این است که نور ‏همه جا را فرا بگیرد؛ اگر نور معاضدتی نداشته باشد و ظلمت در مقابل آن رخ ننماید، شناسایی نورِحقیقت ‏دشوار می‌شود و اگر نزد عده‌ای خداوند آشکار نیست از آن روست که خداوند چنان نورانی است که همه نورها را در بر گرفته است.‏

شالویی تصریح کرد: سخن و اندیشه سهروردی با بسیاری از اندیشه‌های دیگر متفاوت است چرا که او آنچه ‏می دانست و می‌دید را بیان می‌کرد. از این رو اندیشه ایرانیان را با فلسفه و حکمت اسلامی آمیخت و به ‏جهان عرضه کرد.

همچنین در این آئین‬ ابوالفضل‬ رفیعی‬ معاون سیاسی و امنیتی استانداری زنجان پیام رئیس جمهور به مراسم بزرگداشت ‏سهروردی را قرائت کرد. در این پیام آمده است: «حکیم سهروردی، سالکی است که در فراسوی مرزهای ‏ظواهر مکاتب فلسفی و عرفانی، مهمترین حقایق اسلامی و انسانی را با مدد از آیات قرآن و روایات و با ذوقی ‏منحصر به فرد در هم می‌آمیزد.‏

تلاش علمای اسلام در ایران بر بازگرداندن انسان گرفتار در ظلمت طواغیت به مسیری است که موطن اصلی ‏او یعنی عالم انوار و معشوق ابدی و ازلی و یعنی خداوند تبارک و تعالی است. «الله نور السماوات والارض» ‏مجاهدتی این چنین مبارک، برخاسته از معرفتی است مبتنی بر سنت الهی، مبانی فلسفی و سلوک عرفانی ‏که اندیشمند بزرگی چون شیخ شهاب‌الدین سهرودی را در دامن خود می‌پروراند و خود، چون خورشیدی ‏درخشان طلوع می‌کند و سالکان حقیقت را به نور الانوار هدایت‌گر، رهنمون می‌سازد.‏

بی‌تردید باید در کنار آثار برجسته این اندیشمند بزرگ ایرانی در حوزه‌های فلسفه، منطق، الهیات و ‏داستان‌های رمزی، به قلم و تألیفاتی از ایشان اشاره کرد که در حیطه ادبیات عرفانی در پاسداشت و گسترش ‏زبان فاخر پارسی نقش سازنده و ماندگار دارد.‏

بزرگداشت مقام علمی اندیشمندانی چون شیخ اشراق به مثابه ضرورت و فرصتی مغتنم در روزگار تحیر انسانِ ‏امروز است که در پس این گم‌گشتگی، جویای ساحل امنی از جنس معنویت است و بر ماست که قدر ‏سرمایه‌های بزرگ اینچنینی را بیش از پیش پاس بداریم و بسترهای لازم به منظور بازشناسی و بازنشر ‏آثارشان را با مدد از حوزه‌های فرهنگی و ظرفیت‌های هنری فراهم سازیم.‏

اینجانب ضمن سپاس از برگزارکنندگان این همایش وزین بویژه اندیشمندان و پژوهشگران و مردم عزیز ‏زنجان، از خداوند منّان سرافرازی و سربلندی ایران اسلامی و توفیق اهل قلم و اندیشه را مسألت دارم.‏

شهردار «سهرورد» و نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی نیز طی سخنانی در این مراسم درباره ‏جایگاه و اهمیت سهروردی و ضرورت توسعه شهرستان «سهرورد» به ایراد سخن پرداختند.‏

در ادامه این مراسم امرالله حسنی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان متن پیام وزیر فرهنگ و ‏ارشاد اسلامی به آئین بزرگداشت سهروردی را قرائت کرد. ‏

در متن این پیام آمده است: «سرزمین «سهرورد» همواره یادآور نام‌های افتخارآمیزی است که نقشی مهم در ‏تاریخ اندیشه، حکمت عرفان و ادب این مرز و بوم داشته است. مفاخری بزرگ و ذیل نام سهروردی‌ها که ‏نگین درخشان آن شهاب‌الدین یحیی سهروردی معروف به شیخ اشراق همچنان نورافشان حکمت برخاسته از ‏معرفت ایرانی اسلامی است و ندای آن در سراسر جهان دانش‌خواه طنین‌انداز است. ‏

آثار به جای مانده از این حکیم خردمند در گستره‌ای عظیم از علوم منطقی، فلسفی و الهی تا داستان‌های ‏سرشار از رموز حکمی و عرفانی که در آن مفاهیم ناب اندیشه‌های قرآنی، فلسفی و آئینی ایران باستان در قوه ‏خیال انگیزش به هم می‌آمیزند و چون جویباری خروشان بر دشت بی‌کران دانندگی جاری می‌شوند، میراث گرانبهایی است که با گذشت سده‌های بی‌شمار همچنان سیراب‌گر جان عطشناک سالکان حقیقت‌جو است؛ ‏آثاری برآمده از نوآوری‌ها و نواندیشی‌هایی که در آن مرزهای شرق و غرب پیموده می‌شوند تا حقیقت ناب ‏معرفتی را در پیوندی عمیق با منابع اصیل الهی و انسانی نمایان سازند.‏

حکمۀ الاشراق سهرودی حکایت وحدتی است که در آن عقل و عشق به راهنمایی سیمرغ جبرائیلی‌اش از ‏غربت غرب درمی‌گذرد و در اشراقیتی جاودانی، طلوع خورشید عقلانیت را به تماشا می‌نشیند.‏

اینجانب امیدوار است اینک که در دولت مردمی ردای خدمت به اهل فرهنگ را بر تن کرده‌ام با عنایت ‏حضرت حق باری‌تعالی و همت همکارانم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بتوانیم نام و یاد مفاخر درخشان ‏این مرز و بوم را آن چنان که شایسته و بایسته مقام شامخ اینان است گرامی داشته و زمینه‌های لازم به ‏منظور شناخت بیشتر ایشان را به مثابه الگو و سرمشق تمرین معرفت جوی و تحقیق برای نسل‌های اکنون و ‏آینده فراهم سازیم.‏

تردید ندارم که گرامی‌داشت اندیشمندانی اندیشه‌ورز چون شیخ اشراق، گرامی‌داشت، شأن عظیم فرهنگ و ‏معرفت است؛ پس بدین وسیله مراتب سپاس و قدردانی صمیمانه خود را از کوشش‌ها و پیگیری‌های ‏دست‌اندرکاران مراسم گرامی‌داشت شیخ شهاب‌الدین سهرودی ابراز داشته و از خداوند منان توقیق و ‏سربلندی ایشان و ایران عزیزمان را مسئلت می‌کنم.»‏

در پایان این برنامه نیز نجفقلی حبیبی عضو هیأت امنای مؤسسه فرهنگی حکمت سهروردی گزارشی از روند ‏احداث این مؤسسه در شهرستان سهرورد را ارائه کرد و پس از پایان مراسم با حضور استادان، مسئولان استان ‏زنجان و مردم شهرستان سهرورد، مراسم کلنگ زنی محل احداث مؤسسه حکمت سهروردی در این شهرستان ‏برگزار شد.‏