تعطیلی آژانس یهود؛ تیر خلاص بر پیکر مناسبات تل‌آویو- مسکو

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: چند روز پیش وزارت دادگستری در مسکو از حکم دادگاه مبنی بر تعطیلی دفاتر آژانس در روسیه خبر داد؛ خبری که از تعمیق شکاف و اختلاف بین رژیم صهونیستی و کرملین حکایت می‌کرد و بلافاصله با واکنش سران تل آویو مواجه شد.

دو مؤلفه «غیرمنتظره» و «جدی» بودن این اقدام را می‌توان در مواضع مقامات رژیم صهیونیستی آشکارا مشاهده کرد چرا که یک مقام ارشد سازمان آژانس یهود، هفته گذشته گفت که «اسرائیل در ابتدا باور داشت که اقدامات روسیه علیه آژانس یهود، یک تنش نسبتاً جزئی است اما اکنون مقام‌های اسرائیل، این اقدام‌ها را مقدمه‌ ایجاد یک شکاف دیپلماتیک بزرگ تلقی می‌کنند.»

مؤلفه‌های دوگانه مذکور بسترساز موضع‌گیری جدی‌تر از سوی «یائیر لاپید» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی شد تا جایی که با تاکید بر یک «بسته اقدامات» علیه مسکو، کرملین را تهدید به مقابله به مثل کرد؛ بسته‌ای که می‌تواند شامل «فراخواندن سفیر اسرائیل از مسکو، صدور بیانیه‌هایی خصمانه‌تر علیه روسیه و افزایش حمایت از اوکراین» باشد.

افزون بر آن، رسانه‌های رژیم صهیونیستی از تصمیم لاپید برای راهی کردن یک هیئت رسمی دیپلماتیک به مسکو خبر دادند اما گویی کرملین تا کنون به آن پاسخ مثبت نداده‌است.

حال این پرسش به ذهن می‌رسد که آژانس یهود چه عملکرد و جایگاهی نزد رژیم صهیونیستی دارد که تعطیلی آن تا این حد به نگرانی و هراس سران تل‌آویو دامن زده‌است؟

آژانس یهود؛ قدمت، گستره و مأموریت

آژانس یهود که مقر آن در بیت المقدس است، با قدمت ۹۳ سال کار، در بسیاری از کشورهای جهان دفاتر نمایندگی دارد. یکی از مأموریت‌های مهم این سازمان قدیمی جهانی یهودیان، تشویق یهودیان دیگر کشورها به مهاجرت دائم به اراضی اشغالی است به طوری که آژانس مذکور در کمک به برقراری رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸ نقش اساسی داشت و مهاجرت میلیون‌ها یهودی از سراسر جهان را تسهیل و نیز حدود یک میلیون مهاجر از شوروی را از اواخر دهه ۱۹۸۰ تا پایان دهه ۱۹۹۰ وارد سرزمین‌های اشغالی کرده‌است.

لازم به ذکر است که آژانس یهود خود را بزرگ‌ترین سازمان یهودی در جهان توصیف و برنامه‌های اجتماعی را در اسرائیل و برای اجتماعات یهودی خارج از کشور اجرا می‌کند.

در پیوند با مأموریت آژانس یهود در روسیه، این سازمان در عمر حدود یک قرنی خود هم در شوروی و هم در روسیه فعال بوده اما برخلاف نظام شوروی، سازمان مذکور در نظام روسیه از آزادی عمل بیشتری برخوردار است، به طوری که بعد از فروپاشی شوروی که یهودیان روسیه و سایر کشورهای اتحاد جماهیری شوروی پیشین توانستند به اراضی اشغالی مهاجرت کنند، آژانس یهود در روسیه و منطقه جمهوری‌های پیشین شوروی فعال شد.

بر اساس داده‌های رسمی رژیم صهیونیستی، سال ۲۰۲۱ حدود هفت هزار یهودی از روسیه به اراضی اشغالی مهاجرت کردند. همچنین در پی آغاز بحران اوکراین، نقش آژانس در ترغیب و انتقال پناهجویان اوکراینی برای سکونت در سرزمین‌های اشغالی پررنگ‌تر شده‌است. به گفته سخنگوی آژانس یهود، از زمان آغاز جنگ اوکراین، حدود ۱۶ هزار مهاجر از روسیه عازم فلسطین اشغالی شده‌اند.

در مجموع، این آژانس در روسیه به روس‌هایی که ریشه یهودی دارند، کمک می‌کند تا به سرزمین‌های اشغالی بروند و مدارس یکشنبه و کلاس‌های عبری را در سراسر روسیه راه‌اندازی می‌کند و در صورت اجرایی شدن حکم شدن دادگاه تمام این فعالیت‌ها لغو خواهد شد؛ تصمیمی که اگر چه تازه اتخاذ شده اما ریشه در اختلافات پنج ماه گذشته روسیه و رژیم صهیونیستی دارد.

پنج ماه اختلاف؛ از آغاز تا تعمیق شکاف

از پنجم اسفندماه پارسال با حمله روسیه به اوکراین، جنگ بین دو کشور آغاز شد و تا به امروز که پنج ماه از عمر آن می‌گذرد، تداوم یافته‌است. از همان ابتدای بحران، سران رژیم صهیونیستی در صدد اتخاذ مواضع میانه، غیرجانبدارانه و در عین حال دوپهلو برآمدند به آن امید که آتش این بحران دامن آنها را نگیرد.

رژیم صهیونیستی از یک سو در صدد حفظ روابط راهبردی خود با روسیه برآمده و از سوی دیگر ناگزیر به همراهی با متحدان غربی خود بود. بنابراین تماس‌های مکرر «نفتالی بنت» نخست وزیر وقت این رژیم نشان می‌داد که او درصدد راضی نگاه داشتن دو طرف است. طولانی‌شدن جنگ و ناکامی همه میانجی‌گران برای توقف بحران، رژیم صهیونیستی را مجبور کرد با حجم گسترده فشارهای دیپلماسی و تحریمی غرب و اروپایی‌ها علیه روسیه همراهی کند. چون دیگر سطح تنش به یک محکومیت و بیانیه ساده ختم نمی‌شد. بنابراین رژیم صهیونیستی تصمیم نهایی خود را گرفت و ترجیح داد در سنگر آمریکا بماند.

از آن زمان شاهد مواضع اعلانی و آشکار مقامات دو طرف بودیم تا جایی که در بیانیه لاپید علناً از همراهی با غرب سخن به میان آمده بود، با این محتوا که «در بحران اوکراین، در کنار متحد سنتی خود یعنی آمریکا خواهیم بود و ممکن نیست که در این شرایط دشوار آن را تنها بگذاریم.»

«جنایت جنگی» دانستن اقدام نظامی روسیه در اوکراین و نیز رأی مثبت نماینده رژیم صهیونیستی در شورای حقوق بشر سازمان ملل علیه روسیه، بیش از پیش فضا را تنش‌آلود کرد چرا که به تعلیق فعالیت روسیه در شورای مذکور منجر شد و کرملین در بیانیه شدیداللحنی آورد: «اسرائیل با نقض قطع‌نامه‌های متعدد شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل، به اشغال غیرقانونی و الحاق مستمر اراضی فلسطینی ادامه می‌دهد. نوار غزه از اساس به یک زندان روباز تبدیل شده است که دو میلیون نفر ساکن آن برای حدود ۱۴ سال در شرایط محاصره دریایی، هوایی و زمینی اسرائیل برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. اسرائیل در تلاش است با سوءاستفاده از وضعیت اوکراین، توجه جامعه جهانی را از یکی از قدیمی‌ترین مناقشات حل نشده، یعنی مناقشه فلسطین و اسرائیل منحرف کند.»

در جبهه روسیه اما مواضغ ضدصهیونیستی از کلام به میدان تسری یافت به طوری که فروردین ماه امسال، مسکو در اقدامی بی‌سابقه جزئیاتی از آخرین حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی در سوریه را منتشر کرد. یک ماه بعد یعنی اردیبهشت ماه، سامانه‌های موشکی سوریه با پدافند موشکی «اس ۳۰۰»، ۱۶ موشک و یک پهپاد رژیم صهیونیستی را سرنگون کردند که از نگاه ناظران، اولین باری است که این پدافند طی سال‌های اخیر علیه حملات رژیم فعال می‌شود.

قطعات دومینوی اختلافات روسیه و رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر با سرعت بیشتری در حال فرو ریختن است که تصمیم روسیه مبنی بر تعطیلی آژانس یهود و در مقابل، حمایت جدی و آشکار رژیم صهیونیستی از دولت اوکراین را می‌توان در این راستا تحلیل کرد. به تازکی پایگاه تحلیلی آمریکایی «اکسیوس» از ارسال کلاه ایمنی و جلیقه‌های ضدگلوله از سوی رژیم به اوکراین خبر داد؛ تجهیزاتی که اگر چه در ظاهر حفاظتی و برای نیروهای امدادی و سازمان‌های غیرنظامی اوکراینی اسال می‌شود اما در واقع پیامی به طرف روسی است تا از تعطیلی آژانس یهود و تداوم تنش با تل آویو دست بردارد.

از نگاه صاحبنظران این حوزه، تعمیق شکاف بین رژیم صهیونیستی و روسیه به تداوم بحران اوکراین پیوند خورده است و از آنجا که اروپا و آمریکا با حمایت‌های سیاسی، مالی و نظامی به اوکراین سعی در فرسایشی کردن بحران و تضعیف روسیه دارند، بی‌تردید فرو ریختن قطعات دومینوی اختلافات تل‌آویو و مسکو نیز بیش از پیش سرعت خواهد گرفت.

* حسن شکوهی نسب؛ کارشناس مسائل بین الملل