به‌عنوان «شمر» در یک کنسرت معرفی شدم!/آسیب‌های بازپخش «مختارنامه»

محمد فیلی بازیگر باسابقه سینما و تلویزیون در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تازه‌ترین فعالیت‌های خود توضیح داد: در حال حاضر مشغول ایفای نقش در یک سریال در اصفهان هستم که از تولیداتی استانی است و قرار است از شبکه‌های سراسری پخش شود. یک سریال خانوادگی به نام «طعم طمع» است که با فیلمنامه‌ای از علی اکبر محلوجیان در حال ساخت است. باید ببینیم در این گرانی‌ها و مخارج سنگینی که وجود دارد، این کار چه سرانجامی پیدا می‌کند.

این بازیگر درباره کم‌کاری خود در سینما و اینکه چرا کار در تلویزیون را در این سال‌ها ترجیح می‌دهد گفت: واقعیت این است که من کاربرد تلویزیون را بیش از هر رسانه دیگری می‌دانم. خاطرم هست، سال‌ها پیش بعد از آنکه سریال «روزی روزگاری» پخش شده بود، با یکی از سوپراستارهای معروف آن روزهای سینما، در یکی از روستاها کار می‌کردیم. در آن شرایط همه اهالی با من احوال‌پرسی می‌کردند و کسی آن سوپراستار را تحول نمی‌گرفت! مردم آن منطقه تلویزیون داشتند اما دسترسی به سینما نداشتند.

وی ادامه داد: در کنار این مسئله، اینکه چرا ما کمتر در سینما هستیم، به این برمی‌گردد که بازیگری در سینما مافیای خاص خود را دارد و هرکسی به راحتی نمی‌تواند وارد آن شود. مگر اینکه کارگردانی مثل ابراهیم حاتمی‌کیا خودش تشخیص دهد که یک بازیگر می‌تواند از پس نقشی برآید و برای فیلم «خروج» از من نوعی دعوت کند. این جنس همکاری‌ها بستگی به نگاه کارگردان‌ها دارد. در غیر این صورت اکثر پروژه‌ها گروهی شده و افرادی خودشان سرمایه می‌آورند و اجازه هم نمی‌دهند کسی غیر از خودشان وارد گروه‌شان شوند. من هم قطعاً کار در سینما را دوست دارم و برایم فرقی نمی‌کند، همان‌طور که در این سال‌ها در تئاتر و تلویزیون و سینما کار کرده‌ام و معتقدم همه این حوزه با هم در ارتباط است. بازیگری در همه این مدیوم‌ها برایم لذت‌بخش است.

بازیگر نقش «شمر» در سریال تلویزیونی «مختارنامه» در ادامه ضمن انتقاد از بازپخش هر ساله این سریال گفت: من مخالف تکرار پخش این مجموعه هستم چرا که بازپخش اگر از حدی بگذرد، تبدیل به سوژه شوخی و مزاح می‌شود. همین اتفاقی که الان در فضای مجازی شاهد هستیم برای سریال «مختارنامه» و حتی نقش من، افتاده است. این واکنش شاید یک نوع اعتراض از سوی مردم باشد. برخی هم به آن می‌خندند، اما حیف است یک کار آنقدر پخش شود که تبدیل به سوژه لطیفه شود.

فیلی درباره تأثیر بازپخش آثار قدیمی در زنده ماندن یاد هنرآفرینی هنرمندان در خاطر مخاطبان نیز تأکید کرد: نمی‌خواهم منکر این تأثیر شوم اما امروز ۱۳ سال از ساخت «مختارنامه» می‌گذرد، چرا کارهای دیگری تولید نشده است؟ چرا هیچ کار ویژه‌ای در این ۱۳ سال ساخته نشده که ما به‌عنوان بازیگر در آن کار هم دیده شویم؟ گاهی ۱۵ تا ۲۰ سال بین دو پروژه ویژه فاصله می‌افتد و دلیلش هم این است که مسئولان تلویزیون دائماً تغییر می‌کنند و هر کس که می‌آید، ایده‌های خاص خودش را دارد. من در این ۳۰ سال این شرایط را تجربه کرده‌ام.

وی افزود: امرالله احمدجو که زمانی «روزی روزگاری» را ساخت، چندین فیلمنامه عالی در دست دارد اما ما در قبال او چه کردیم؟ وقتی «روزی روزگاری» را ساخت، ۱۰ سال زمان برد تا فرصت پیدا کند و «تفنگ سرپر» را بسازد، آن هم با هزاران مشکل و بلاهایی که بر سر آن آوردند. بازهم ۱۰ سال زمان طی شد تا به «پشت کوه‌های بلند» رسید. در این سال‌ها هنرمندی مثل امرالله احمدجو تنها فرصت ساخت سه اثر را به دست آورده است. مسئولان باید در این زمینه جوابگو باشند که چرا شرایط اینگونه است؟

این بازیگر با اشاره دشواری‌های ساخت آثار تاریخی و مذهبی در ابعاد ویژه، گفت: در اینکه هزینه تولید این دست آثار بالاست، حرفی نیست اما بالاخره تلویزیون هم از نظر درآمد، وضعیت بدی ندارد. مضاف‌بر اینکه مگر قرار است همه بودجه تولیدات فاخر را تلویزیون به تنهایی تأمین کند؟ همین امروز برای سریال مانند «سلمان فارسی» بالاخره کمک‌هایی هم به تلویزیون می‌شود. در این سال‌ها فهمیده‌ام که همه ارگان‌ها و دستگاه‌ها در کشور، حداقل یک درصد بودجه برای فعالیت‌های هنری و فرهنگی دارند، اگر همین ارگان‌ها به میدان بیایند و در تولید این دست پروژه‌ها مشارکت داشته باشند، می‌توان کارهای خوبی انجام داد اما این اتفاق رخ نمی‌دهد و دو وزارتخانه هم چنین تعاملی با هم ندارند.

فیلی در ادامه تأکید کرد: مسئله اصلی برای ما مردم هستند. مردم در شرایط امروز به گونه‌ای با تلویزیون قهر هستند و سراغ شبکه‌های نازل خارج از کشور می‌روند، اما چرا باید اینگونه باشد؟ اگر ما خودمان بتوانیم کارهای خوب تولید کنیم، وضعیت اینگونه نخواهد بود. کارهایی هم که این روزها تولید می‌شود، آثار خوبی از آب درنمی‌آید چرا که آنقدر بودجه این آثار کم است، که تهیه‌کننده ناگزیر می‌شود به‌صورت فشرده کار را جمع کند. نمی‌دانم مقصر کیست. کاش همان‌طور که برای پروژه‌ها ناظر کیفی قرار می‌دهند، یک ناظر مالی هم می‌گذاشتند تا مشخص شود آیا بودجه‌ای که برای یک کار در نظر گرفته می‌شود، واقعاً برای کار هزینه می‌شود یا نمی‌شود. اگر این نظارت وجود داشته باشد، کارها هم با کیفیت بهتری به دست مخاطب می‌رسد.

بازیگر نقش «شمر» در سریال «مختارنامه» در بخش دیگری از صحبت‌های خود ضمن مرور خاطراتش گفت: همزمان با اولین نوبت پخش سریال «مختارنامه»، خانمی به‌شدت با من دعوا کرد که تو چرا این نقش منفی را بازی کردی!؟ در دهه اول محرم آن سال سفری هم به عراق داشتیم برای ضبط یک سریال که آن زمان من را به عنوان بازیگر «مختارنامه» به مسئولان عراقی معرفی می‌کردند تا مجوز حضور در قسمت‌های مختلف را پیدا کنیم. به نوعی من تبدیل به مجوز برای گروه شده بودم و مسئولان عراقی هم با من عکس می‌گرفتند و به‌واسطه این سریال همکاری بسیار خوبی با ما داشتند. البته بعد از سال‌ها بازپخش، شاید برخورد امروز آن‌ها هم با من متفاوت شده باشد!

فیلی با اشاره به اینکه بیشتر با نقش‌های منفی‌اش شناخته می‌شود، اظهار کرد: چند وقت پیش به کنسرتی رفته بودم که خواننده وقتی می‌خواست من را معرفی کند گفت «شمر مختارنامه» امشب اینجاست! (می‌خندد) انگار نه انگار که من اسم و فامیل خودم را دارم. مردم من را در این نقش باور کرده‌اند. بالاخره به عنوان بازیگر اگر کارم را خوب انجام ندهم، به اعتبار خودم لطمه زده‌ام و اگر خوب کار کنم هم اینگونه در جامعه بازخورد پیدا می‌کند. من هم از این وضعیت بدم نمی‌آید. فرقی نمی‌کند نقش‌های منفی یا مثبت موردتوجه قرار گیرد، شخصاً همه نقش‌ها را دوست دارم. مهم این است که من به‌عنوان بازیگر بتوانم نقشم را به درستی ایفا کنم.

وی درباره قبول نقش‌های منفی در آینده هم تأکید کرد: غیر از نقش «شمر» که یک بار آن را بازی کرده‌ام، اگر هر نقش منفی دیگری به من پیشنهاد شود، به‌عنوان تجربه آن را می‌پذیرم تا توانایی خودم را محک بزنم. از نقش‌های منفی بدم نمی‌آید اما نقش تکراری و مشابه را قبول نمی‌کنم.

این بازیگر باسابقه در پایان درباره واکنش‌های مردم نسبت به ایفای نقش‌های منفی هم گفت: واکنش‌ها متفاوت است، برخی وقتی ما را می‌بینند می‌گویند دست شما درد نکند و از کارتان لذت بردیم اما یکی دیگر وقتی از کنارمان هم رد می‌شود، فحش هم می‌دهد! حتی برخی نفرین هم می‌کنند! (می‌خندد) این واکنش‌ها بستگی به ذهنیت آدم‌ها نسبت به بازیگری دارد. برخی فکر می‌کنند اگر من نقش منفی بازی می‌کنم، خودم هم فردی منفی هستم اما این واکنش‌ها امروز به نسبت گذشته، خیلی کمتر شده است. حتی برخی مخاطبان خارج از کشور که از طریق شبکه‌های سحر و الکوثر با آن‌ها گفتگو می‌کردم، می‌گفتند ما را حلال کن که زمانی خیلی به تو بد و بیراه می‌گفتیم! تا این حد تحت تأثیر نقش شمر قرار گرفته بودند.