مطالعات ژنوم نشان می‌دهد جمعیت ایران متنوع‌تر از آن‌چیزی است که پیشتر تصور می‌رفت

یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران شامل دانشمندانی از دانشگاه کلن در آلمان، چندین دانشگاه در ایران  و دانشگاه سیدنی در استرالیا نتایج تحقیقاتی را منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد جمعیت امروز ایران از گروه‌‌های اتنیکی (قومیت‌های) بسیار متنوعی تشکیل شده که درجه بالایی از تنوع ژنتیکی در آن‌ها مشاهده می‌شود.

نتایج این مطالعه سال ۲۰۱۹ در ژورنال PLOS Genetics منتشر شد.

ایران در طول تاریخ – از زمانی که انسان مدرن از آفریقا قدم بیرون گذاشت و در سراسر جهان پراکنده شد تا به امروز -همواره چهارراه مهاجرت‌ها بوده، با وجود این، به نسبت اندازه و موقعیت جغرافیایی و تاثیر فرهنگی تاریخی که ایران داشته این کشور در مطالعات ژنتیکی و جمعیت‌شناسی مغفول مانده و داده‌‌های به نسبت بسیار کمی در زمینه ژنتیک جمعیت ایرانی‌ها وجود دارد.

 در این تحقیق پژوهشگران داده‌های ژنتیکی ۱۰۲۱ داوطلب را که پدر و مادر و پدربزرگ و مادر بزرگ آن‌ها خود را از یکی از ۱۱ گروه منتخب اتنیکی (قومی) ایران می‌دانستند بررسی کردند.

گروه‌های اتنیکی (قومی) که برای این تحقیق انتخاب شده بودند شامل ایرانیان پارسی (Persians)، آذری، عرب، بلوچ، گیلک، کرد، لر، مازندرانی، سیستانی، ترکمن و جزیره‌نشینان خلیج فارس بودند. نمونه‌های ژنتیکی این داوطلبان از سراسر ایران گرفته شده بود.

این تحقیق نشان داد که ایرانیان پارسی و کرد‌ها به عنوان مثال، تنوع ژنتیکی بالاتری نسبت به مثلا آلمانی‌ها (ژرمن‌ها) دارند.

با وجود این خزانه ژنی در دست‌کم ۵ هزار سال گذشته نسبت به ۱۰ هزار سال پیش تغییر عمده‌ای نکرده است.

برای مقایسه جمعیت امروز آلمان احتمالا فقط ۱۰ تا ۲۰ درصد ساختار ژنتیکی شکارچیان و جامعهٔ شکارچی-گردآورنده‌ای را که ۱۰ هزار سال پیش در مرکز و غرب اروپا می‌زیستند حفظ کرده است.

علاوه بر این، بریتانیایی‌ها و مردم شمال ایتالیا از نظر ژنتیکی بیشتر به هم شبیه‌ هستند تا شباهتی که گروه‌های اتنیکی ایران به هم دارند.

Ad placeholder

پروفسور مایکل نوتناخل، از دانشگاه کلن که در این تحقیق مشارکت داشته می‌گوید: «تا همین اواخر بسیاری از دانشمندان بر این تصور بودند که تنوع ژنتیکی در میان ایرانیان امروز به نسبت یکدست است.»

به گفته این دانشمند اطلاعات ژنتیکی ایران به ویژه از این جهت مهم است که خلأ داده‌های ژنتیکی جمعیتی را در یکی از مناطق مهم جهان پر کرده و اطلاعات ارزشمندی را فراهم می‌کند که می‌تواند برای تحقیقات در مورد بیماری‌های نادر و معمول ژنتیکی مورد استفاده قرار گیرد.

این داده‌ها هم‌چنین می تواند برای روشن کردن جابه‌جایی‌ و مهاجرت‌های تاریخی مفید باشد.

Ad placeholder

ایران در طول تاریخ – از زمانی که انسان مدرن از آفریقا قدم بیرون گذاشت و در سراسر جهان پراکنده شد تا به امروز- همواره چهارراه مهاجرت‌ها بوده، با وجود این، به نسبت اندازه و موقعیت جغرافیایی و تاثیر فرهنگی تاریخی که ایران داشته این کشور در مطالعات ژنتیکی و جمعیت‌شناسی مغفول مانده و داده‌‌های به نسبت بسیار کمی در زمینه ژنتیک جمعیت ایرانی‌ها وجود دارد.

در هزاره‌های گذشته، ایران به کرات شاهد جریان‌های مهاجرتی بوده است: افرادی که به زبان‌های هندواروپایی صحبت می‌کردند در آن ساکن شدند، در قرن هفتم میلادی عرب‌ها وارد این سرزمین شدند، پس از آن افرادی که به زبان‌های ترکی (Turkic) سخن می‌گفتند از آسیای میانه به جمعیت ایران پیوستند.

در نتیجه، جمعیت امروز ایران متشکل از قومیت‌ها، ادیان و گروه‌های زبانی متعددی است که در درجات مختلف با هم مخلوط شده‌اند.

این مطالعه به عنوان مثال نشان می‌دهد در حالی‌که کردهای ایرانی هم‌پوشانی ژنتیکی قوی با ایرانیان پارسی (Persians)، لرها و دیگر گروه‌ها دارند -که نشان از پیشینه مشترک دارد- ساکنان جزیره‌های خلیج‌فارس به طور مکرر پذیرای موج گروه‌هایی بودند که از خارج ایران آمده‌اند.

با در نظر گرفتن یافته‌های باستان‌شناسی در این مطالعه ژنتیکی و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن می‌توان به شواهدی مدون از الگوهای مهاجرتی و اسکان مردم در این منطقه دست یافت.

Ad placeholder