بازنشر مقاله داریوش همایون در سالگرد مشروطه، رفتن به ژرفای انقلاب آزادی و تجدد - Gooya News

کیهان لندن - اینکه در صد و یکمین [۱۳۸۶] سالروز انقلاب مشروطه هنوز می‌توان، و می‌باید، در باره سوء تفاهم‌های پیرامون آن انقلاب نوشت نمی‌باید کسی را به شگفتی اندازد. تاریخ نیز مانند عدالت است، تأخیر به سود آن کار نمی‌کند. بررسی عمقی آن انقلاب در هنگامش انجام نگرفت. سران انقلاب بیش از آن درگیر پیکار انقلابی و روزگار نابسامان خود بودند و سرعت تحولات در کشوری که نیمه‌جان و عملا پاره پاره از جنگ جهانی اول به‌در آمد اجازه رفتن به ژرفا‌ها نمی‌داد. پس از آن نیز هر کس تصور سطحی خود را از آن انقلاب نگهداشت. تنها از چهار دهه‌ای پیش بود که نخستین بار در آن راستا کوشش‌هایی شد ولی ایران سال‌های میان دو انقلاب جای بررسی‌های ژرف در هیچ زمینه‌ای نبود. سیاست- که پردامنه‌تر از حکومت است- در همه جا به زیان حقیقت کار می‌کرد. هیچکس نگاه جوینده را تا پایان نمی‌برد. یا نمی‌گذاشتند، یا خودش نیز حاضر نمی‌بود.

انقلاب اسلامی زلزله‌ای بود که ایرانیان را از جا پراند و به ناچار با این پرسش روبرو کرد که چرا چنان انقلابی در چنان زمانی، و به ویژه چرا هفتاد سال پس از انقلاب مشروطه؟ از آن پرسش ناچار به شناسایی انقلاب مشروطه می‌رسیدند و تازه آشفتگی بالا گرفت- همان داستان کوران و پیلی که برای هر دست یک احساس و یک معنی می‌داد. امروز نیز پس از اینهمه که درباره جنبش مشروطه نوشته شده است هنوز نمی‌توان گفت که به تاریخ پیوسته یعنی به ملکیت همه گرایش‌های سیاسی ایران آمده است و سیاسی‌کاران در جایگاه و پیام‌های آن به همرائی رسیده‌اند.

👈مطالب بیشتر در کیهان لندن

از آنها که مشروطه را عملا به فراموشی سپرده‌اند و مصدق را جای آن و هر چه دیگر گذاشته‌اند اگر بگذریم، سه بدفهمی‌بزرگ در معنی و پیام مشروطه هست:

معدودی که در میان سلطنت‌طلبان، همه انقلاب مشروطه را در متمم قانون اساسی ۱۹۰۷ و مذهب رسمی و پنج مجتهد خلاصه، و آن را محکوم می‌کنند.
سلطنت‌طلبان و جمهوریخواهان بی‌شماری که از مشروطه، پادشاهی را می‌فهمند، هرکدام بنا بر مقصود خودشان.
و اسلامیان اصلاح‌طلبی که مشروطه را با مشروط عوضی گرفته‌اند و «مشروطه‌خواهی»‌شان در پارگین ولایت فقیه مشروط فرو رفته است.