ضرورت تغییر نگاه به حجم استفاده از ظروف یکبار مصرف

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، در ایام محرم صدای طبل و زنجیر در خیابان‌های شهر شور و غوغایی برپا می کند، بزرگواری و معرفت امام مظلوم را به رخ جهانیان می کشد و یادآور می شود آزادگی و مردانگی فراموش شدنی نیست، حافظه تاریخ بسیار قوی است و هر ریز و درشتی را به یاد می آورد، دشمنان زیادی در چند قرن اخیر تلاش کردند تا شور و اشتیاق به امام مظلومان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در جهان اسلام کم رنگ شود اما هرگز موفق نشدند چون جایگاه این امام همام در دلهاست و هیچگاه فراموش شدنی نیست.

هنوز هم مراسم عزاداری و سینه‌زنی در ایام محرم، شور و شعف خاصی به کوچه پس‌کوچه‌های شهرها می بخشد و یادآور روزهایی است که برای پوشیدن لباس مشکی و قرار گرفتن در دسته‌های سینه زنی روزشماری می کردیم؛ حالا هم با صدای طبل و سنج مانند همان روزهای گذشته بی‌تاب حضور در دسته های سینه زنی می شویم، این روزها آیین های زیبایی دارد که یکی از آیین های پسندیده آن توزیع غذاهای نذری، چای و شربت در میان خیل عزاداران است.

در گذشته چای در استکان‌های چینی کمرباریک به عزاداران داده می شد و بعد از شستن برای گروه بعدی مورد استفاده قرار می گرفت، غذا هم همین‌طور معمولا در بشقاب‌های لعابی و ملامین پخش می شد و برای اینکه به دور بعدی برسد زنان محله با بستن چادر به کمر دور هم در کنار شلنگ آب اقدام به شستن این ظرف‌ها می کردند تا گروه بعدی زیاد معطل نشود؛ این خود شوری به همراه داشت که شاید نسل امروز آن را درک نکند چون دیگر اثری از آن ظروف و آن دسته به اصطلاح ظرف شوی‌ها نیست، تمام آن استکان‌ها و بشقاب ها جای خود را به ظروف پلاستیکی یکبار مصرف داده اند که هیچ روحی ندارد.

برای همین است که در پایان هر شب عزاداری حجم زیادی از انواع لیوان، ظرف غذا، قاشق و چنگال‌های یکبار مصرف کف خیابان ها، داخل جوی های آب، باغچه‌ها و پیاده‌روها به چشم می‌خورد که علاوه بر نازیبا کردن چهره ظاهری شهر موجب آسیب به محیط زیست هم می شود. حتما بعد از هر بارندگی دیده اید که حجم زیادی از این ظروف از راه آبهای داخل شهر به سطح خیابان می آید و راه را بند می آورد؛ حالا باید پاکبانان زحمتکش تا کمر وارد این کانال‌ها شوند تا مسیر را از این زباله ها پاکسازی کنند.

با یک نگاه اجمالی می توان دید که از پیدایش و شروع استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در کشور بیش از ۳۰ سال می گذرد اما در مدت این چند دهه سرعت تولید این ظروف آنچنان سرسام آور بالا رفته است که میزان تولید آن به بالای صدها هزار تن در سال می رسد، با یک حساب سر انگشتی به ازای هر ایرانی در سال تقریبا ۱۰ کیلو مواد نفتی به پلاستیک یکبار مصرف تبدیل می شود که با توجه به جدی نگرفتن بازیافت پسماند، میزان خیلی زیادی از این مواد پس از مصرف در طبیعت رها می شود و هر ساله به همین مقدار یا بیشتر ظروف پلاستیکی به مواد باقیمانده در طبیعت اضافه می شود، طبق پیش بینی کارشناسان محیط زیست در صورتی که روند تولید ظروف پلاستیکی همچنان ادامه داشته باشد در چند سال آینده یک قشری از خاک سطح زمین های کشاورزی به این مواد آغشته می شود که می تواند باعث خسارت های غیر قابل جبران به محیط زیست، منابع طبیعی و سلامت مردم شود.

استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در کشور بیش از ۳۰ سال می گذرد اما در مدت این چند دهه سرعت تولید این ظروف آنچنان سرسام آور بالا رفته است که میزان تولید آن به بالای صدها هزار تن در سال می رسدحسین عبیری گلپایگانی فعال محیط زیست و به عنوان فردی که سالهاست در این زمینه کار می کند گفت: چند سالی است پای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به صورت میهمان خوانده یا ناخوانده بر سفره و زندگی مردم باز شده است و سال به سال بیشتر می شود، حتی امروزه در میهمانی های خانوادگی هم این ظروف به وفور دیده می شود، علاوه بر این پای این ظروف به مراسم شادی و عزا هم باز شده به طوری که در ایام محرم و پس از مراسم مذهبی این ایام از نزدیک شاهد حجم زیادی از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مانند بطری های نوشابه، لیوان، ظرف غذا، قاشق و چنگال در پیاده رو، کوچه، خیابان و جوی آب هستیم.

وی افزود: اگر تا چند سال پیش به علت فانتزی بودن ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، مردم فقط در موارد خاص از آنها استفاده می کردند اما در چند سال اخیر به علت استفاده آسان از آنها میزان تقاضا برای تولید بالا رفت از این رو ظروف پلاستیکی در مدل های جدید با تنوع و اندازه های مختلف اما با کاربرد یکسان تولید شد و روز به روز هم بر میزان تولید آن اضافه می شود. تا چند سال پیش فقط برای ظروف غذا تولید می شد اما امروزه قاشق، چنگال، سفره حتی ظرف پنیر و شیر هم به آن اضافه شده است.

عبیری به اجرای طرح حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در توزیع نذورات و در مراسم ملی و جشن ها از ایده تا عمل اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۸۷ فعالان محیط زیست تصمیم به اجرای طرح فرهنگی حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی گرفتند آنان بهترین ایام برای اجرای این طرح را ماه های محرم و صفر در نظر گرفتند چون در این روزها مصرف این ظروف برای نذری زیاد است، لذا با کمک گرفتن از تشکل های زیست محیطی و سازمان های دولتی مرتبط با محیط زیست مانند شهرداری ها، شورای شهر، سازمان محیط زیست، سازمان بازیافت، دانشگاه های علوم پزشکی، وزارت بهداشت و نهادهای مذهبی و دینی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد امور مساجد و هئیت های عزاداری و مردم عملیاتی شد.

 

وی افزود: ابتدا فعالیت ها بر روی موارد حذف این ظروف آغاز شد لذا از مردم درخواست شد با مصرف نکردن و یا کاهش مصرف خود و یا با جایگزینی ظروف گیاهی و یا ظروف چند بار مصرف در این طرح فرهنگی شرکت کنند اما ظروف پلاستیکی چنان در زندگی مردم وارد شده بود که حذف آن در کوتاه مدت ممکن نبود، همچنین در کشور میزان تولید ظروف گیاهی نسبت به ظروف پلاستیکی کم است یعنی ۵ درصد به ۹۵ درصد است لذا بحث ساماندهی استفاده از این ظروف نیز در دستور کار قرار گرفت.

با وجود تمام تلاش هایی که در راستای فرهنگ سازی و آگاه سازی در میان مردم و مسوولان انجام شد اما موفق نشدیم که شهروندان و نهادهای حاکمیتی (قوه مجریه، قوه قضاییه و قوه مقننه) را نسبت به خطرات این روال و کاهش ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مسوولیت پذیر کنیم

این فعال محیط زیست به ساماندهی به عنوان مرحله بعدی طرح اشاره کرد و گفت: در این مرحله از طریق کار اجرایی از قبیل تفکیک، جمع آوری، بازیافت و استفاده مجدد به ساماندهی و استفاده از ظروف پلاستیکی مصرفی پرداخته شد، در این مرحله از مردم خواسته شد به جای ریختن این ظروف در میان زباله های دیگر و یا در معابر عمومی و جوی آب که در نهایت از زمین های کشاورزی سر در می آورد و باعث آلودگی محیط زیست مناطق کشاورزی می شود، این ظروف را از زباله های معمولی جدا کرده و به سازمان بازیافت تحویل دهند چون با بازیافت مجدد هم از حجم تولید سالانه این ظروف کاسته می شود و هم مفهوم کلمه طلای کثیف درباره آنان تحقق می یابد.

عبیری درباره نتیجه این طرح گفت: با وجود این اقدامات و تلاش ها اما هنوز مشکلات ظروف یکبار مصرف امروزه تقریبا همان مشکلات ظروف یکبار مصرف پلاستیکی ۱۴ سال پیش است، با وجود تمام تلاش‌هایی که در راستای فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی در میان مردم و مسوولان انجام شد اما موفق نشدیم که شهروندان و نهادهای حاکمیتی (قوه مجریه، قوه قضاییه و قوه مقننه) را نسبت به خطرات این روال و کاهش ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مسوولیت پذیر کنیم بنابراین معضلات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی هنوز یک معضل تقریبا ملی است که اگر به موقع برطرف نشود، می تواند صدمات سنگینی را به محیط زیست و سلامت کشور وارد کند که عواقب آن گریبانگیر همه ملت و دولت و بدتر از همه نسل های آینده خواهد شد، بنابراین با توجه به اهمیت موضوع دولت ها و مردم باید دست به دست هم این مشکل را پیش از آنکه بیشتر از این خطر آفرین شود مهار کنند.