«صدسال تنهایی» وام‌دار نگاه سید مرتضی آوینی است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، مستند «صدسال تنهایی» به کارگردانی مهدی فارسی تولید مشترک گروه مستند بنیاد فرهنگی روایت فتح و مرکز گسترش سینمای مستند است که در خصوص خدمات حاج عبدالله والی در بشاگرد تولید شده و امروز سه‌شنبه ۱۸ مرداد، ساعت ۲۱ از شبکه مستند سیما نمایش داده می‌شود. به همین بهانه با مهدی فارسی کارگردان این اثر در خصوص فرآیند تولید مستند «صدسال تنهایی» به گفتگو پرداختیم.

مهدی فارسی کارگردان مستند «صدسال تنهایی»، در گفتگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس گفت: سال ۹۶ در حال ساخت مجموعه‌ای با محوریت شهر خرمشهر و درباره محرومیت‌زدایی در ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی منطقه بودم. در همان زمان بود که ایده ساخت چنین مستندی به ذهنمان رسید و درنهایت بعد از ۲ سال و نیم کار میدانی به این نتیجه رسیدیم که مستندی در خصوص حاج عبدالله والی کارکنیم. قبل از ساخت مستند «صد سال تنهایی»، دو فیلم مستند دیگر درباره بشاگرد ساخته بودم و به همین دلیل آشنایی خوبی با اتفاقات و افراد اثرگذار منطقه داشتم.

وی درباره ارتباط مستند صدسال تنهایی با فیلم مستند خان گزیده‌های سید مرتضی آوینی نیز اظهار داشت: قصه مستند آقا مرتضی همیشه با ما بود. اولین بار که بحث بشاگرد پیش آمد، همان تصویر فیلم‌های شهید آوینی در ذهنمان تداعی شد و فکر می‌کردم بشاگرد یک روستایی در سیستان و بلوچستان است. بعد‌ها دیدیم یک منطقه بسیار وسیع و کوهستانی بین هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان است و در تقسیم‌بندی‌های کشوری جزو هرمزگان محسوب می‌شود و ارتباطی با سیستان ندارد.

در ابتدا حتی در پی این بودیم تا شخصیت‌هایی که در مستند آقا مرتضی بودند را دنبال کنیم. مانند آن دختربچه به نام مریم که آقا مرتضی به ایشان اشاره می‌کند. نهایتاً این اتفاق رخ نداد، اما بن‌مایه کار ما شد. در ادامه فرآیند تولید مستند سعی بر این شد که در تداوم آن محرومیت‌زدایی که ابتکار آقا مرتضی بود، این بار از نگاه مرحوم والی که ۲۳ سال در بشاگرد در حال کار است، نشان بدهیم که کار به کجا رسیده است.

کارگردان مستند خانه‌های متروک، در خصوص تحسین هنرمندان و منتقدان از این اثر و حضور آن در جشنواره‌های متعدد عنوان کرد: خیلی پیگیر حضور این مستند در جشنواره‌ها نبوده‌ایم و آن دست از جشنواره‌هایی که در آن حضور یافت از طریق گروه مستند روایت فتح و مرکز گسترش صورت گرفت. فارغ از این مسائل، آن‌چه خودم بسیار نسبت به آن تمایل دارم این است که اگر این قصه و این فیلم با این کیفیت تولید شده، وام‌دار نگاه سید مرتضی آوینی است. در این اثر سعی شد چه در لحن، چه در شکل و چه در روایت همان حس و حال آثار ایشان را دنبال کنیم.

فارسی درباره تصاویر آرشیوی این فیلم گفت: بخشی از آرشیو قدیمی این مستند، همان فیلم مشهور آوینی درباره بشاگرد است که نامش «دکتر جهاد» است. بسیار خوش‌شانس بودیم که توانستیم نسخه تبدیل شده و باکیفیت آن را از دوستان روایت فتح دریافت کنیم. مابقی آرشیو‌ها نیز بسیار باحوصله و بادقت گردآوری شد. جمع‌آوری آرشیو این مستند بیش از یک سال و نیم زمان برد. برخی از این آرشیو‌ها مربوط به افراد و گروه‌هایی بود که به بشاگرد آمده و فیلم‌های شخصی و یادگاری گرفته بودند. هم‌چنین برخی از آرشیو‌ها را از مراکز دولتی که برای خدمات‌دهی به مردم آمده بودند، گرفتیم.

کسی که آن مستند را دیده باشد، متوجه می‌شود که تقریباً همان رنگ و لحن بکار برده شده؛ به لحاظ حسی، ادبی و شکل روایت آن. اما بخش دوم این موفقیت مربوط به آقای فارسی - پدر بنده - است. در متن، تدوین و شخصیت‌پردازی نقش ایشان پررنگ بوده است. آن نگاه انسانی که درواقع از منظر عبدالله والی ساخته و پرداخته شد، به دلیل تجربه آقای فارسی است که به مذاق خیلی از منتقدان حرفه‌ای و عموم مخاطبان مستند «صدسال تنهایی» خوش آمد.