کاخ سلیمانیه، گشت و گذار در عصر قاجار

مجموعه کاخ سلیمانیه بین سال‌های ۱۲۲۴ تا ۱۲۲۷ هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار در یکی از منزلگاه‌های حد فاصل تهران و چمنگاه سلطانیه زنجان در ییلاق خوش آب و هوای کرج ساخته شد که بعد‌ها به نام پسرش سلیمان میرزا حاکم منطقه کرج، سلیمانیه نام گذاری شد.

یکی از پسران فتحعلی شاه که سلیمان میرزا نام داشت، فرمانروای منطقه کرج بوده و این قصر هم مقر اقامت او بوده است. بنابراین، طبیعی است که نام او بر روی این قصر گذاشته شود.

صدر اصفهانی، بانی آن نیز پدر زن سلیمان میرزا بوده است. علاوه بر این در یکی از تابلو‌های نقاشی تالار اصلی کاخ، دریای تخت فتحعلی‌شاه تاریخ (سند ۱۲۲۸) خوانده می‌شود. می‌توان احتمال داد که ساختمان بنای اولیه در سال ۱۲۲۵ آغاز شده ودر سال ۱۲۲۷ فتحعلی‌شاه دستور تکمیل و گسترش این مجموعه را داده است که با این حساب در این سال بنای اصلی (کاخ) به بنای اولیه الحاق شده است و در سال ۱۲۲۸ ه. ق با تکمیل تزیینات داخلی به پایان رسیده است.

مجموعه سلیمانیه در شکل اولیه دارای ساختمان‌های متعددی از جمله  عمارت گلشن، عمارت در قرمز، باغ فراش آباد، باغ اول و دوم، ساختمان کلاه فرنگی و ساختمان‌های متعدد دیگری بوده که از این مجموعه بزرگ تنها ساختمان کوشک آن باقی مانده است.

این بنا جزو نخستین بنا‌هایی در ایران است. فضای داخلی بنا با تزئینات گچبری و نقاشی‌های دیواری آراسته شده و در واقع اهمیت و ویژگی خاص این بنا به لحاظ ۲ تابلو دیوار نگاره از سلاطین قاجار است که بر روی دیوار‌های شرقی و غربی ترسیم شده است.

ساختمان کاخ سلیمانیه بنایی است آجری، متقارن و کشیده به نسبت پنج به یک با سقف شیروانی و دارای تمامی مشخصه‌ها و مولفه‌های سبک معماری دوران قاجار که می‌توان آن را از جمله ساده‌ترین، زیباترین و با احساس‌ترین ساختمان‌های دوران خود دانست.

تالارها، ارسی‌ها، نقاشی‌ها، آیینه‌کاری‌ها، قوس‌های نیم دایره نما، سقف شیروانی، تناسبات نما و نقشه، دواشکوبه (طبقه) بودن آن، همگی از جمله خصوصیات بارز کاخ سلیمانیه بوده که در ترکیب نهایی و بسیار ساده خود و در کنار مجموعه ساختمان‌ها و باغ پیرامونی، منجر به شکل‌گیری ساختمانی دوست‌داشتنی، با هویت و صمیمی شده است.

این ساختمان از آجر و خشت با تیر‌ها و مهاربند‌های چوبی ساخته شده است.

تالار‌ها و فضا‌های داخلی از انواع تزئینات، شامل نقاشی‌های دیواری بزرگ و آینه‌کاری‌ها با سقف چوبی و همچنین تزئینات گچی اندود شده و نمای بیرونی ساختمان دارای قاب‌های آجری، جرز‌ها اندود گچ و خاک و اندکی نقش و نگار دارد.

تابلوی شرقی آغا محمد خان بنیانگذار سلسله قاجار را به همراه سران ایل قجر نشان می‌دهد و در تابلوی غربی فتحعلی شاه قاجار نشسته برتخت به همراه فرزندانش به تصویر کشیده شده است.

معمار مجموعه سلیمانیه محمد حسین خان نظام الدوله  اصفهانی  معروف به صدر اصفهانی از معماران برجسته آن دوران است.

باشگاه خبرنگاران جوان البرز کرج