آیا چین در مسابقه تسلیحاتی جهانی از آمریکا سبقت خواهد گرفت؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پایگاه شبکه خبری انگلیسی «بی بی سی» در گزارشی به بررسی توان نظامی چین و نیز همسنجی جنگ افزارها، کلاهک‌های هسته‌ای و نیروهای مسلح این کشور با آمریکا در آینده پرداخت که در ادامه به بخش‌هایی از آن اشاره می‌شود؛

«شیء جین پینگ» رئیس‌جمهوری چین به نیروهای مسلح این کشور دستور مدرنیزه شدن تا سال ۲۰۳۵ را داده‌است. به گفته وی، چین تا سال ۲۰۴۹ به یک قدرت نظامی در سطح جهانی تبدیل خواهد شد که قادر است بجنگد و پیروز شود.

بزرگترین نیروی دریایی جهان

ناو هواپیمابر «فوجیان» از نوع ۰۰۳ که به عنوان پیشرفته‌ترین ناو جنگی ساخته چین، در ماه ژوئن در شانگهای به آب انداخته شد. این سومین ناو هواپیمابر چین است و برخلاف دو ناو دیگر به دست مهندسان چینی طراحی شده‌است؛ ناوی به طول ۳۱۵ متر که به طور تقریبی وزنی معادل ۸۵ هزار تن را تحمل می‌کند و می‌تواند ۴۰ الی ۶۰ هلیکوپتر را در خود جای دهد.

از نگاه کارشناسان نظامی، «سیستم پرتاب هواپیمای الکترومغناطیسی» (EMALS) فوجیان، پیشرفتی چشمگیر برای نیروی دریایی چین است که به هواپیما اجازه استقرار سریع را می‌دهد و کشتی را قادر به حمل هواپیماهای سنگین‌تر حمل کند.

اینکه آزمایش و تجهیز کامل فوجیان چقدر طول می‌کشد و چه زمانی به خدمت گرفته می‌شود، مشخص نیست اما این ناو هواپیمابر به به ناوگانی خواهد پیوست که از سال ۲۰۱۴ از ایالات متحده پیشی گرفت و به بزرگترین نیروی دریایی جهان تبدیل شد. افزون بر روندها، شمار روزافزون کشتی‌های جنگی چینی نسبت به آمریکایی، از توان نظامی این کشور پرده برمی‌دارد که این کشور آسیایی در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با ۲۹۶ کشتی جنگی آمریکایی، ۳۴۸ کشتی جنگی بزرگ داشت.

در شرایط کنونی، ایالات متحده در زمینه توانمندی نیروی دریایی همچنان پیشتاز است و آمریکا در برابر سه ناو هواپیمابر چین، ۱۱ ناو هواپیمابر دارد. ضمن اینکه در زمینه شمار زیردریایی‌های هسته‌ای، رزمناوها، ناوشکن‌ها و نیز کشتی‌های جنگی بزرگ‌تر از چین جلوتر است.

اما انتظار می‌رود که پکن نیروی دریایی خود را بسیار بیشتر از شرایط کنونی گسترش دهد. بر پایه پیش بینی‌های نیروی دریایی ایالات متحده، بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰، تعداد کل کشتی‌های نیروی دریایی چین نزدیک به ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت.

هزینه‌های کلان نظامی

چین به اتهام «فقدان شفافیت» در مورد میزان هزینه‌های دفاعی و «گزارش متناقض درباره ارقام» از سوی برخی کارشناسان بین المللی مورد انتقاد قرار گرفته است.

اگرچه پکن همواره در گزارش‌های رسمی خود، این داده‌ها را انتشار می‌دهد اما برآوردهایی که غربی‌ها درباره حمایت مالی چین از نیروهای مسلح خود دارند، به طور چشمگیری بیشتر از آمار انتشاریافته از سوی دولت چین است. باور عمومی بر این است که چین در حال حاضر بیش از هر کشوری - به جز ایالات متحده- برای نیروهای مسلح خود هزینه می‌کند.

بر پایه گزارش «مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی» در واشنگتن، رشد بودجه نظامی چین دست کم برای یک دهه از رشد اقتصادی کلی آن پیشی گرفته است.

افزایش سطح ذخایر هسته‌ای

وزارت دفاع آمریکا در ماه نوامبر، پیش بینی کرد که چین تا پایان دهه جاری ذخایر هسته‌ای خود را به چهار برابر افزایش می‌دهد و پکن احتمالاً قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ دست کم ۱۰۰۰ کلاهک داشته باشد؛ موضوعی که با واکنش رسانه‌های دولتی چین مواجه شد و این ادعا را گمانه زنی مغرضانه دانستند و تاکید کردند که توان هسته‌ای چین در پایین‌ترین سطح نگه داشته می‌شود.

با وجود این، کارشناسان «مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم» که به طور متداول ارزیابی‌های سالانه ذخایر جهانی در زمینه هسته‌ای را منتشر می‌کنند، بر این باورند که پکن طی سال‌های اخیر تعداد کلاهک‌های خود را افزایش داده است.

چین هنوز هم یک راه طولانی تا رسیدن به توان هسته‌ای آمریکا با ۵ هزار و ۵۵۰ کلاهک دارد اما قدرت هسته‌ای چین، پکن را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات علیه برتری نظامی غرب مطرح کرده است.

آینده موشک‌های مافوق صوت

در ارتباط با موشک‌های مافوق صوت لازم به ذکر است که این موشک‌ها با سرعتی بیش از پنج برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند. سرعت آنها به موشک‌های بالستیک قاره پیما نمی‌رسد اما ردیابی و شناسایی آنها در هنگام شلیک به قدری دشوار است که می‌تواند برخی از پدافندهای هوایی را ناکام بگذارد.

دکتر «زنو لئونی» از کینگز کالج لندن این گونه استدلال می‌کند که چینی‌ها می‌دانند خیلی عقب مانده‌اند، بنابراین تلاش می‌کنند تا به پیشرفت‌های بزرگی دست یابند تا قدرت‌های دیگر را پشت سر بگذارند که توسعه موشک‌های مافوق صوت یکی از این راه‌ها به شمار می‌رود و پکن در آن مسیر قدم گذاشته است.

چین آزمایش موشک‌های مافوق صوت را رد کرده اما کارشناسان غربی بر این باورند که دو پرتاب موشک در تابستان گذشته نشان می‌دهد که ارتش این کشور در راه دستیابی به این موشک‌ها است. دقیقاً مشخص نیست که چین در حال توسعه چه سیستم‌هایی است.

دو نوع نوع سیستم و موشک وجود دارد:

۱. نوع اول موشک‌های مافوق صوتی هستند که در جو زمین می‌مانند.

۲- نوع دوم به «سیستم های بمباران مداری کسری» (FOBS) مربوط است که قبل از شتاب به سمت هدف، در مدار پایین پرواز می‌کنند.

امکان آن وجود دارد که پکن در ترکیب این دو سیستم موفق شده و یک موشک مافوق صوت از یک فضاپیمای مانور پذیر FOBS شلیک کرده باشد که تصاویر ذیل به درک این موضوع کمک می‌کند.

به گفته دکتر لئونی، اگرچه موشک‌های مافوق صوت به تنهایی نمی‌توانند معادلات را بر هم بزنند اما کشورهای هدف را در برابر حملات بسیار آسیب‌پذیر می‌کنند. او می‌گوید: «موشک‌های مافوق صوت دفاع از ناوهای هواپیمابر را بسیار دشوارتر می‌کنند.»

با این حال، وی معتقد است که اگر چه این تهدید واقعی است اما از سوی مقامات غربی درباره آن اغراق می‌شود تا بتوانند برای تأمین مالی فناوری نظامی هزینه و آن را تقویت کنند.

هوش مصنوعی و حملات سایبری

آنچنان که وزارت دفاع ایالات متحده ادعا می‌کند، چین در صدد گسترش جنگ هوشمندانه یا سبک‌های نظامی در آینده است که بر فناوری‌های مخرب به ویژه هوش مصنوعی مبتنی باشد. آکادمی علوم نظامی چین مأموریت یافته تا این مأموریت را به گونه‌ای پیش ببرد که در آن فرایند «ادغام غیرنظامی با نظامی» رخ دهد به عبارتی دیگر، در این روند شرکت‌های فناوری بخش خصوصی چین به صنایع دفاعی این کشور بپیوندند.

بر پایه برخی گزارش‌ها، کشور چین احتمالاً قبلاً از هوش مصنوعی در بخش‌هایی چون ربات‌های نظامی، سیستم‌های هدایت موشکی، همچنین هواپیماهای و کشتی‌های نیروی دریایی بدون سرنشین بهره برده است. از طرفی بر اساس ارزیابی کارشناسان، چین پیشتر عملیات سایبری گسترده‌ای را در خارج از خاک این کشور انجام داده است.

انگلیس، آمریکا و اتحادیه اروپا در ماه جولای، چین را متهم کردند که یک حمله سایبری بزرگ علیه سرورهای مایکروسافت اکسچنج ترتیب داده است. آنها بر این باورند که این حمله دست کم ۳۰ هزار سازمان را در سراسر جهان از خود متأثر ساخت و هدف آن انجام جاسوسی در مقیاس بزرگ همچون کسب اطلاعات شخصی و مالکیت معنوی بوده است.

آینده مبهم

حال این پرسش به ذهن می‌رسد که «آیا چین از موضع غیرتقابلی به سوی مواضع تهدیدآمیزتر حرکت می‌کند؟»

دکتر لئونی مواضع و رویکرد چین را «پیروزی بدون جنگ» می‌داند و می‌افزاید که «پکن ممکن است استراتژی خود را در آینده تغییر دهد.» از نگاه وی، تبدیل شدن چین به یک قدرت دریایی کاملاً مدرن، نقطه مطلوب برای این کشور است.

برخی کارشناسان نظامی مانند ژو که یک سرهنگ ارشد است اما هراس غرب را بی اساس می‌داند و می‌گوید: «چین برخلاف آمریکا هیچ انگیزه‌ای برای اداره جهان ندارد. حتی اگر این کشور یک روز بسیار قدرتمند شود، باز هم سیاست‌های اصولی و مبنایی خود را حفظ خواهد کرد.»

از سال ۱۹۷۹ که کشور چین با ویتنام جنگید، پکن تا به امروز با هیچ کشوری وارد جنگ نشده است. از این رو، بسیاری از قابلیت‌های نظامی چین کاملاً آزمایش نشده باقی مانده است و بسیاری در این کشور و نیز در غرب، امیدوار به تداوم همین رویکرد در آینده هستند.