علت گل‌آلود شدن چشمه کوهرنگ چیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

غلامحسین کرمی در خصوص علل گل‌آلود شدن چشمه کوهرنگ، اظهار کرد: چشمه کوهرنگ یکی از مهم‌ترین چشمه‌های کارستی ایران محسوب می‌شود که آبدهی آن در طول چند سال گذشته به دلیل کاهش بارش و کم شدن برف‌های انباشته شده (Snowpack) در حوضه آبگیر آن کاهش پیدا کرده است.

دانشیار دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی تهران و محقق کارست افزود: معتقدیم در طول دهه‌های گذشته کارهای غیراصولی زیادی در ارتباط با منابع آب زیرزمینی ایران انجام شده است که در برخی از مناطق منجر به کاهش آبدهی و یا حتی خشک شدن چشمه های کارستی شده است، اما کاهش آبدهی چشمه کوهرنگ دلیل دیگری دارد.

وی با تاکید بر این که آبخوان کارستی تامین کننده آب چشمه کوهرنگ به لحاظ کارستی بسیار توسعه یافته است، عنوان کرد: هر اندازه که توسعه یافتگی آبخوان کارستی بیشتر باشد، میزان تغییرات آبدهی چشمه بالاتر خواهد بود، برای مثال، چشمه‌های کارستی بزرگی در دنیا وجود دارد که آبدهی آنها پس از یک بارش سنگین به حدود ۳۰۰ متر مکعب بر ثانیه می رسد، اما چند روز پس از توقف بارش، آبدهی چشمه به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده و به حدود ۲۰ متر مکعب بر ثانیه و یا حتی کمتر می رسد.

کرمی با اشاره به اینکه اکثریت چشمه‌های کارستی در ایران (به ویژه در آبخوان‌های کارستی توسعه یافته) در فصل بهار آبدهی بالایی دارند، بیان کرد: اما عمده این چشمه‌ها در فصل پاییز با کاهش چشمگیر آبدهی و حتی خشکی مواجه می‌شود، برای مثال چشمه کارستی روانسر در کرمانشاه با آبدهی حدود ۱۰هزار لیتر بر ثانیه در بهار در اواخر تابستان و اوایل پاییز تقریبا خشک می شود.

دانشیار دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی تهران با تاکید بر اینکه وضعیت کنونی چشمه کوهرنگ ارتباطی به اجرای طرح‌های انتقال آب و حفاری تونل در مناطق کارستی مجاور با آبخوان کارستی این چشمه ندارد، توضیح کرد: دخالت‌های انسانی موجب خشکی و کم‌آبی در برخی چشمه‌های کارستی شده است، اما این مسئله در خصوص چشمه کوهرنگ صادق نیست، زیرا آبخوان تامین کننده آب این چشمه کارستی زردکوه بختیاری است که در مجاورت آن دشتی وجود ندارد که برداشت از آب‌های زیرزمینی آن دشت بر آبخوان کارستی تاثیر گذاشته باشد و علاوه بر این در آبخوان کارستی این چشمه تونلی حفر نشده است.

وی ادامه داد: خشک شدن چشمه کارستی کوهرنگ در سال گذشته به‌علت خشکسالی و کاهش بارندگی کاملا طبیعی بوده است، در سنوات گذشته، وجود یخچال‌های طبیعی و برف‌های انباشته شده در زردکوه بختیاری و تغذیه پیوسته آبخوان کارستی از خشک شدن چشمه در فصل‌های تابستان و پاییز جلوگیری می کرده، اما در سال‌های اخیر به‌ علت نبود بارش‌های مناسب و کاهش یخچال‌های طبیعی و برف‌های انباشته شده این چشمه دچار خشکی شده و با آغاز بارش‌ها مجددا" این چشمه فعال شده است.

کرمی در ادامه با اشاره به فعالیت سامانه بارشی مونسون در کشور و وقوع سیلاب در بسیاری از استان‌های کشور، یادآور شد: به‌علت کاهش بارش در چند سال اخیر و خشک شدن رسوبات موجود در مجاری تغذیه کننده آبخوان، تغذیه قابل توجه آبخوان چشمه کوهرنگ در اثر بارش‌های اخیر موجب ورود رسوبات به داخل آب چشمه و گل‌آلود شدن آب چشمه کوهرنگ شده است.

دانشیار دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی تهران در خصوص علل طولانی شدن کدورت چشمه کوهرنگ، افزود: آب چشمه‌های کارستی بزرگ معمولا از چند مجرا تامین می‌شود و مدت زمانی که طول می‌کشد تا آب این مجاری به دهانه چشمه برسد، متفاوت است‌، به این ترتیب که پس از کاهش کدورت آب چشمه، مجدد با رسیدن جریان از یک مجرای دیگر، کدورت چشمه افزایش پیدا می‌کند، به هرحال با گذشت زمان و رخداد دو سه بارش خوب در حوضه آبگیر چشمه، آب چشمه صاف شده و به شرایط چند سال پیشتر بر می‌گردد.

وی در پایان گفت: اگر چه در مناطق مختلف دخالت بشری خسارت‌های جبران ناپذیری به منابع آب زیرزمینی و هم چنین چشمه‌های کارستی وارد کرده است، اما در خصوص چشمه کارستی کوهرنگ چنین مسئله ای رخ نداده و امید است که با همت متولیان آب استان چهار محال و بختیاری و دیگر مسئولان از انجام هرگونه فعالیتی در حوضه آبگیر این چشمه مهم کارستی جلوگیری به عمل آید.