صعود ۵ پله‌ای سالانه شاخص‌های محیط زیست؛ رویا یا واقعیت؟

طی یک ماه گذشته «بهبود شاخص‌های عملکردی محیط زیست حداقل پنج پله در هر سال» در مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب شد. تحقق مصوبه مذکور به اعتقاد برخی کارشناسان با توجه به شرایط موجود چندان ممکن نیست اما اگر حتی نیمی از آن نیز محقق شود، باز امیدوار کننده است.

به گزارش ایسنا، در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست آیت‌الله آملی لاریجانی و با حضور روسای قوای مقننه و قضائیه و اعضای مجمع روزچهارشنبه (۱۲ مرداد ماه) بندهای مربوط به «محیط زیست» و «رشد اقتصادی» در سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه مورد بررسی قرار گرفت.

در این جلسه اعضای مجمع مقرر کردند «بهبود شاخص‌های عملکردی محیط زیست حداقل پنج پله در هر سال، کاهش حداقل ۱۰ درصدی سالانه آلودگی هوای کلانشهرها و مدیریت اثرات و عوارض تغییر اقلیم با استفاده از ظرفیت‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی» در سال‌های برنامه هفتم محقق شود» اما به اعتقاد یک متخصص بین‌المللی محیط زیست این مصوبه قابلیت اجرایی ندارد.

ناصر مقدسی در گفت و گو با ایسنا، در واکنش به این مصوبه می‌گوید: مجمع تشخیص نظام در جلسه ۱۲ مرداد ماه مسئله «بهبود شاخص‌های عملکردی محیط زیست حداقل پنج پله در هر سال» را تصویب کرد اما این مصوبه واجد اشکالات فنی و محتوایی است و قابلیت اجرایی ندارد.

وی درباره اشکالات این مصوبه اظهار می‌کند: یک شاخص ملی برای سنجش عملکرد محیط زیست منطبق با شرایط کشور وجود ندارد و این موضوع مهم بایستی توسط نهادهای ذیربط و همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی در اولویت قرار گیرد.

این متخصص بین‌المللی محیط زیست می‌گوید: مهم‌ترین شاخص عملکردی محیط زیست که به‌طور گسترده‌ای در سطح جهانی به‌عنوان مرجع مورد استناد است، شاخص(EPI) مخفف (Enviromentel performance yndex) بوده است که هر دوسال یک بار از سوی دانشگاه «یل»(yale) آمریکا تدوین و منتشر می‌شود. بر اساس این شاخص، کشورها در موضوعات ۱۱ گانه کیفیت هوا، مدیریت منابع آب، آب و فاضلاب، فلزات سنگین، مدیریت تغییرات اقلیمی، زیستگاه‌ها و تنوع زیستی، خدمات اکوسیستمی، ماهیگیری، کشاورزی، باران‌های اسیدی و مدیریت پسماند رتبه‌بندی می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: دانشگاه (yale) اعلام کرده است که اطلاعات مورد نیاز را از مراکز علمی، دولت‌ها و نهادهای ثالث تهیه کرده است و تنها به اخذ اطلاعات از دولت‌ها اکتفا نمی‌کند.

مقدسی با بیان اینکه ایران بر اساس شاخص (EPI) درسال ۲۰۲۲ رتبه ۱۳۳ را کسب کرده است می گوید: چنانچه مصوبه مجمع تشخیص ناظر بر ارتقای حداقل پنج پله از رتبه‌بندی سالیانه بر اساس آخرین رتبه‌بندی سال ۲۰۲۲ ملاک عمل قرار گیرد و پیاده‌سازی شود به معنی آن است که از رتبه ۱۳۳ در سال ۲۰۲۲ سالانه پنج پله صعود کنیم در حالی‌که مبنای آن از نظر علمی مخدوش است.

مقدسی با تاکید بر اینکه این بند از مصوبه جنبه اجرایی ندارد و لازم است که اصلاح شود، این را هم می گوید: در این مصوبه موضوعات مهمی از جمله اقتصاد بازچرخانی، بازیافت پسماند، حفاظت از کانون‌های زیستی و ذخایر ژنتیکی و زیست‌بوم‌های حساس و فناوری‌های سبز، الگوهای تولید و مصرف پایدار پیش‌بینی نشده است بنابراین نیز به اصلاح و بازنگری دارد.

از سوی دیگر رئیس کمیته محیط زیست کرسی سلامت اجتماعی یونسکو با اشاره به شاخص‌های رتبه‌بندی کشورها و اقداماتی که برای بهبود شرایط آن‌ها نیاز است که انجام شود، می‌گوید: صعود پنج پله‌ای در سال یک برنامه رویایی است و میزان کمی امکان اجرای آن وجود دارد.

محمد درویش به ایسنا می‌گوید: طبق اصل ۵۰ قانون اساسی حفظ محیط زیست، در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو بر حفظ مولفه‌های محیط زیستی برای کمک به سلامت اجتماعی جامعه تاکید می‌شود. مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام بسیارخوب و مفید است و امیدوارم که نمایندگان مجلس این مصوبه را به مرحله اجرایی برسانند.

وی درباره شاخص‌های ۱۱ گانه رتبه‌بندی کشورها می‌گوید: درمیان این مولفه‌ها وضعیت منابع آبی در دسترس بسیار نگران کننده است که کاهش آن بر تشدید فرونشست زمین و فرسایش خاک تاثیر گذاشته است بنابراین مدیریت منابع آب باید در اولویت اصلی قرار گیرد. به تعریف اقتصادی که آب محور نباشد، نیازمندیم و باید وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک را برای تولید درآمد کاهش دهیم.

درویش ادامه می‌دهد: لازم است برای مدیریت منابع آبی بر اساس سند آمایش سرزمین در جهت بالفعل کردن مزیت‌های بالقوه کشور تلاش کنیم و به منظوراستحصال انرژی‌های نو به‌خصوص انرژی خورشیدی، انرژی بادی و زمین‌گرمایی و جزر و مدی در جهت تقویت زیرساخت‌های توسعه گردشگری، طبیعی، تاریخی، فرهنگی و توریست و علمی تلاش کنیم علاوه بر آن می‌توان شرایطی را فراهم آورد که کشورهای آسیای میانه از مزیت دسترسی ایران به آب‌های آزاد بهره‌ ببرند. این کار می‌تواند بدون ایجاد ورشکستگی اکولوژیک در کشور موجب درآمدزایی برای کشور شود.

وی یکی دیگر از بحران‌ زیست‌محیطی کشور را آلودگی‌ هوا می‌داند و می‌گوید: برای رفع بحران آلودگی هوا باید مبلمان شهری از خودرومحوری به بوم‌محوری تغییر کند و شهرداری‌ها سالانه ۱۰ درصد به مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری و پیاده‌راه‌ها اضافه کنند تا دیگر مردم از خودروهای شخصی استفاده نکنند.

رئیس کمیته محیط زیست کرسی سلامت اجتماعی یونسکو درباره رفع بحران تنوع زیستی و تقویت زیستگاه‌ها اظهار می‌کند: اقدامات مناسبی باید در حوزه تنوع زیستی در زمینه تقویت زیستگاه‌ها و افزایش اقتدار سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود.در این زمینه نیاز است که سازمان صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی مجموعه‌های آموزشی مستند، جذاب و سریال‌های موثر تولید کنند و سازمان آموزش و پرورش نیز باید فعالیت موثر داشته باشد تا این مصوبه در طول برنامه هفتم توسعه محقق شود.

درویش در پاسخ به این سوال که آیا شاخص ملی برای بررسی عملکردهای محیط زیستی و رتبه‌بندی ایران وجود دارد یا خیر؟ اظهارمی‌کند:  EPI شاخصی جهانی است که تمام کشورها از جمله ایران آن را به رسمیت می‌شناسند و هر دوسال یکبار عملکرد محیط زیست را بررسی و ایران را رتبه‌بندی می‌کند تا براساس آن رتبه بتوانیم در سال اول یک برنامه و هدفگذاری مناسب داشته باشیم. هدفگذاری صعود پنج پله به طور سالانه یک هدفگذاری رویایی و محقق شدن آن دور از انتظار است اما اگر حتی نیمی از آن نیز محقق شود و حتی اگر سقوط هم نکنیم قابل تقدیر و امیدبخش است.

انتهای پیام