«نیم وجبی» به جنگ دیو می‌رود/ نقش موثر طنز و فانتزی در تئاتر کودک

علیرضا دهقانی کارگردان نمایش «نیم وجبی» که این روزها در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه است درباره شکل‌گیری این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: ایده اصلی نمایش مبتنی بر معرفی راهکار حل مشکل برای کودکان است؛ قهرمانی که برای کمک به اهالی آبادی با استفاده از عقل و هوش به جنگ دیو می‌رود، دختری است از نسل کودکانی که امروزه درگیر دنیای تکنولوژی شده‌اند.

وی ادامه داد: در نمایش شخصیت نیم وجبی در روستایی باصفا با استفاده از عقل و درایت و اندیشه، دیوی غارتگر را فراری می‌دهد. این نمایش اقتباسی آزاد است از داستان کهن «حسنی به جنگ دیو می‌رود» اما این بار قهرمان دختری کوچک است چون فارغ از مرز میان دختر و پسر، یا زن و مرد بودن، آنچه مهم است، رسیدن به هدف است. فضای نمایش با لباس‌ها، موسیقی و حرکات موزونی که تلنگری به فرهنگ آذری می‌زند، سمت و سوی نمایش‌های ایرانی با چاشنی آئینی پیدا کرده است. «نیم وجبی» نمایشی سراسر موسیقی و رنگ و نور است که تماشاگر کودک و بزرگسال را با خود همراه می‌کند. همچنین در بخش‌هایی از روند نمایش ارتباط شخصیت‌ها با تماشاگران موجب می‌شود آنها با این باور که در سرنوشت آبادی سهیم و شریک هستند قهرمان نمایش را در شکست دادن دیو همراهی کنند.

دهقانی با اشاره به تلفیق اجرای زنده و عروسکی در این نمایش، بیان کرد: دلیل اصلی استفاده از تکنیک تلفیقی، کاراکترهای نمایش هستند به عنوان نمونه تفاوت بین چثه بزرگ یک دیو در برابر دختری که از فرط کوچکی او را نیم وجبی خطاب می‌کنند، با استفاده از عروسک باورپذیر است از این رو راهکار استفاده از عروسک برای نمایش دادن شخصیت نیم وجبی، راهکار مؤثری به نظر می‌رسید. ضمن آنکه کودک ارتباط تنگاتنگی با عروسک برقرار می‌کند. دنیای عروسک‌های نمایشی با نگاهی به بازی‌های خلاق کودکان، دنیای ملموس و باورپذیری است که به عنوان پل ارتباطی میان کودک و تئاتر، همواره عملکرد قوی، مثبت و تأثیرگذار خود را به اثبات می‌رساند.

این کارگردان تئاتر درباره نقش و تأثیر طنز در نمایش‌های کودک و نوجوان گفت: بازی و نمایش به عنوان بستری برای آموزش، تربیت، سرگرمی و القای مفاهیم به کودکان اهمیت به سزایی در تعلیم و تربیت دارد و زمانی با عنصر طنز و فکاهی درهم آمیخته می‌شود، در کنار ایجاد سرگرمی و نشاط، هدف اصلی خود را در ذهن تماشاگر کودک تثبیت می‌کند. کودک در قالب بازی و نشاط آمادگی بیشتری برای درک و پذیرش بهتر مفاهیم تربیتی از خود نشان می‌دهد. بی شک انتقال معنی و اهداف آموزشی و تربیتی از طریق طنز موجود در لایه‌های متفاوت اجرای یک اثر نمایشی، علاوه بر ایجاد فضای شاد و فرح‌انگیز، ثبات و بقای طولانی‌تری در ذهن و اندیشه مخاطبان کودک و نوجوان باقی می‌گذارد.

وی ادامه داد: در جای جای تولید یک اثر نمایشی برای کودکان، طنز و فانتزی می‌تواند کودک را با کلیت جریان آن رویداد نمایشی پیوند بزند تا در موقع لزوم درونمایه داستان را در ذهن مخاطب تثبیت کند. استفاده از عناصری چون تکرار، افعال معکوس، پارادوکس‌های فانتزی و امثالهم تکنیک‌های استفاده از طنز در نمایش کودکان است.

دهقانی در پایان درباره علاقه به تولید تئاتر در حوزه کودک و نوجوان توضیح داد: گروه تئاتر «خنیا» در زمینه تولید نمایش‌های فیزیکال مبتنی بر حرکت و بدن، سابقه طولانی دارد و لزوم وجود حرکت و عملکرد زبان بدن در نمایش، همواره از الویت‌های اجرایی این گروه است. این گروه در تولید نمایش ویژه کودک و نوجوان نیز سعی در ارائه و معرفی آیین‌های نمایشی، رقص‌های محلی و حرکات موزون دارد تا علاوه بر اینکه در یکی از پرمخاطب‌ترین ژانرهای نمایش فعالیت کند، سهم خود را در آموزش، فرهنگ سازی و مهمتر از آن ایجاد فضای شاد و مفرح در کنار دعوت تماشاگر به اندیشه و تفکر ادا کند. سهم نمایش کودک در بالا بردن سطح آگاهی کودکان چنان ظریف و عمیق است که شاید بتوان گفت نمایش موثرترین ابزار آموزش است.

نمایش «نیم وجبی» تا ۴ شهریور ماه ساعت ۱۸ در سالن شماره ۳ پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود.

عکس‌ها از مینا قانع است.