چرا طعمه پشه‌ها می‌شوید؟

فرقی نمی‌کند از حشره‌کش‌های شیمیایی یا الکتریکی استفاده کنید و یا اینکه با لباس آستین بلند بخوابید زیرا پشه‌ها، این حشرات مزاحم و اعصاب‌ خردکن به هر صورت راهی برای گزش شما خواهند یافت.

محققین به تازگی توانسته‌اند سازوکار این حشره در انتخاب هدف‌های انسانی را کشف کنند. به گفته آنها انسان به شکل مداوم در حال متصاعد کردن مخلوطی از بوهای مختلف به همراه گرما و دی‌اکسیدکربن است؛ مواردی که پشه‌ها با استفاده از آنان وعده غذایی بعدی خود را انتخاب می‌کنند.

این در حالی است که اکثر حیوانات هر شکل خاص بو را به واسطه مجموعه مشخصی از نورون‌ها شناسایی می‌کنند، با این وجود پشه‌ها قادرند فعل بو کشیدن را از طریق درگاه‌های عصبی متعدد و مختلفی به انجام برسانند.

به گفته «مگ یانگر»، استادیار زیست‌شناسی در دانشگاه بوستون و یکی از محققان ارشد پژوهش مورد بحث کشف آن‌ها این مورد را شامل می‌شود که پشه‌ها در تفاوتی چشمگیر نسبت به باقی حیوانات هنگام روبه‌رو شدن با یک رایحه، از کدگذاری متفاوتی استفاده می‌کند.

آزمایش انجام شده روی بویایی پشه‌ها

محققان دانشگاه راکفلر نیویورک در آزمایشی که برای درک نحوه بو کشیدن پشه‌ها صورت گرفت، تمامی پروتئین‌های حس‌کننده بوی بدن انسان را از ژنوم پشه‌ها خارج کردند اما در کمال حیرت مشاهده کردند که آنها همچنان به نیش زدن طعمه‌های انسانی می‌پردازند.

دانشمندان در مرحله بعدی گیرنده‌های بو در شاخک‌ پشه‌ها را بررسی کردند که به مواد شیمیایی موجود در محیط متصل است و می‌تواند از طریق نورون‌ها به مغز سیگنال ارسال کنند.

به گفته یانگر، محققان فرض می‌کردند پشه‌ها صرفا از جبر دستگاه بویایی خود پیروی ‌می‌کنند که در آن برای هر نورون تنها یک نوع گیرنده موجود است، با این وجود آنها مشاهده کردند که گیرنده‌های متفاوت در نورون‌های مشابه می‌توانند به بوهای مختلف واکنش نشان دهند.

به عبارت دیگر این امر بدان معناست که از دست دادن یک یا چند گیرنده تاثیری در قابلیت انتخاب طعمه انسانی از سوی این حشرات نخواهد داشت و به گفته دانشمندان این ساختار پشتیبان به عنوان یک مکانیسم بقا تکامل پیدا کرده است.

البته این شکل از فرگشت چندان جای تعجب ندارد زیرا برای مثال پشه گونه Aedes aegypti متخصص گزیدن انسان است و محققان بر این باورند گونه مذکور به خاطر اینکه انسان‌ها همیشه در نزدیکی آب سکونت دارند و تخم‌گذاری این حشرات نیز در آب انجام می‌شود، این چنین تکامل پیدا کرده‌اند؛ امری که باعث ‌شده انسان به غذایی ایده‌آل برای پشه‌ها بدل شود.

محققان همچنین عنوان کرده‌اند که کشف فرایند پشت مغز پشه‌ها در شناسایی اهداف انسانی می‌تواند برای مداخله در رفتار گزش حشرات و کاهش شیوع بیماری‌های منتشر شده توسط پشه‌ها نظیر مالاریا، تب دنگی و تب زرد کارآمد باشد.

به گفته یانگر، با استفاده از این اطلاعات همینطور می‌توان بوی جدیدی را توسعه داد که برای پشه‌ها جذابیت بیشتری نسبت به بوی انسان دارد. همچنین می‌توانیم دفع‌کننده‌هایی را بسازیم که به شکل خاص نورون‌ها و گیرنده‌هایی را هدف قرار دهند که پشه‌ها به واسطه آنان بوی انسان را حس می‌کنند.

در پایان بد نیست به نقل قول دکتر «اولنا ریابینینا» اشاره کنیم که گفته ما از ابتدا می‌دانستیم پشه‌ها به طور خاصی برای گزیدن انسان تکامل یافته‌اند اما تحقیقات جدید با وجود اینکه نشان می‌دهد سیستم بویایی آنها بسیار پیشرفته‌تر و متفاوت‌تر از تصورات ماست، ولی همچنان مقابله با آنها از طریق اطلاعات جدید کنونی بسیار موثرتر از گذشته خواهد بود.

۲۲۷