مکتب تهران چگونه شکل گرفت؟

به گزارش خبرآنلاین، آیت‌الله سعادت مصطفوی از چهره‌های معاصر مکتب فلسفی تهران بود. به همین مناسبت فاطمه نورایی‌نژاد در صفحات 220 تا 242 شماره ششم دو فصلنامه تاریخ شفاهی مصاحبه مفصلی با ایشان درباره اساتید فلسفه مکتب تهران و آموزش فلسفه در این مدرسه فلسفی انجام داده است. مصاحبه اصلی طی یک سال پنج جلسه و به مدت 380 دقیقه انجام شده او مصاحبه منتشر شده در دو فصلنامه تاریخ شفاهی منتخبی از جلسات اول تا سوم گفتگو با آیت‌الله مصطفوی است.

مرحوم مصطفوی در این مصاحبه از رجال و اساتید بسیاری نام می‌برد و ذکر فضائل آنها را با دقت بیان می‌کند و به همین دلیل این مصاحبه را می‌توان یکی از مستندترین و پرمحتواترین مطالب معطوف به مکتب تهران دانست. مرحوم مصطفوی در بخشی از این مصاحبه درباره آموزش فلسفی خود چنین می‌گوید:

در آن زمانی که ما در تهران بودیم، علمای زیادی در تهران بودند که اهل فضل بودند، ملا بودند، بعضی شخصیت هایشان را می دیدیم. یکی از آن شخصیت های علمی جامع آن وقت مرحوم آمیرزا ابولحسن شعرانی 2 بود. آقای شعرانی همسایه ما بود، در همان خیابان سیروس منزل ایشان بود. و در مسجد حوض که الان به اسم مسجد آمیرزا ابوالحسن اسم گذاری کرده اند نماز می خواند. ایشان هم فقیه بود، هم محدث بود، هم فیلسوف بود، هم منجم بود، نجوم قدیم و هم تحصیلات روز. به زبان فرانسه کاملاً مسلط، زبان انگلیسی هم در حدی می فهمید. یک آدم ساد های بود مخصوصاً تابستا نها که در خیابان بوذرجمهوری ایشان را م یدیدم، دکم ههای قبایش باز بود، هوا گرم بود و یک پیراهن و زیر شلواری سفید پایش بود. من درس فلسفه ایشان را رفتم بیانش زیاد برایم گیرا نبود. اما خوب ارادت داشتم خدمت ایشان ولی درسش را نرفتم. درس آقایان دیگر را که در تهران بودند رفتم.

مرحوم مصطفوی درباره چگونگی شکل‌گیری مکتب تهران می‌گوید: تهران از زمان فتحعلی شاه حوزه شد البته مدرسه که همیشه بوده مدرسه طلبگی. اما در زمان فتحلعی شاه مدرسه خان مروی که ساخته شد، مال خان مرو بود که پناهنده شد به ایران و بعد مقرب شد و یک ثروتی داشت که این مدرسه را ساخت. بعد که ساخت از فتحعلی شاه خواهش کرد که از طرف شاه تماس گرفته شود با اصفهان، آخوند ملاعلی نوری بیاید اینجا. آخوند ملاعلی نوری از بزرگان فلاسفه ماست که در حوزه فلسفه اصفهان بوده و چهل سال آنجا درس فلسفه گفته. فتحعلی شاه از ایشان تقاضا کرد تشریف بیاورند به مدرسه مروی. ایشان روی هر جهتی یا نخواست در تهران و در مرکز باشد که با شاه روبرو شود و میل نداشت. یا واقعاً هم همی نطوری بوده که نوشته. ایشان نوشته من اگر بیایم یک حوزه چها رصد نفری در اینجا از هم پاشیده م یشود و کب ر سن من هم اجازه نم یدهد بیایم. بعد ثانیاً فتحعلی شاه خواهش کرد از بهترین شاگردانت را برای ما بفرستید. ایشان بهترین شاگردان شان را که شی خعبدالله زنوزی است )زنوز از شهرهای آذربایجان است ( فرستاد. ایشان آمد تهران و در آن مدرسه، درس را شروع کرد و این ماده ب هوجود آمدن حوزه فلسفی تهران شد و ایشان چون خیلی ملا بود دورش را گرفتند و آمدند.

65