اردوغان یونان را به نقض حریم هوایی و «اشغال» جزایر غیرنظامی دریای اژه متهم کرد

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه بار دیگر یونان را به «آزار و اذیت» جنگنده‌های ترکیه بر فراز دریای اژه متهم و با اشاره تلویحی به اقدام نظامی، یونان را تهدید کرد که در صورت ادامه این آزارها «بهای سنگینی» را می‌پردازد.

دو کشور مدت‌هاست بر سر مرزهای دریایی و هوایی در مناقشه‌اند و بر همین اساس نیروی هوایی ترکیه تقریباً به صورت روزانه در اطراف جزایر یونانی نزدیک خط ساحلی ترکیه اقدام به گشت زنی و انجام مأموریت‌های رهگیری می‌کند.

اردوغان روز شنبه سوم سپتامبر/۱۲ شهریور در یک سخنرانی خود در راهپیمایی پرجمعیتی در استان شمالی سامسون گفت: «ای یونان، نگاهی به تاریخ بینداز. اگر جلوتر بروید، بهای سنگینی خواهید پرداخت.»

ترکیه و یونان به‌عنوان رقبای تاریخی بر سر مسائل مختلفی از پروازهای نیروی هوایی و وضعیت جزایر دریای اژه گرفته تا مرزهای دریایی و حق بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی انرژی در دریای اژه و مدیترانه و همچنین تقسیم قبرس که به سال ۱۹۷۴ باز می‌گردد، با هم اختلاف دارند.

آنکارا در ماه‌های اخیر از «اقدامات تحریک‌آمیز» آتن شکایت کرده و گفته است که چنین اقداماتی تلاش‌های صلح را تضعیف می کند.

در آخرین تحولات، آنکارا آخر هفته گذشته مدعی شد یونان از یک سیستم دفاع هوایی ساخت روسیه برای آزار و اذیت جت‌های ترکیه در یک ماموریت شناسایی استفاده کرده است. آنکارا اعلام کرد که در یک «اقدام خصمانه» سامانه‌های پدافند هوایی اس-۳۰۰ مورد استفاده یونان، در یک پرواز معمولی روی جت‌های ترکیه قفل شده‌اند.

قفل رادار بر اساس قوانین ناتو عمل خصمانه محسوب می‌شود.

اردوغان در سخنرانی روز شنبه خود هم بار دیگر گفت یونان تلاش می‌کند ترکیه را با اس-۳۰۰ تهدید کند.

او در ادامه آتن را به اشغال جزایر غیرنظامی‌شده دریای اژه متهم کرد و گفت که ترکیه آماده است هر وقت زمانش برسد، «آنچه لازم است» را انجام دهد.

اردوغان گفت:

«اشغال جزیره‌ها توسط شما، ما را مقید نمی‌کند. وقتی ساعتش فرا رسید، ما هر کاری را که لازم است انجام خواهیم داد.»

آنکارا پیشتر آتن را به تسلیح جزایر غیرنظامی شده دریای اژه متهم کرده بود اما حرفی از اشغال این جزایز نزده بود. در ماه ژوئن، مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه گفت که آنکارا در صورت ادامه اعزام نیرو به این جزایر، حاکمیت یونان بر آن‌ها را به چالش خواهد کشید. به‌زعم آنکارا، یونان باید طبق شروط معاهدات لوزان در سالن ۱۹۲۳ و  پاریس در سال ۱۹۴۷، از ارسال سلاح به این جزایر خودداری کند.

جزایر یونانی که آنکارا مدعی حاکمیت بر آن‌هاست عبارت‌اند از: «ساموتراس، لمنوس، لسبوس، پسارا، ساموس، پاتموس، ایکاریا، لروس، کوس، تیلوس، کارپاتوس، کاستلوریزو، رودس و سیمی.»

در طرف مقابل آتن اتهامات دولت ترکیه را رد کرده و آنکارا را به پرواز بر فراز جزایر یونان متهم می‌کند. کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر یونان موضع ترکیه در زیر سوال بردن حاکمیت یونان بر جزایر را «پوچ» خواند. وزارت امور خارجه این کشور هم در واکنش به اظهارات روز شنبه اردوغان اعلام کرد به بیانیه‌ها و تهدیدهای خشمگین ترکیه واکنش نشان نخواهد داد و تأکید کرد:

«ما متحدان و شرکای خود را از محتوای بیانیه‌های تحریک‌آمیز مطلع خواهیم کرد تا مشخص شود چه کسی زیر انسجام متحدانه ما در این دوره خطرناک، دینامت کار می‌گذارد».

دریای اژه دارای جغرافیای پیچیده‌ای با بیش از ۲هزار جزیره است که بیشتر آن‌ها تحت حاکمیت یونان قرار دارند. ترکیه و یونان در دهه ۱۹۹۰ بر سر یک جفت جزیره کوچک خالی از سکنه که مجموعاً در ترکی کارداک و یونانی ایمیا نامیده می‌شوند، در آستانه جنگ قرار گرفتند. در حالی که هر دو کشور به‌دنبال خرید تسلیحات از ایالات متحده آمریکا هستند، اردوغان در ماه مه سال جاری پس از متهم کردن میتسوتاکیس به لابی‌گری علیه فروش تسلیحات آمریکایی به کشورش، گفت‌وگو با یونان را قطع کرد.

یونان در ماه ژوئن به صورت رسمی درخواست خرید جت‌های جنگنده اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را ارائه کرد. آنکارا هم پس از آن به خاطر تحویل سیستم دفاع موشکی پیشرفته روسیه در سال ۲۰۱۹، توسط واشنگتن از برنامه خرید اف-۳۵ کنار گذاشته شد، در حال مذاکره برای خرید جنگنده‌های اف-۱۶ است.

اردوغان در مقابل بزرگترین چالش حکومت نزدیک به ۲۰ ساله خود است و به‌نظر می‌رسد از هم اکنون کارزار خود برای انتخابات ۲۰۲۳ را بر سیاست خارجی متمرکز کرده است.