طوفان‌های خورشید چه خطری برای انسان دارد؟

حیات روی زمین در تمام ابعاد، از ریزترین موجودات تا عظیم‌الجثه‌ترین جاندارانی که روزگارانی روی این سیاره زیسته و منقرض شده‌اند، وجود خود را مدیون گرمای تابشی خورشید است. اما اگر زمانی این تشعشعات از کنترل خارج شود و میلیاردها تن مواد خورشیدی باردار ناگهان با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه به ما برسند چه اتفاقاتی رخ خواهد داد؟

اکثر دانشمندان روی یک چیز با همدیگر اتفاق نظر دارند: میدان مغناطیسی زمین و اتمسفری که به‌عنوان نوعی عایق عمل می‌کند، ما را به خوبی حتی دربرابر قوی‌ترین فوران‌های خورشیدی هم محافظت می‌کند. درحالی‌که طوفان خورشیدی می‌تواند سیستم‌های راداری و رادیویی را دستخوش تغییر یا اختلال کند یا شاید ماهواره‌ها را از کار بیندازد، ولی بازهم می‌توانیم با قطعیت بگوییم که حتی مضرترین تشعشعات خورشیدی نیز مدت‌ها قبل از رسیدن به سطح زمین و تماس با پوست انسان، در آسمان و در طی مسیرشان تا سطح زمین از اثر خواهند افتاد.

الکس یانگ، دانشیار مدیر علوم در بخش علوم هلیوفیزیک در مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا در گرین‌بلت مریلند می‌گوید: «ما در سیاره‌ای زندگی می‌کنیم که اتمسفر بسیار غلیظی دارد و تمام تشعشعات مضر تولیدشده در یک شراره خورشیدی را متوقف می‌کند.»

بااین‌حال، تمام شراره‌های خورشیدی نیز کاملاً بی‌ضرر نیستند. درحالی‌که میدان مغناطیسی زمین از مرگ و انقراض‌های گسترده ناشی از تشعشعات خورشیدی جلوگیری می‌کند، ولی نباید فراموش کرد که صرف همان نیروی الکترومغناطیسی یک شراره نیز می‌تواند شبکه‌های برق، اتصالات اینترنتی و سایر وسایل ارتباطی روی زمین را مختل کند و منجر به هرج‌ومرج و حتی مرگ شود. کارشناسان هواشناسی فضایی در ناسا و سایر آژانس‌های فضایی این تهدید را جدی می‌گیرند و خورشید را برای فعالیت‌های بالقوه خطرناک زیر نظر دارند.

داگ بیسکر، محقق مرکز پیش‌بینی آب‌وهوای فضایی سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا گفت: تحت هیچ شرایطی، شراره‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر ما اینجا روی زمین ندارند. چه نوع شارهایی باید به زمین اصابت کند تا بتواند ما را از بین ببرد؟ من پاسخ این سؤال را نمی‌دانم؛ اما بدیهی است که هرگز حتی یک رویداد خورشیدی به اندازه‌ی کافی بزرگ را مشاهده نکرده‌ایم که اثرات قابل اندازه‌گیری یا محسوسی بر سلامت انسان داشته باشد.

نابودی با سایر ستاره‌های نزدیک به زمین

سوال دیگری که پیش می‌آید این است که آیا سایر ستارگان برای ما خطر انقراض دارند؟ دانشمندان گمان می‌کنند که سایر ستاره‌های نزدیک زمین می‌توانند چنین کاری را انجام دهند. وقتی سوخت برخی ستاره‌ها تمام می‌شود و به‌اصطلاح می‌میرند، در قالب یک ابرنواختر عظیم منفجر می‌شوند؛ پدیده‌ای که پرتوهای قدرتمندی را به فاصله‌ی میلیون‌ها سال نوری به فضا به‌صورت انفجاری پرتاب می‌کند. این انفجارها بسیار قوی‌تر از شراره‌های خورشیدی هستند.

اگر چنین انفجاری به‌اندازه کافی نزدیک به زمین رخ دهد، در آن صورت یک ستاره‌ی در حال مرگ می‌تواند سیاره‌ی ما را در میزان فراوانی از تابش فرابنفش غرق کند. این حجم عظیم از پرتوهای فرابنفش می‌تواند لایه محافظ اوزون سیاره ما را از بین ببرند و زمین را دربرابر رگباری از ذرات باردار میان‌ستاره‌ای آسیب‌پذیر کند.

خوشبختانه نویسندگان مطالعه اطمینان می‌دهند که هیچ ابرنواختر به اندازه کافی نزدیک به زمینی وجود ندارد که بتواند به‌عنوان گزینه‌ای احتمالی در آینده‌های نزدیک چنین تهدیدی را برای زمین و جاندارانش ایجاد کند. ما در حال حاضر فقط خورشید کوچک و گرم را در مرکز منظمه شمسی خودمان داریم و اتمسفر مناسب زمین باعث می‌شود تا روابط دوستانه‌ای با این ستاره داشته باشیم و آسیب خاصی از جانب آن تهدیدمان نکند.

۵۸۲۲۶