ترجمه فارسی کتاب «جنگ الجزایر » به کتابفروشی ها می آید

به گزارش خبرنگار مهر، سفر اخیر امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به الجزایر، باعث شد بار دیگر مسائل تاریخی میان دو کشور در کانون مباحثات قرار گیرد.

پس از دوره‌ای طولانی تعارض درباره تفاسیر دو ملت و دولت از نبرد ضداستعماری منجر به استقلال الجزایر از فرانسه، که موجب شده بود دولت الجزایر در اواخر سال ۲۰۲۱ سفیرش را از پاریس فراخواند، هرچند زمزمه‌هایی برای احیای روابط وجود داشت، اما در نهایت جنگ اوکراین و نیاز اروپا به منابع انرژی جایگزین بود که این تجدید روابط را تسهیل کرد. نیازی که به مذاکرات وزارت انرژی فرانسه و کمپانی بزرگ گازی اس. ای. (TotalEnergies SE i) با کمپانی الجزایری «سوناطراک» (Sonatrach) برای افزایش واردات گاز الجزایر از ۸ درصد به ۵۰ درصد انجامید.

به نظر می‌رسد تنش اروپا با روسیه در جنگ اوکراین موقتاً تنش فرانسه و الجزایر بر سر مسأله‌ای تاریخی را کاهش داده باشد، هرچند استقبال مردم الجزیره از ماکرون با شعارهای تند و اعتراضی نشان داد که این مشکل تاریخی دستکم برای مردم الجزایر حل نخواهد شد.

آنگونه که گی پرویه، استاد دانشگاه تولوز فرانسه، در مقدمه کتاب «جنگ الجزایر» (La guerre d’Algérie) می‌نویسد: «هنوز بسیاری از مسائل درباره جنگ الجزایر - حتی نام آن - مناقشه‌برانگیز است. فرانسه سرانجام با قانون ۱۶ اکتبر ۱۹۹۹ آن را به رسمیت شناخت؛ کاربرد واژه «جنگ» از سال ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۲ ممنوع بود و به‌جای آن از تعبیر تلطیف‌شده «عملیات برقراری نظم» (opérations de maintien de l’ordre) استفاده می‌شد و دولت بدین شکل وضعیت افرادی را که به تعبیر خودش متخاصم، شورشی یا تروریست می‌خواند، به رسمیت نمی‌شناخت. تا آنکه ژنرال دوگل در ۱۱ آوریل ۱۹۶۱ اعلام کرد: «واقعیت آن است که الجزایر امروز کشوری جنگ‌زده است.» تداوم این تابو را از سال ۱۹۶۲ به بعد عمدتاً می‌توان با میل به فراموشی توضیح داد. اما در الجزایر، سازمان‌دهندگان قیام اول نوامبر سال ۱۹۵۴ واژه «جنگ» را از همان ابتدا به کار بردند. البته به‌طور رسمی آن را «جنگ آزادی‌بخش ملی» نامیدند، زیرا این عنوان که گاه «انقلاب الجزایر» و «جهاد» نیز نامیده می‌شود، اساس مشروعیت دولت الجزایر است.»

به‌زعم این مورخ فرانسوی: «اتحاد مردم الجزایر در جنگ علیه استعمار فرانسه مسلم بود، اما اختلافات میان مردم الجزایر، به این جنگ ملی ابعادی از جنگ داخلی ناشناخته‌ای داد. حدود زمانی این جنگ نیز محل مناقشه است. هرچند به ابتکار «جبهه آزادی‌بخش میهنی الجزایر» (Front de libération nationale algérien)، تاریخ شروع جنگ را اول نوامبر ۱۹۵۴ ذکر کرده‌اند، اما مردم الجزایر ترجیح می‌دهند که به زمان سرکوب شدید ۸ مه ۱۹۴۵ و یا حتی به تجاوز فرانسه علیه سلطنت عثمانی بر الجزایر در سال ۱۹۳۰ به‌عنوان نقطه آغاز اشاره کنند. جالب اینکه، تاریخ پایان جنگ نیز بحث‌برانگیز است.

در واقع، از سال ۱۹۹۹، مردم الجزایر تاریخ ۱۹ مارس ۱۹۶۲ را به‌عنوان «روز پیروزی» جشن می‌گیرند. اما در فرانسه میان دو گروه هنوز در مورد پایان جنگ اختلاف است؛ دولت فرانسه و اکثریت مردمی که خواهان گرامیداشت پایان رسمی درگیری هستند و در مقابل، اقلیتی که آن را سرآغاز بدترین دوره خود خوانده و هنوز برای آن سوگواری نکرده‌اند. لذا آیا واقعاً می‌توان جنگ الجزایر را خاتمه یافته تلقی کرد؟»

نویسنده کتاب «جنگ الجزایر» که ویرایش چهارم آن در سال ۲۰۲۱ چاپ شده، درباره مسأله اساسی آن ادامه می‌دهد: «بعد از گذشت نیم‌قرن از آغاز آن، می‌توان به‌عنوان رویدادی تاریخی به شناخت آن پرداخت. با تکیه بر تحقیقات و نشریاتی که طی پانزده سال گذشته در فرانسه، الجزایر و سایر کشورها پیرامون آن صورت گرفته است، تلاش خواهیم کرد تا سلسله‌ای از رویدادهای اصلی را برای درک بهتر ماجرا بازسازی کنیم. از آنجایی که این کتاب از دیدگاه فرانسه به موضوع پرداخته، اما تمام تلاش بر آن بوده است که دیدگاه الجزایر را نیز مد نظر قرار دهد. در ابتدای کتاب، ریشه‌های اخیر و کهن پیدایش درگیری میان فرانسه و الجزایر بیان می‌شود، سپس واکنش مقامات جمهوری چهارم فرانسه به اقدامات جبهه آزادی‌بخش میهنی الجزایر و ادامه جنگ به دست ژنرال دوگل و دشواری رسیدن به صلح دنبال خواهیم کرد. در نهایت نیز پیامدهای ماندگار جنگ را برای هر دو کشور بررسی می‌کنیم.»

کتاب «جنگ الجزایر» از مجموعه دانشنامه‌های فرانسوی «چه می‌دانم؟» (؟Que sais-je) است که در نشر «مطبوعات دانشگاهی فرانسه» (Presses Universitaires de France) یا PUF منتشر می‌شود و نشر افکار عناوینی از تاریخ جهان را در دست انتشار دارد.

ترجمه کتاب «جنگ الجزایر» به قلم سیروس ترکمان، دانش‌آموخته کارشناسی مترجمی زبان فرانسوی و کارشناسی ارشد مطالعات اروپا، در زمستان ۱۴۰۱ منتشر خواهد شد.