آثار حسین دهباشی داوری شورای انتشارات کتابخانه ملی را نداشتند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری معاونان و مسئولان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران پیش از ظهر امروز سه شنبه ۱۵ شهریور با حضور محمدجواد جعفریان، معاون اسناد، عصمت مؤمنی، معاون کتابخانه ملی و فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال، در تالار اندیشگاه این سازمان برگزار شد.

گزارش نخست مهر از این نشست را در این نشانی بخوانید و در ادامه با بخش پایان آن همراه شوید:

۲۵۶ هزار نفر عضو کتابخانه ملی هستند

عصمت مؤمنی در این نشست گفت: معاونت کتابخانه ملی فضایی چند بعدی با مأموریت‌های متنوع دارد. صیانت و حفظ و سازماندهی آثار مکتوب و غیرمکتوب، تهیه منابع ایرانشناسی، اسلامشناسی و انقلاب اسلامی و در دسترس قرار دادن آنها، تلاش برای تقویت و اعتلای سطح تخصصی علوم کتابداری و… از جمله وظایف و مأموریت‌های این معاونت است. بنابراین با توجه به جایگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران این معاونت یکی از پیشران‌های تقویت کننده امر ملی در این حوزه‌هاست و نقش حکمرانی و تنظیم‌گرایانه‌ای را در همراهی با کتابخانه‌های کل کشور برعهده دارد.

وی افزود: معاونت کتابخانه ملی چهار اداره کل دارد: اداره کل فراهم آوری، اداره کل پردازش و سازمان دهی، اداره کل اطلاع رسانی و اداره کل کتاب‌های خطی و نادر. از دی ماه ۱۴۰۰ تاکنون در اداره فراهم آوری ۱۷۹۶۴۸ کتاب دریافت شده که طبق قانون باید سهمیه‌ای را هم به مراکز دیگر اختصاص بدهیم که این میان تعداد ۱۴۳۳۶۵ نسخه سهم خود ما بوده است. در گروه منابع غیرکتابی تعداد ۴۳۲۵۸ نسخه دریافت کردیم. تعداد ۵۲۷ هزار نسخه هم اهدای کتاب داشتیم به ۹۴ کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی کشور و برخی هم به مراکز خارج از کشور.

مؤمنی ادامه داد: در اداره پردازش و سازماندهی نیز درخواست‌های فهرست نویسی پیش از انتشار و رکورد را داریم به همراه فهرست نویسی پس از انتشار. تعداد ۶۰۸۰۱ نسخه بررسی درخواست‌های فیپا آمار ماست. در زمینه اطلاع رسانی نیز ما پاسخگوی بیش از ۵۰ هزار پرسش کاربران در بخش فضای مجازی بودیم و یازده هزار مورد پاسخگوی مراجعه حضوری و بالغ بر ۲۱۲۰ مورد نیز پاسخگوی درخواست‌های تلفنی بوده‌ایم.

معاون کتابخانه ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی وظیفه گروه اسلام‌شناسی و ایرانشناسی این معاونت را نیز مهم خواند و گفت: در بانک این گروه منابع تخصصی مهمی گردآوری شده است و راه‌های ارتباطی با بزرگان این عرصه نیز فراهم شده تا آثار بیشتری در گنجینه گردآوری شود. در زمینه عضوگیری نیز در دوره جدید تاکنون ۴۸۲۰ نفر عضو جدید داشتیم و ۴۲۲۰ نفر هم عضویت خود را تمدید کردند و اکنون ۲۵۶ هزار نفر عضو کتابخانه ملی هستند.

وی اضافه کرد: در اداره کل نسخ خطی نیز در دوره جدید نیز ۱۲۶۹ نسخه فهرست نویسی شده‌اند و ۷۳ نسخه جدید خریداری شده است. آمار امانت در این اداره کل نیز ۹۴۵۷ مورد بوده که ضمن آن خدمات مشاوره نیز ارائه شده‌اند.

تاریخ شفاهی ۶۲ شخصیت ضبط می‌شود

فاطمه صدر نیز در این نشست گفت: یکی از مهم‌ترین وظایف در معاونت پژوهش و منابع دیجیتال، پژوهش در موضوع کتابداری و آموزش این حوزه است. این معاونت البته مسئولیت سه گروه پژوهشی را برعهده دارد: ایرانشناسی و اسلام‌شناسی، علم داده و هوش مصنوعی و علم اطلاعات و دانش‌شناسی.

وی افزود: چون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نقش حاکمیتی در زمینه‌های علم آرشیو و تحقیقات تاریخ معاصر و تاریخ شفاهی دارد، اعضای هیأت علمی مشغول پژوهش روی پروژه‌های هستند که ملی محسوب می‌شود. همچنین بخش مروبط به آموزش سازمان هم برعهده این معاونت است و ارتقای کیفی کارکنان داخل سازمان و پژوهشگران خارج از سازمان در این حوزه‌های تخصصی و دانش‌های مربوط را در دستور کار داریم.

صدر ادامه داد: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز در حوزه معاونت پژوهش قرار دارد. در این بخش هم ما وظیفه انتشار نسخ خطی را داریم به همراه آثار پژوهشی، آثار سندپژوهی و نسخه پژوهشی. در حوزه دانشنامه نیز چند دانشنامه تخصصی در سازمان در حال تدوین است از جمله دانشنامه مدیریت اسناد و علم آرشیو، دانشنامه سندشناسی و دانشنامه زنان ایران. بخشی از این پروژه‌ها در مراحل چاپ و انتشار قرار دارند.

معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران همچنین به پژوهشکده اسناد این معاونت اشاره کرد و گفت: پژوهشکده اسناد به دلیل آنکه ساختاری کاملاً پژوهشی دارد عنوان اداره کل را به خود نگرفته است. این پژوهشکده قدیمی‌ترین مرکز تاریخ‌شناسی و علم آرشیو است. در پژوهشکده اسناد در حوزه حفاظت و نگهداری کارهای پژوهشی مرتبط با دو معاونت دیگر را تامین می‌کنیم.

صدر در زمینه فعالیت‌های تاریخ شفاهی این معاونت نیز گفت: در این معاونت همایش‌های سالانه در زمینه تاریخ شفاهی برگزار می‌شود و امیدوارم در سال آتی نیز بتوانیم این همایش را برگزار کنیم. تولید مقالات توسط اعضای هیأت علمی و برگزاری نشست‌های تخصصی از دیگر فعالیت‌های این حوزه است. از اتفاقات مهم دیگر در این معاونت دفتر تدوین استانداردهاست. تاکنون بسیاری از استانداردهای ملی در عرصه مدیریت اسناد و علم آرشیو و کتابداری را این معاونت زیر نظر سازمان استاندارد ایران تدوین کرده است.

وی افزود: در تکمیل آمار مربوط به موضوع تاریخ شفاهی باید بگویم که در دوره جدید با ۶۲ مصاحبه شونده مراوده و تعامل صورت گرفته تا تاریخ شفاهی این مصاحبه شونده‌ها که از شخصیت‌ها و مفاخر ملی ما هستند ضبط شود. تاکنون ۴۵۰۰ دقیقه دریافت اطلاعات داشته‌ایم. ۵۵۰۷ دقیقه پیاده سازی مطالب انجام شده و بخشی از این منابع نیز آماده انتشار شده است. ۳۲ عنوان سخنرانی و برگزاری ۲۴ کارگاه تخصصی در این زمینه نیز از دیگر فعالیت‌هاست.

صدر همچنین درباره علت جلوگیری از انتشار آثار تاریخ شفاهی حسین دهباشی در این سازمان گفت: آثار آقای دهباشی روند طبیعی تولید را طی نکرد. بر اساس قوانین آثار این حوزه باید در شورای انتشارات مورد داوری قرار بگیرد که آثار آقای دهباشی این روند را طی نکرد. به نحوی این کتاب‌های شخصی سازی شده‌اند و به همین دلیل نیز برخی از اشکالات به آنها راه پیدا کرده‌اند. آثار تاکنون منتشر نشده ایشان در کتابخانه ملی نیز هم‌اکنون در معرض داوری قرار دارند.

فوریت دیجیتال سازی اسناد در معرض نابودی

صدر بخش دیگری از سخنان خود را به وظیفه دیجیتال سازی معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اختصاص داد و گفت: وظیفه دیجیتال سازی منابع درون سازمانی و برون سازمانی نیز بر عهده این معاونت است. در حوزه درون سازمانی بخصوص منابعی که در معرض نابودی هستند در دستور کار ویژه قرار دارد. برخی از منابع غیرکتابی نیز باید دیجیتال سازی و در معرض دسترسی قرار بگیرند.

وی افزود: اسناد دیجیتال سازی شده در اختیار اداره کل پردازش منابع دیجیتال قرار می‌گیرند که در امتداد اداره کل فراهم آوری است. این اداره کل پنجره ارتباطی ماست با مخاطبان. بنابراین اسناد توسط این اداره کل پردازش شده و مورد کنترل کیفی قرار می‌گیرند و در کتابخانه دیجیتال قرار داده می‌شوند. کتابخانه دیجیتال نیز شامل چند بخش است: نخست سامانه سنا که نشریات قدیمی از دوران قاجار تا نشریات جدید را دارد و در اختیار مخاطبان می‌گذارد. باید اشاره کنم که کتابخانه ملی بزرگترین بانک نشریات کشور را در اختیار دارد که عمده آنها دیجیتال سازی شده‌اند. همچنین قرار است به زودی بانک اسناد دیجیتال را نیز راه‌اندازی کنیم.

صدر درباره دیگر اجزای کتابخانه دیجیتال نیز گفت: سامانه ایران ژورنال دیگر بخش این کتابخانه است که نشریات علمی را دربر می‌گیرد. این سامانه متصل به مراکز آکادمیک است. سامانه سوم پایگاه فهرست‌نگار نسخ خطی است. بخشی از نسخ خطی که در ایران نیستند اما در مراکز نگهداری خود در جهان دیجیتال سازی شده‌اند، از طریق این سامانه در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرند و این روند از طریق ارتباط و همکاری ما با کتابخانه‌های معتبر جهان و موزه‌ها صورت گرفته است.