دبیرکل سازمان بین‌المللی مهاجرت: امیدوارم سخاوت جامعهٔ مدنی به دولت‌ها هم سرایت کند

موج مهاجرت‌های اخیر به اروپا دلایلی چندگانه از جمله جنگ،‌ تروریسم، فقر و تغییرات اقلیمی دارد. آنتونیو ویتورینو، دبیرکل سازمان بین‌المللی مهاجرت در همایش استوریلِ لیسبون دربارهٔ موج اخیر مهاجرت و دلایل آن با یورونیوز گفتگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

یورونیوز: اینجا در حضور جوانان هستیم و جنگی در نزدیکی ما در اوکراین در جریان است. چطور می‌توانیم نسل‌های جوان را برای مهاجرت‌هایی که در پیش است آماده کنیم؟

آنتونیو ویتورینو: اکثریت مهاجران جهان جوان‌اند، و نخستین وظیفهٔ جوانان کشورهای مقصدِ مهاجرت این است که به این مهاجران جوان نزدیک شوند. یعنی آنها را بشناسند و دلیل آمدن‌شان را بفهمند. ببیند به چه امید و آرزویی آمده‌اند؟ بنابراین پیام من در این همایش به جوانان این است که با مهاجران در ارتباط باشید، درک کنید که چرا مردم از جنگ و فقر و تغییرات اقلیمی فرار می‌کنند. در مرحلهٔ بعد اقدام کنید، یعنی داوطلبانه از آنها پیشتیبانی کنید و جویای راه‌حلی شرافتمندانه برای مشکل‌شان باشید.

یورونیوز: سازمان شما با چالش‌هایی نظیر جنگ طولانی مدت چطور برخورد می‌کند؟

ویتورینو: بحران مهاجرت اخیر کاملا منحصربه‌فرد است. نخست به این علت که در دورهٔ بسیار کوتاهی به‌شدت رشد کرده. و متأسفانه این بحران ادامه خواهد داشت. بنابراین باید سریعا به نیاز این مردم رسیدگی کرد، یعنی هم به نیاز پناهجویانی که به کشورهای اروپایی آمده‌اند و هم به نیاز آنها که خانه و زندگی و همه‌چیزشان را از دست داده‌اند اما همچنان در اوکراین مانده‌اند. نکتهٔ مهم دیگر هم این است که باید برای زمستان ‌آماده شد. این مردم نجات پیدا کردن باید مقاوم باشند بنابراین باید امید به آینده را در آنها تقویت کرد، به‌خصوص امید به بازسازی کشوری که در اثر جنگ شدیدا به ویرانی کشیده شده.

یورونیوز: لهستان و مجارستان پیشتر به جمع کشورهایی پیوسته‌ بودند که سیاست اروپا را در پذیرش پناهجویان نپذیرفته بودند. اما ظاهرا این رَویه بعد از تهاجم به اوکراین عوض شده. فکر می‌کنید این درگیری سبب تغییر دیدگاه کشورهای اروپای مرکزی شده؟

ویتوریو: امیدوارم که سخاوتی که جامعهٔ مدنی از خود نشان داده به دولت‌هایشان هم سرایت کند. درواقع، چنان که امروز در این همایش شنیدیم نخستین کمک‌رسانی‌ها به جنگ‌زدگان اوکراینی از سوی مردم صورت گرفته، یعنی شهروندان بوده‌اند که به آنها کمک کرده‌اند. و نهادهای رسمی فقط پس از این واکنش مثبت مردمی وارد کار شده‌اند. من صادقانه به این امید دارم که ذخیرهٔ بزرگی انسانیت در دل هر کشور و هر فردی باقی مانده است.

یورونیوز: این جنگ و بحران غذای حاصل از آن ممکن است شرایط را در بسیاری از کشورهای آفریقایی بدتر کند و به موج تازه‌ای از مهاجرت بینجامد. مهمترین دغدغهٔ شما دراین زمینه چیست؟

ویتورینو: به‌نظر من میان کمبود غذا، تغییرات آب‌وهوایی و جابه‌جایی اجباری جمعیت رابطهٔ تنگاتنگی هست. باید همهٔ این عناصر را همزمان و بی‌درنگ مدّ نظر قرار داد. تنها دلیل کمبود غذا افزایش قیمت غلات در اثر جنگ نیست. بلکه این فقط بخشی از ماجراست. بخش دیگر ماجرا تأثیر تغییرات اقلیمی است، یعنی تأثیری که گرما و سرمای شدید، خشکسالی‌های طولانی و گاه جاری شدن سیل بر محصولات کشاورزی دارد. اما چنین رویکرد منسجمی به بسیج جامعه جهانی و همکاری تنگاتنگ نیاز دارد، و ما برای رویارویی با این چالش با مسئولان برنامهٔ جهانی غذا و سازمان فائو همکاری‌ داریم.

یورونیوز: بله،‌ به‌ویژه تغییرات آب‌وهوایی در آینده ممکن است سبب جابه‌جایی میلیون‌ها تن شود که دقیقا به خاطر تأثیر این تغییرات ناگزیر به ترک خانه و کاشانهٔ خود می‌شوند. چطور می‌توان مردم را آمادهٔ رویارویی با چنین مهاجرت‌های عظیمی کرد؟

ویتورینو: اگر به جزایر اقیانوس آرام یا حاشیهٔ دریای کارائيب نگاه کنید خواهید دید که بالا آمدن آب اقیانوس‌ها در این مناطق به زندگی مردم آسیب رسانده. و مثلا در سودان که سازمان ما در آن بسیار فعال است، ما با ده‌ها هزار تن آواره سروکار داریم که به‌خاطر خشک‌سالی آواره شده‌اند. اما در مناطق دیگری از همان کشور ده‌ها هزار نفرِ دیگر به خاطر سیل آواره شده‌اند. بنابراین باید با واقعیات موجود به‌شکل موردی برخورد کرد. مهاجرت ممکن است برای برخی راه‌حلِ گریز از پیامد تغییرات آب‌وهوایی باشد اما باید کاری کرد که مردم بتوانند در خانهٔ و کشور خودشان بمانند و تقویت شوند تا خود را با تأثیر تغییرات اقلیمی وفق بدهند.

یورونیوز: حکومت طالبان در افغانستان اخیرا یکسالگی خود را جشن گرفت. اما طبق اعلام سازمان ملل این کشور شاهد یکی از ناگوارترین بحران‌های انسانی است. این واقعیت چه تأثیری بر فعالیت‌های شما داشته؟

ویتورینو: همانطور که تصور می‌کنید تأثیر بسیار زیادی بر کار ما داشته. اما صادقانه بگویم، حتی پیش از آن که طالبان درمیانهٔ اوت سال گذشته قدرت را در افغانستان به دست بگیرند وضعیت این کشور از نظر بحران انسانی بسیار وخیم بود. مشکلات ساختاری افغانستان چندوجهی است. خشکسالی هست، بی‌ثباتی و عدم‌امنیت هست و همزمان وضعیت بهداشت و سلامت در این کشور هم بسیار وخیم است. و بنابراین به‌خاطر بُعد سیاسی ماجرا، جامعهٔ جهانی و سازمان‌های بین‌المللی نظیر آژانس‌های سازمان ملل و سازمان ‌ما کمک‌های بشردوستانه به افغانستان ارسال می‌کند. اما کمک به افغانستان هم محدودیت‌هایی دارد. بسیاری از کمک‌ها تنها در درازمدت و با برخورداری از استراتژی توسعه پایدار امکان‌پذیرند، و با توجه به محدودیت‌های سیاسی، یعنی به‌خاطر وجود تحریم‌ها علیه طالبان بودجهٔ توسعه در این کشور محدود است، و بنابراین ما هم فقط بر ارسال کمک‌های بشردوستانه تمرکز داریم.