کارلوس کیروش؛ سه دهه دور دنیا با سرمربی کهنهکار جنجالی
منبع تصویر، Getty Images
کارلوس کیروش برای ایرانیها چهرهای شناخته شده است، مربیای که به سرسختی و آتشینمزاج بودن و تاکتیکهای دفاعی شهرت دارد و از جنجال هم ابایی ندارد.
او هشتم بهمن ۹۷ بعد از آن شکست تلخ از ژاپن از تیم ملی جدا شد و اکنون بعد از توقف در کلمبیا و مصر دوباره به تهران بازمیگردد.
تیم ملی این بار بدون او برای جام جهانی انتخاب شد اما کمتر از سه ماه مانده به مسابقات در وضعیتی سردرگم و بیبرنامه به سر میبرد و اردو و بازی تدارکاتی مناسبی نداشته است.
با بازگشت کیروش، جایگاه تیم ملی ایران در کارنامه طولانی این مربی پرتغالی جایگاهی هر چه خاصتر پیدا میکند.
اما مروری کنیم بر بیش از سه دهه کار این مربی ۶۹ ساله.
منبع تصویر، Getty Images
او در چهار قاره دنیا مربیگری کرده است هر چند تجربهاش در آمریکا کوتاه بوده اما شناخت کافی از فوتبال اروپا، آسیا و آفریقا دارد.
۳۳ سال کار در بالاترین سطوح بینالمللی کیروش را صاحب تجربهای غیرقابل انکار کرده است. با این حال او معمولا در یک کار زیاد باقی نمیماند و هشت سال حضورش در فوتبال ایران از این نظر در کارنامه او استثناست.
کارنامه کارلوس کیروش با وجود سابقه باشگاهی، با جام جهانی پیوند نزدیکی دارد. او با دوبار قهرمان جهان کردن تیم زیر ۲۰ سال پرتغال در سالهای ۱۹۸۹ و ۱۹۹۱ خود را مطرح کرد. در آن زمان ۳۶ سال داشت. سپس برای پیشرفت بازیکنان همین تیم که به «نسل طلایی» فوتبال پرتعال معروف شدند سرمربی تیم ملی بزرگسالان شد اما شکست سختی خورد و بدون برد، با سه مساوی و دو شکست پایش به جام جهانی آمریکا ۱۹۹۴ نرسید.
منبع تصویر، Getty Images
از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بیبیسیپادکست چشمانداز بامدادی رادیو بیبیسی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱
پادکست
پایان پادکست
بعد از آن تجربه او به یکی از دو باشگاه مهم لیسبون یعنی اسپورتینگ رفت. این تجربهای موفقتر بود، از اندک جامهایی که کیروش بعنوان سرمربی برده، یک جام حذفی و یک سوپرکاپ با همین اسپورتینگ بوده است. از نظر آماری این بهترین کارنامه کیروش هم هست، بیشترین درصد برد و کمترین درصد باخت.
توقفی کوتاه در دو باشگاه، ابتدا در آمریکا (مترواستارز) بعد در ژاپن (ناگویا گرامپوس) حاصلی نداشت. مقصد بعدی امارات بود.
در آن زمان تیم ملی ایران که از اولین جام جهانی بعد از انقلاب بازگشته بود، در بازیهای آسیایی بانکوک دو بر صفر کویت را در فینال با گلهای کریمی و باقری شکست داد و قهرمان شد. این آخرین دورهای بود که تیمهای بزرگسالان در بازیهای آسیایی رقابت کردند.
امارات با کیروش در آن مسابقات حضور داشت و با اینکه یک پیروزی قابل توجه مقابل ژاپن به دست آورد، پنج بر صفر به کویت و دو بر یک به کرهجنوبی باخت و در گروهش آخر و حذف شد. در دور پیش از آن، امارات با کرهشمالی سه بر سه شده بود و با پنالتی صعود کرده بود.
مقصد بعدی کیروش آفریقای جنوبی بود که پس از دو بار حضور در جامجهانی و یک قهرمانی، یک نایب قهرمانی و یک سومی در جام ملتهای آفریقا، موفقترین دوران فوتبال خود را سپری میکردند و به دنبال حضور در جام جهانی کره و ژاپن بودند.
منبع تصویر، Getty Images
آنها با کیروش در گروه خود اول شدند و صعود کردند اما آب کیروش با فدراسیون فوتبال آفریقای جنوبی به یک جوی نرفت و او تیمی را که به جام جهانی رسانده بود در جام جهانی هدایت نکرد، اتفاقی که اکنون برای اسکوکیچ افتاده است. چزاره مالدینی سرمربی آفریقای جنوبی در آن جام جهانی بود که با امتیاز و تفاضل برابر و فقط بخاطر یک گل زده کمتر، حذف شد و پاراگوئه صعود کرد.
از اینجا به بعد بود که کارلوس کیروش در صحنه فوتبال باشگاهی اروپا مطرح شد. او به منچستر رفت و دستیار الکس فرگوسن شد، یکی از معدود جاهایی که هنوز در دل هواداران جای دارد.
منبع تصویر، Getty Images
یک سال بیشتر در منچستریونایتد نبود (این تیم قهرمان لیگ شد) که رئال مادرید به سراغش آمد و با آن ستارهها و جایگاهی که داشت، کی روش نمی توانست نه بگوید. از نظر هواداران رئال دوران او یک شکست کامل بود، فقط یک سوپرکاپ دستاورد آن فصل شد و به سال نکشیده او دوباره به منچستر یونایتد برگشت و کنار دست فرگوسن مشعول کار شد.
منبع تصویر، Getty Images
موفقیتهای نسل دوم تیمهای فرگوسن و حتی نسل سوم تاحدی زیادی مدیون کارلوس کیروش دانسته میشود. او خود را بعنوان پرورنده استعداد، سازماندهنده تیم و تمریندهندهای پیشرو مطرح کرد. منچستر یونایتد فرگوسن با اینکه به تیمی تهاجمی معروف بود اما دفاع مستحکمی داشت و سخت گل میخورد و اینها محصول کار کیروش دانسته میشد. برخی معتقدند این ساختار دفاعی حتی تا آخرین قهرمانی منچستر یونایتد در سال ۲۰۱۳، سالی که فرگوسن اعلام بازنشستگی کرد، پابرجا بود با اینکه کیروش سالها بود از منچستر یونایتد رفته بود.
تقریبا یک ماه بعد از اینکه منچستر یونایتد در سال ۲۰۰۸ در فینالی دراماتیک در مسکو در ضربات پنالتی چلسی را برد و قهرمان اروپا شد، تیم ملی پرتغال در جام ملتهای اروپا در یک چهارم نهایی دو بر سه به آلمان باخت و حذف شد. سرمربی این تیم، لوییس فلیپه اسکولاری راهی چلسی شد و کیروش برای دومین بار سرمربی پرتغال شد.
منبع تصویر، Getty Images
او تیم را به جام جهانی برد. بعد از هفت گلی که به کرهشمالی زدند با برزیل و ساحل عاج صفر بر صفر مساوی کردند و در یک چهارم نهایی یک بر صفر به اسپانیا که قهرمان جهان شد باختند و حذف شدند.
هممیهنان کیروش از دومین دوره او و باختن به رقیب دیرینه دل خوشی نداشتند و در حالیکه تیم خود را پر از استعداد میدانستند و او را متهم به تاکتیکهای بیش از محتاطانه و دفاعی میکردند. اتهامی که منتقدان آقای کیروش در ایران هم به این دروازهبان سابق وارد میکنند.
هنوز چند هفته از جام جهانی نگذشته بود که کیروش اخراج شد. گفته شد او پیش از جام جهانی جلوی کار یک بازرس دوپینگ پرتغالی را گرفته و به او توهین کرده است. او ابتدا شش ماه محروم شد اما با انتقادهای شدیدش در رسانهها از فدراسیون فوتبال پرتغال، عذرش را خواستند.
منبع تصویر، Getty Images
اینجا بود که کیروش به ایران آمد، تیمی که پس از چند سال درخشان، به جام جهانی آفریقای جنوبی ۲۰۱۰ نرسیده بود و در جام ملتهای آسیای ۲۰۱۱ در یکچهارم نهایی به کره جنوبی باخته و حذف شده بود. این پایان کار افشین قطبی بود و ایران میخواست در برزیل حاضر باشد.
وقتی کیروش کارش را شروع کرد ایران در ردهبندی فیفا در آسیا سوم بود، سه سال بعد ایران تیم اول آسیا بود، جایگاهی که هنوز حفظ کرده است. ایران با اقتدار و بعنوان تیم اول گروه به برزیل رفت و برای اولین بار جام جهانی را با شکست آغاز نکرد، صفر بر صفر با نیجریه. بعد در مسابقهای درخشان، نبوع مسی در آخرین دقایق آه از نهاد طرفداران تیم ملی برآورد. این باخت برای بازی آخر با بوسنی توانی باقی نگذاشت.
در بازیهای آسیایی با وجود همه امیدها، برای سومین بار در یکچهارم نهایی این بار در حالیکه ایران ده نفره بود در پنالتی به عراق باخت و حذف شد. این منشا یکی از انتقادها به کیروش است که تیمهایش جام نمیبرند.
منبع تصویر، Getty Images
جام جهانی روسیه درخشانترین حضور ایران در جامهای جهانی است آن هم در گروهی بسیار سخت. ایران برای اولین بار چهار امتیاز به دست آورد، بر مراکش پیروز شد و با پرتغال یک بر یک کرد و بد شناس بود که صعود نکرد.
دیگر همه امیدوار بودند با این نمایش، دست ایران در آسیا به جام برسد. تا نیمه نهایی همه چیز خوب پیش رفت تا باخت سه بر صفر به ژاپن، با یک نمایش دفاعی ضعیف، بر خلاف تیمهای کیروش از جمله خود ایران. انتقاد و بحران حاشیه جایی برای ادامه نگذاشته بود و کیروش بعد از هشت سال و صد بازی ملی از ایران رفت.
کیروش به کلمبیا رفت، این تیم در جام جهانی در پنالتی به انگلیس باخته بود و حذف شده بود و میخواست در جام ملتهای آمریکای جنوبی بدرخشد. نتایج بسیار خوب بودند و این تیم حتی دو بر صفر ارژانتین را برد و از گروهش صعود کرد اما در یکچهارم نهایی در یک بازی ضعیف در پنالتی به شیلی باختند و حدف شدند. سناریویی که آشنا به نظر میرسد.
بعد از شروعی فاجعهبار در انتخابی جهانی و باخت شش بر یک به اکوادور، دوران کیروش در کلمبیا سر آمد و او دوباره رهسپار آفریقا شد. پرافتخارترین تیم آفریقا در جام ملتهای آفریقای ۲۰۱۹ در یک هشتم حذف شده بود دوباره میخواست به قله آفریقا برگردد.
مصر جام ملتهای آفریقا را با باخت یک بر صفر به نیجریه آغاز کرد اما با دو برد یک بر صفر صعود کرد. پس از ۱۲۰ دقیقه مسابقه بدون گل، در پنالتی ساحل عاج را برد، بعد در وقت اضافه دو بر یک بر مراکش پیروز شد. بعد از ۱۲۰ دقیقه بازی بدون گل، کامرون میزبان را حذف کرد و در فینالی که بدون گل تمام شد در ضربات پنالتی به سنگال باخت و دوم شد.
منبع تصویر، Getty Images
تقریبا هفت هفته بعد دو تیم در دو دیدار سرنوشتساز، این برای رسیدن به جام جهانی روبروی هم قرار گرفتند. بازی رفت را مصر یک بر صفر برد و بازی برگشت را سنگال. کار به وقت اضافه کشید و پنالتی. محمد صلاح ستاره برجسته و چشم امید مصریها پتالتیاش را گل نکرد اما سادیو مانه، همبازیاش در لیورپول، پنالتی سنگال را به تور نشاند و مصر از جام جهانی باز ماند و قرداد کیروش اتوماتیک فسخ شد. اما الان معلوم شده که کیروش از جام جهانی بازنمانده است.
مصریها هم از بازیهای احتیاطی تیمشان شاکی بودند. آنها هم معتقد بودند کیروش اجازه بروز توانایی های هجومی بازیکنانش را نمیدهد. با اینحال عده ای هم معتقدند جز صلاح (که چندان روی فرم نبود) و تاحدی ترزگه و محمد الننی، این تیم فاقد بازیکنان سطح بالا بود و با همین استراتژی کیروش خودش را تا یک قدمی قهرمانی افریقا و جام جهانی رساند.
با چنین سابقهای چه میتوان در باره بازگشت کیروش به تیم ملی ایران گفت؟ دو ماه و نیم مانده به اولین مسابقه ایران مقابل انگلیس؟
طبیعتا همه چیز به این چند هفته، اردوی تدارکاتی اتریش و نتایج تیم ملی در جام جهانی بستگی دارد اما می توان به این نکات اشاره کرد:
بعد از رفتن کی روش، انتخاب مارک ویلموتس از همه نظر فاجعهبار بود بخصوص از نظر ناآگاهی اش از فوتبال ایران و شرایط خاص این کشور. سابقه بازی و مربیگری او قابلتوجهتر از اسکوچیچ است که جز لیگهای اسلوونی، کروآسی و عربستان، مهمترین تجربهاش نزدیک به ۹ سال حضور در لیگ برتر ایران است از جمله در دورانی که کیروش سرمربی ایران بود.
برخی صعود سریع ایران به جام جهانی را محصول همین شناخت اسکوچیچ میدانند و ساختاری که کی روش بر جا گذاشته بود.
در هر حال کیروش منتقدان خودش را نیز دارد. او به «زدوبند با نهادهای قدرت» در ایران، «فساد مالی»، «بهرهبرداری از قراردادهای تیمملی برای منافع شخصی» و رسیدگی به کسب و کارهایش در کشورهای مختلف بجای وقت گذاشتن برای تیم ملی و حضور در تهران متهم شده است. آقای کیروش اینها را تکذیب میکند.
منبع تصویر، Getty Images
تاکتیکهای دفاعی او هم در موارد زیادی محل انتقاد بوده است با اینحال:
- اسکوکیچ هیچگاه هواداران و حتی بازیکنان را قانع نکرد، نداشتن تجربه بینالمللی، نداشتن تجربه جام جهانی و نبود بازی تدارکاتی، بسیاری را نگران وضعیت تیم ملی کرده بود حتی پیش از ریاست مجدد تاج.
- جایگاه و شناخت کیروش از فوتبال ایران منحصر بفرد است. او رکورددار سرمربیگری تیم ایران است، صد بازی. بعد از او برانکو (۴۳)، محمد مایلی کهن (۳۸) و علی پروین (۳۴) با فاصلهای بعید قرار دارند.
- کیروش دو بار ایران را به جام جهانی برده است و شاید باتجربهترین مربی این دوره از نظر تجربه جام جهانی باشد.
- دو همگروه ایران انگلیس و ولز هستند که کیروش با فوتبالشان آشنایی کافی دارد
- حتی در زمان تحریمها هم تیم ملی به دلیل روابط گسترده کیروش بازی تدارکاتی مناسب داشت
- در گروهی که آمریکا و انگلیس مقابل ایران قرار دارند، بار مسابقه از زمین بازی بسیار فراتر میرود و ابعاد سیاسی پیدا میکند. وضعیت اخیر تیم ملی این نگرانی را تشدید کرد که نمایش ایران «آبرومندانه» و «در شان» نظام نباشد.
- روی کاغذ شاید گروه ایران سادهتر از جام جهانی پیش باشد، آیا ایران میتواند به شکستن صعود از مرحله گروهی امیدوار باشد؟
- دوران کی روش، صرف نظر از حواشی، یکی از باثباتترین برهههای تیم ملی ایران بود. این تیم از بازیکن سالاری و تکیه به ستارهها به سمت کار تیمی، انظباط فردی و تیمی، اهمیت دادن به آرایش و ساختار گروهی و اجرای دستورهای تاکتیکی در تمام بازی حرکت کرد. در حالیکه فساد، سوءمدیریت و ناکارآمدی در همه ابعاد ازجمله در لیگ برتر و فدراسیون وجود دارد، اینکه تیم ملی مستمر اسناندارد بین المللی قابل قبولی را حفظ کرد خود دستاوردی است.
- اینکه تیمهای کیروش جام نمیبرند حداقل برای تیم ایران در این جام جهانی اهمیتی ندارد
- کیروش پارسال با مصر در همین قطر در جام ملتهای عرب شرکت داشت. مصر چهارم شد اما او قاعدتا باید از این تجربه چیزهایی آموخته باشد
اگر تیم ملی با کیروش از گروهش صعود کند، جز اینکه او ثمره حضورش در فوتبال ایران را خواهد گرفت، میوهای شیرین خواهد بود که مزهاش تا مدتها زیر دندان هواداران تیم ملی ایران باقی میماند.
کارلوس کیروش برای ایرانیها چهرهای شناخته شده است، مربیای که به سرسختی و آتشینمزاج بودن و تاکتیکهای دفاعی شهرت دارد و از جنجال هم ابایی ندارد.
او هشتم بهمن ۹۷ بعد از آن شکست تلخ از ژاپن از تیم ملی جدا شد و اکنون بعد از توقف در کلمبیا و مصر دوباره به تهران بازمیگردد.
تیم ملی این بار بدون او برای جام جهانی انتخاب شد اما کمتر از سه ماه مانده به مسابقات در وضعیتی سردرگم و بیبرنامه به سر میبرد و اردو و بازی تدارکاتی مناسبی نداشته است.
با بازگشت کیروش، جایگاه تیم ملی ایران در کارنامه طولانی این مربی پرتغالی جایگاهی هر چه خاصتر پیدا میکند.
اما مروری کنیم بر بیش از سه دهه کار این مربی ۶۹ ساله.
او در چهار قاره دنیا مربیگری کرده است هر چند تجربهاش در آمریکا کوتاه بوده اما شناخت کافی از فوتبال اروپا، آسیا و آفریقا دارد.
۳۳ سال کار در بالاترین سطوح بینالمللی کیروش را صاحب تجربهای غیرقابل انکار کرده است. با این حال او معمولا در یک کار زیاد باقی نمیماند و هشت سال حضورش در فوتبال ایران از این نظر در کارنامه او استثناست.
کارنامه کارلوس کیروش با وجود سابقه باشگاهی، با جام جهانی پیوند نزدیکی دارد. او با دوبار قهرمان جهان کردن تیم زیر ۲۰ سال پرتغال در سالهای ۱۹۸۹ و ۱۹۹۱ خود را مطرح کرد. در آن زمان ۳۶ سال داشت. سپس برای پیشرفت بازیکنان همین تیم که به «نسل طلایی» فوتبال پرتعال معروف شدند سرمربی تیم ملی بزرگسالان شد اما شکست سختی خورد و بدون برد، با سه مساوی و دو شکست پایش به جام جهانی آمریکا ۱۹۹۴ نرسید.
بعد از آن تجربه او به یکی از دو باشگاه مهم لیسبون یعنی اسپورتینگ رفت. این تجربهای موفقتر بود، از اندک جامهایی که کیروش بعنوان سرمربی برده، یک جام حذفی و یک سوپرکاپ با همین اسپورتینگ بوده است. از نظر آماری این بهترین کارنامه کیروش هم هست، بیشترین درصد برد و کمترین درصد باخت.
توقفی کوتاه در دو باشگاه، ابتدا در آمریکا (مترواستارز) بعد در ژاپن (ناگویا گرامپوس) حاصلی نداشت. مقصد بعدی امارات بود.
در آن زمان تیم ملی ایران که از اولین جام جهانی بعد از انقلاب بازگشته بود، در بازیهای آسیایی بانکوک دو بر صفر کویت را در فینال با گلهای کریمی و باقری شکست داد و قهرمان شد. این آخرین دورهای بود که تیمهای بزرگسالان در بازیهای آسیایی رقابت کردند.
امارات با کیروش در آن مسابقات حضور داشت و با اینکه یک پیروزی قابل توجه مقابل ژاپن به دست آورد، پنج بر صفر به کویت و دو بر یک به کرهجنوبی باخت و در گروهش آخر و حذف شد. در دور پیش از آن، امارات با کرهشمالی سه بر سه شده بود و با پنالتی صعود کرده بود.
مقصد بعدی کیروش آفریقای جنوبی بود که پس از دو بار حضور در جامجهانی و یک قهرمانی، یک نایب قهرمانی و یک سومی در جام ملتهای آفریقا، موفقترین دوران فوتبال خود را سپری میکردند و به دنبال حضور در جام جهانی کره و ژاپن بودند.
آنها با کیروش در گروه خود اول شدند و صعود کردند اما آب کیروش با فدراسیون فوتبال آفریقای جنوبی به یک جوی نرفت و او تیمی را که به جام جهانی رسانده بود در جام جهانی هدایت نکرد، اتفاقی که اکنون برای اسکوکیچ افتاده است. چزاره مالدینی سرمربی آفریقای جنوبی در آن جام جهانی بود که با امتیاز و تفاضل برابر و فقط بخاطر یک گل زده کمتر، حذف شد و پاراگوئه صعود کرد.
از اینجا به بعد بود که کارلوس کیروش در صحنه فوتبال باشگاهی اروپا مطرح شد. او به منچستر رفت و دستیار الکس فرگوسن شد، یکی از معدود جاهایی که هنوز در دل هواداران جای دارد.
یک سال بیشتر در منچستریونایتد نبود (این تیم قهرمان لیگ شد) که رئال مادرید به سراغش آمد و با آن ستارهها و جایگاهی که داشت، کی روش نمی توانست نه بگوید. از نظر هواداران رئال دوران او یک شکست کامل بود، فقط یک سوپرکاپ دستاورد آن فصل شد و به سال نکشیده او دوباره به منچستر یونایتد برگشت و کنار دست فرگوسن مشعول کار شد.
موفقیتهای نسل دوم تیمهای فرگوسن و حتی نسل سوم تاحدی زیادی مدیون کارلوس کیروش دانسته میشود. او خود را بعنوان پرورنده استعداد، سازماندهنده تیم و تمریندهندهای پیشرو مطرح کرد. منچستر یونایتد فرگوسن با اینکه به تیمی تهاجمی معروف بود اما دفاع مستحکمی داشت و سخت گل میخورد و اینها محصول کار کیروش دانسته میشد. برخی معتقدند این ساختار دفاعی حتی تا آخرین قهرمانی منچستر یونایتد در سال ۲۰۱۳، سالی که فرگوسن اعلام بازنشستگی کرد، پابرجا بود با اینکه کیروش سالها بود از منچستر یونایتد رفته بود.
تقریبا یک ماه بعد از اینکه منچستر یونایتد در سال ۲۰۰۸ در فینالی دراماتیک در مسکو در ضربات پنالتی چلسی را برد و قهرمان اروپا شد، تیم ملی پرتغال در جام ملتهای اروپا در یک چهارم نهایی دو بر سه به آلمان باخت و حذف شد. سرمربی این تیم، لوییس فلیپه اسکولاری راهی چلسی شد و کیروش برای دومین بار سرمربی پرتغال شد.
او تیم را به جام جهانی برد. بعد از هفت گلی که به کرهشمالی زدند با برزیل و ساحل عاج صفر بر صفر مساوی کردند و در یک چهارم نهایی یک بر صفر به اسپانیا که قهرمان جهان شد باختند و حذف شدند.
هممیهنان کیروش از دومین دوره او و باختن به رقیب دیرینه دل خوشی نداشتند و در حالیکه تیم خود را پر از استعداد میدانستند و او را متهم به تاکتیکهای بیش از محتاطانه و دفاعی میکردند. اتهامی که منتقدان آقای کیروش در ایران هم به این دروازهبان سابق وارد میکنند.
هنوز چند هفته از جام جهانی نگذشته بود که کیروش اخراج شد. گفته شد او پیش از جام جهانی جلوی کار یک بازرس دوپینگ پرتغالی را گرفته و به او توهین کرده است. او ابتدا شش ماه محروم شد اما با انتقادهای شدیدش در رسانهها از فدراسیون فوتبال پرتغال، عذرش را خواستند.
اینجا بود که کیروش به ایران آمد، تیمی که پس از چند سال درخشان، به جام جهانی آفریقای جنوبی ۲۰۱۰ نرسیده بود و در جام ملتهای آسیای ۲۰۱۱ در یکچهارم نهایی به کره جنوبی باخته و حذف شده بود. این پایان کار افشین قطبی بود و ایران میخواست در برزیل حاضر باشد.
وقتی کیروش کارش را شروع کرد ایران در ردهبندی فیفا در آسیا سوم بود، سه سال بعد ایران تیم اول آسیا بود، جایگاهی که هنوز حفظ کرده است. ایران با اقتدار و بعنوان تیم اول گروه به برزیل رفت و برای اولین بار جام جهانی را با شکست آغاز نکرد، صفر بر صفر با نیجریه. بعد در مسابقهای درخشان، نبوع مسی در آخرین دقایق آه از نهاد طرفداران تیم ملی برآورد. این باخت برای بازی آخر با بوسنی توانی باقی نگذاشت.
در بازیهای آسیایی با وجود همه امیدها، برای سومین بار در یکچهارم نهایی این بار در حالیکه ایران ده نفره بود در پنالتی به عراق باخت و حذف شد. این منشا یکی از انتقادها به کیروش است که تیمهایش جام نمیبرند.
جام جهانی روسیه درخشانترین حضور ایران در جامهای جهانی است آن هم در گروهی بسیار سخت. ایران برای اولین بار چهار امتیاز به دست آورد، بر مراکش پیروز شد و با پرتغال یک بر یک کرد و بد شناس بود که صعود نکرد.
دیگر همه امیدوار بودند با این نمایش، دست ایران در آسیا به جام برسد. تا نیمه نهایی همه چیز خوب پیش رفت تا باخت سه بر صفر به ژاپن، با یک نمایش دفاعی ضعیف، بر خلاف تیمهای کیروش از جمله خود ایران. انتقاد و بحران حاشیه جایی برای ادامه نگذاشته بود و کیروش بعد از هشت سال و صد بازی ملی از ایران رفت.
کیروش به کلمبیا رفت، این تیم در جام جهانی در پنالتی به انگلیس باخته بود و حذف شده بود و میخواست در جام ملتهای آمریکای جنوبی بدرخشد. نتایج بسیار خوب بودند و این تیم حتی دو بر صفر ارژانتین را برد و از گروهش صعود کرد اما در یکچهارم نهایی در یک بازی ضعیف در پنالتی به شیلی باختند و حدف شدند. سناریویی که آشنا به نظر میرسد.
بعد از شروعی فاجعهبار در انتخابی جهانی و باخت شش بر یک به اکوادور، دوران کیروش در کلمبیا سر آمد و او دوباره رهسپار آفریقا شد. پرافتخارترین تیم آفریقا در جام ملتهای آفریقای ۲۰۱۹ در یک هشتم حذف شده بود دوباره میخواست به قله آفریقا برگردد.
مصر جام ملتهای آفریقا را با باخت یک بر صفر به نیجریه آغاز کرد اما با دو برد یک بر صفر صعود کرد. پس از ۱۲۰ دقیقه مسابقه بدون گل، در پنالتی ساحل عاج را برد، بعد در وقت اضافه دو بر یک بر مراکش پیروز شد. بعد از ۱۲۰ دقیقه بازی بدون گل، کامرون میزبان را حذف کرد و در فینالی که بدون گل تمام شد در ضربات پنالتی به سنگال باخت و دوم شد.
تقریبا هفت هفته بعد دو تیم در دو دیدار سرنوشتساز، این برای رسیدن به جام جهانی روبروی هم قرار گرفتند. بازی رفت را مصر یک بر صفر برد و بازی برگشت را سنگال. کار به وقت اضافه کشید و پنالتی. محمد صلاح ستاره برجسته و چشم امید مصریها پتالتیاش را گل نکرد اما سادیو مانه، همبازیاش در لیورپول، پنالتی سنگال را به تور نشاند و مصر از جام جهانی باز ماند و قرداد کیروش اتوماتیک فسخ شد. اما الان معلوم شده که کیروش از جام جهانی بازنمانده است.
مصریها هم از بازیهای احتیاطی تیمشان شاکی بودند. آنها هم معتقد بودند کیروش اجازه بروز توانایی های هجومی بازیکنانش را نمیدهد. با اینحال عده ای هم معتقدند جز صلاح (که چندان روی فرم نبود) و تاحدی ترزگه و محمد الننی، این تیم فاقد بازیکنان سطح بالا بود و با همین استراتژی کیروش خودش را تا یک قدمی قهرمانی افریقا و جام جهانی رساند.
با چنین سابقهای چه میتوان در باره بازگشت کیروش به تیم ملی ایران گفت؟ دو ماه و نیم مانده به اولین مسابقه ایران مقابل انگلیس؟
طبیعتا همه چیز به این چند هفته، اردوی تدارکاتی اتریش و نتایج تیم ملی در جام جهانی بستگی دارد اما می توان به این نکات اشاره کرد:
بعد از رفتن کی روش، انتخاب مارک ویلموتس از همه نظر فاجعهبار بود بخصوص از نظر ناآگاهی اش از فوتبال ایران و شرایط خاص این کشور. سابقه بازی و مربیگری او قابلتوجهتر از اسکوچیچ است که جز لیگهای اسلوونی، کروآسی و عربستان، مهمترین تجربهاش نزدیک به ۹ سال حضور در لیگ برتر ایران است از جمله در دورانی که کیروش سرمربی ایران بود.
برخی صعود سریع ایران به جام جهانی را محصول همین شناخت اسکوچیچ میدانند و ساختاری که کی روش بر جا گذاشته بود.
در هر حال کیروش منتقدان خودش را نیز دارد. او به «زدوبند با نهادهای قدرت» در ایران، «فساد مالی»، «بهرهبرداری از قراردادهای تیمملی برای منافع شخصی» و رسیدگی به کسب و کارهایش در کشورهای مختلف بجای وقت گذاشتن برای تیم ملی و حضور در تهران متهم شده است. آقای کیروش اینها را تکذیب میکند.
تاکتیکهای دفاعی او هم در موارد زیادی محل انتقاد بوده است با اینحال:
- اسکوکیچ هیچگاه هواداران و حتی بازیکنان را قانع نکرد، نداشتن تجربه بینالمللی، نداشتن تجربه جام جهانی و نبود بازی تدارکاتی، بسیاری را نگران وضعیت تیم ملی کرده بود حتی پیش از ریاست مجدد تاج.
- جایگاه و شناخت کیروش از فوتبال ایران منحصر بفرد است. او رکورددار سرمربیگری تیم ایران است، صد بازی. بعد از او برانکو (۴۳)، محمد مایلی کهن (۳۸) و علی پروین (۳۴) با فاصلهای بعید قرار دارند.
- کیروش دو بار ایران را به جام جهانی برده است و شاید باتجربهترین مربی این دوره از نظر تجربه جام جهانی باشد.
- دو همگروه ایران انگلیس و ولز هستند که کیروش با فوتبالشان آشنایی کافی دارد
- حتی در زمان تحریمها هم تیم ملی به دلیل روابط گسترده کیروش بازی تدارکاتی مناسب داشت
- در گروهی که آمریکا و انگلیس مقابل ایران قرار دارند، بار مسابقه از زمین بازی بسیار فراتر میرود و ابعاد سیاسی پیدا میکند. وضعیت اخیر تیم ملی این نگرانی را تشدید کرد که نمایش ایران «آبرومندانه» و «در شان» نظام نباشد.
- روی کاغذ شاید گروه ایران سادهتر از جام جهانی پیش باشد، آیا ایران میتواند به شکستن صعود از مرحله گروهی امیدوار باشد؟
- دوران کی روش، صرف نظر از حواشی، یکی از باثباتترین برهههای تیم ملی ایران بود. این تیم از بازیکن سالاری و تکیه به ستارهها به سمت کار تیمی، انظباط فردی و تیمی، اهمیت دادن به آرایش و ساختار گروهی و اجرای دستورهای تاکتیکی در تمام بازی حرکت کرد. در حالیکه فساد، سوءمدیریت و ناکارآمدی در همه ابعاد ازجمله در لیگ برتر و فدراسیون وجود دارد، اینکه تیم ملی مستمر اسناندارد بین المللی قابل قبولی را حفظ کرد خود دستاوردی است.
- اینکه تیمهای کیروش جام نمیبرند حداقل برای تیم ایران در این جام جهانی اهمیتی ندارد
- کیروش پارسال با مصر در همین قطر در جام ملتهای عرب شرکت داشت. مصر چهارم شد اما او قاعدتا باید از این تجربه چیزهایی آموخته باشد
اگر تیم ملی با کیروش از گروهش صعود کند، جز اینکه او ثمره حضورش در فوتبال ایران را خواهد گرفت، میوهای شیرین خواهد بود که مزهاش تا مدتها زیر دندان هواداران تیم ملی ایران باقی میماند.
کارلوس کیروش برای ایرانیها چهرهای شناخته شده است، مربیای که به سرسختی و آتشینمزاج بودن و تاکتیکهای دفاعی شهرت دارد و از جنجال هم ابایی ندارد.
او هشتم بهمن ۹۷ بعد از آن شکست تلخ از ژاپن از تیم ملی جدا شد و اکنون بعد از توقف در کلمبیا و مصر دوباره به تهران بازمیگردد.
تیم ملی این بار بدون او برای جام جهانی انتخاب شد اما کمتر از سه ماه مانده به مسابقات در وضعیتی سردرگم و بیبرنامه به سر میبرد و اردو و بازی تدارکاتی مناسبی نداشته است.
با بازگشت کیروش، جایگاه تیم ملی ایران در کارنامه طولانی این مربی پرتغالی جایگاهی هر چه خاصتر پیدا میکند.
اما مروری کنیم بر بیش از سه دهه کار این مربی ۶۹ ساله.
او در چهار قاره دنیا مربیگری کرده است هر چند تجربهاش در آمریکا کوتاه بوده اما شناخت کافی از فوتبال اروپا، آسیا و آفریقا دارد.
۳۳ سال کار در بالاترین سطوح بینالمللی کیروش را صاحب تجربهای غیرقابل انکار کرده است. با این حال او معمولا در یک کار زیاد باقی نمیماند و هشت سال حضورش در فوتبال ایران از این نظر در کارنامه او استثناست.
کارنامه کارلوس کیروش با وجود سابقه باشگاهی، با جام جهانی پیوند نزدیکی دارد. او با دوبار قهرمان جهان کردن تیم زیر ۲۰ سال پرتغال در سالهای ۱۹۸۹ و ۱۹۹۱ خود را مطرح کرد. در آن زمان ۳۶ سال داشت. سپس برای پیشرفت بازیکنان همین تیم که به «نسل طلایی» فوتبال پرتعال معروف شدند سرمربی تیم ملی بزرگسالان شد اما شکست سختی خورد و بدون برد، با سه مساوی و دو شکست پایش به جام جهانی آمریکا ۱۹۹۴ نرسید.
بعد از آن تجربه او به یکی از دو باشگاه مهم لیسبون یعنی اسپورتینگ رفت. این تجربهای موفقتر بود، از اندک جامهایی که کیروش بعنوان سرمربی برده، یک جام حذفی و یک سوپرکاپ با همین اسپورتینگ بوده است. از نظر آماری این بهترین کارنامه کیروش هم هست، بیشترین درصد برد و کمترین درصد باخت.
توقفی کوتاه در دو باشگاه، ابتدا در آمریکا (مترواستارز) بعد در ژاپن (ناگویا گرامپوس) حاصلی نداشت. مقصد بعدی امارات بود.
در آن زمان تیم ملی ایران که از اولین جام جهانی بعد از انقلاب بازگشته بود، در بازیهای آسیایی بانکوک دو بر صفر کویت را در فینال با گلهای کریمی و باقری شکست داد و قهرمان شد. این آخرین دورهای بود که تیمهای بزرگسالان در بازیهای آسیایی رقابت کردند.
امارات با کیروش در آن مسابقات حضور داشت و با اینکه یک پیروزی قابل توجه مقابل ژاپن به دست آورد، پنج بر صفر به کویت و دو بر یک به کرهجنوبی باخت و در گروهش آخر و حذف شد. در دور پیش از آن، امارات با کرهشمالی سه بر سه شده بود و با پنالتی صعود کرده بود.
مقصد بعدی کیروش آفریقای جنوبی بود که پس از دو بار حضور در جامجهانی و یک قهرمانی، یک نایب قهرمانی و یک سومی در جام ملتهای آفریقا، موفقترین دوران فوتبال خود را سپری میکردند و به دنبال حضور در جام جهانی کره و ژاپن بودند.
آنها با کیروش در گروه خود اول شدند و صعود کردند اما آب کیروش با فدراسیون فوتبال آفریقای جنوبی به یک جوی نرفت و او تیمی را که به جام جهانی رسانده بود در جام جهانی هدایت نکرد، اتفاقی که اکنون برای اسکوکیچ افتاده است. چزاره مالدینی سرمربی آفریقای جنوبی در آن جام جهانی بود که با امتیاز و تفاضل برابر و فقط بخاطر یک گل زده کمتر، حذف شد و پاراگوئه صعود کرد.
از اینجا به بعد بود که کارلوس کیروش در صحنه فوتبال باشگاهی اروپا مطرح شد. او به منچستر رفت و دستیار الکس فرگوسن شد، یکی از معدود جاهایی که هنوز در دل هواداران جای دارد.
یک سال بیشتر در منچستریونایتد نبود (این تیم قهرمان لیگ شد) که رئال مادرید به سراغش آمد و با آن ستارهها و جایگاهی که داشت، کی روش نمی توانست نه بگوید. از نظر هواداران رئال دوران او یک شکست کامل بود، فقط یک سوپرکاپ دستاورد آن فصل شد و به سال نکشیده او دوباره به منچستر یونایتد برگشت و کنار دست فرگوسن مشعول کار شد.
موفقیتهای نسل دوم تیمهای فرگوسن و حتی نسل سوم تاحدی زیادی مدیون کارلوس کیروش دانسته میشود. او خود را بعنوان پرورنده استعداد، سازماندهنده تیم و تمریندهندهای پیشرو مطرح کرد. منچستر یونایتد فرگوسن با اینکه به تیمی تهاجمی معروف بود اما دفاع مستحکمی داشت و سخت گل میخورد و اینها محصول کار کیروش دانسته میشد. برخی معتقدند این ساختار دفاعی حتی تا آخرین قهرمانی منچستر یونایتد در سال ۲۰۱۳، سالی که فرگوسن اعلام بازنشستگی کرد، پابرجا بود با اینکه کیروش سالها بود از منچستر یونایتد رفته بود.
تقریبا یک ماه بعد از اینکه منچستر یونایتد در سال ۲۰۰۸ در فینالی دراماتیک در مسکو در ضربات پنالتی چلسی را برد و قهرمان اروپا شد، تیم ملی پرتغال در جام ملتهای اروپا در یک چهارم نهایی دو بر سه به آلمان باخت و حذف شد. سرمربی این تیم، لوییس فلیپه اسکولاری راهی چلسی شد و کیروش برای دومین بار سرمربی پرتغال شد.
او تیم را به جام جهانی برد. بعد از هفت گلی که به کرهشمالی زدند با برزیل و ساحل عاج صفر بر صفر مساوی کردند و در یک چهارم نهایی یک بر صفر به اسپانیا که قهرمان جهان شد باختند و حذف شدند.
هممیهنان کیروش از دومین دوره او و باختن به رقیب دیرینه دل خوشی نداشتند و در حالیکه تیم خود را پر از استعداد میدانستند و او را متهم به تاکتیکهای بیش از محتاطانه و دفاعی میکردند. اتهامی که منتقدان آقای کیروش در ایران هم به این دروازهبان سابق وارد میکنند.
هنوز چند هفته از جام جهانی نگذشته بود که کیروش اخراج شد. گفته شد او پیش از جام جهانی جلوی کار یک بازرس دوپینگ پرتغالی را گرفته و به او توهین کرده است. او ابتدا شش ماه محروم شد اما با انتقادهای شدیدش در رسانهها از فدراسیون فوتبال پرتغال، عذرش را خواستند.
اینجا بود که کیروش به ایران آمد، تیمی که پس از چند سال درخشان، به جام جهانی آفریقای جنوبی ۲۰۱۰ نرسیده بود و در جام ملتهای آسیای ۲۰۱۱ در یکچهارم نهایی به کره جنوبی باخته و حذف شده بود. این پایان کار افشین قطبی بود و ایران میخواست در برزیل حاضر باشد.
وقتی کیروش کارش را شروع کرد ایران در ردهبندی فیفا در آسیا سوم بود، سه سال بعد ایران تیم اول آسیا بود، جایگاهی که هنوز حفظ کرده است. ایران با اقتدار و بعنوان تیم اول گروه به برزیل رفت و برای اولین بار جام جهانی را با شکست آغاز نکرد، صفر بر صفر با نیجریه. بعد در مسابقهای درخشان، نبوع مسی در آخرین دقایق آه از نهاد طرفداران تیم ملی برآورد. این باخت برای بازی آخر با بوسنی توانی باقی نگذاشت.
در بازیهای آسیایی با وجود همه امیدها، برای سومین بار در یکچهارم نهایی این بار در حالیکه ایران ده نفره بود در پنالتی به عراق باخت و حذف شد. این منشا یکی از انتقادها به کیروش است که تیمهایش جام نمیبرند.
جام جهانی روسیه درخشانترین حضور ایران در جامهای جهانی است آن هم در گروهی بسیار سخت. ایران برای اولین بار چهار امتیاز به دست آورد، بر مراکش پیروز شد و با پرتغال یک بر یک کرد و بد شناس بود که صعود نکرد.
دیگر همه امیدوار بودند با این نمایش، دست ایران در آسیا به جام برسد. تا نیمه نهایی همه چیز خوب پیش رفت تا باخت سه بر صفر به ژاپن، با یک نمایش دفاعی ضعیف، بر خلاف تیمهای کیروش از جمله خود ایران. انتقاد و بحران حاشیه جایی برای ادامه نگذاشته بود و کیروش بعد از هشت سال و صد بازی ملی از ایران رفت.
کیروش به کلمبیا رفت، این تیم در جام جهانی در پنالتی به انگلیس باخته بود و حذف شده بود و میخواست در جام ملتهای آمریکای جنوبی بدرخشد. نتایج بسیار خوب بودند و این تیم حتی دو بر صفر ارژانتین را برد و از گروهش صعود کرد اما در یکچهارم نهایی در یک بازی ضعیف در پنالتی به شیلی باختند و حدف شدند. سناریویی که آشنا به نظر میرسد.
بعد از شروعی فاجعهبار در انتخابی جهانی و باخت شش بر یک به اکوادور، دوران کیروش در کلمبیا سر آمد و او دوباره رهسپار آفریقا شد. پرافتخارترین تیم آفریقا در جام ملتهای آفریقای ۲۰۱۹ در یک هشتم حذف شده بود دوباره میخواست به قله آفریقا برگردد.
مصر جام ملتهای آفریقا را با باخت یک بر صفر به نیجریه آغاز کرد اما با دو برد یک بر صفر صعود کرد. پس از ۱۲۰ دقیقه مسابقه بدون گل، در پنالتی ساحل عاج را برد، بعد در وقت اضافه دو بر یک بر مراکش پیروز شد. بعد از ۱۲۰ دقیقه بازی بدون گل، کامرون میزبان را حذف کرد و در فینالی که بدون گل تمام شد در ضربات پنالتی به سنگال باخت و دوم شد.
تقریبا هفت هفته بعد دو تیم در دو دیدار سرنوشتساز، این برای رسیدن به جام جهانی روبروی هم قرار گرفتند. بازی رفت را مصر یک بر صفر برد و بازی برگشت را سنگال. کار به وقت اضافه کشید و پنالتی. محمد صلاح ستاره برجسته و چشم امید مصریها پتالتیاش را گل نکرد اما سادیو مانه، همبازیاش در لیورپول، پنالتی سنگال را به تور نشاند و مصر از جام جهانی باز ماند و قرداد کیروش اتوماتیک فسخ شد. اما الان معلوم شده که کیروش از جام جهانی بازنمانده است.
مصریها هم از بازیهای احتیاطی تیمشان شاکی بودند. آنها هم معتقد بودند کیروش اجازه بروز توانایی های هجومی بازیکنانش را نمیدهد. با اینحال عده ای هم معتقدند جز صلاح (که چندان روی فرم نبود) و تاحدی ترزگه و محمد الننی، این تیم فاقد بازیکنان سطح بالا بود و با همین استراتژی کیروش خودش را تا یک قدمی قهرمانی افریقا و جام جهانی رساند.
با چنین سابقهای چه میتوان در باره بازگشت کیروش به تیم ملی ایران گفت؟ دو ماه و نیم مانده به اولین مسابقه ایران مقابل انگلیس؟
طبیعتا همه چیز به این چند هفته، اردوی تدارکاتی اتریش و نتایج تیم ملی در جام جهانی بستگی دارد اما می توان به این نکات اشاره کرد:
بعد از رفتن کی روش، انتخاب مارک ویلموتس از همه نظر فاجعهبار بود بخصوص از نظر ناآگاهی اش از فوتبال ایران و شرایط خاص این کشور. سابقه بازی و مربیگری او قابلتوجهتر از اسکوچیچ است که جز لیگهای اسلوونی، کروآسی و عربستان، مهمترین تجربهاش نزدیک به ۹ سال حضور در لیگ برتر ایران است از جمله در دورانی که کیروش سرمربی ایران بود.
برخی صعود سریع ایران به جام جهانی را محصول همین شناخت اسکوچیچ میدانند و ساختاری که کی روش بر جا گذاشته بود.
در هر حال کیروش منتقدان خودش را نیز دارد. او به «زدوبند با نهادهای قدرت» در ایران، «فساد مالی»، «بهرهبرداری از قراردادهای تیمملی برای منافع شخصی» و رسیدگی به کسب و کارهایش در کشورهای مختلف بجای وقت گذاشتن برای تیم ملی و حضور در تهران متهم شده است. آقای کیروش اینها را تکذیب میکند.
تاکتیکهای دفاعی او هم در موارد زیادی محل انتقاد بوده است با اینحال:
- اسکوکیچ هیچگاه هواداران و حتی بازیکنان را قانع نکرد، نداشتن تجربه بینالمللی، نداشتن تجربه جام جهانی و نبود بازی تدارکاتی، بسیاری را نگران وضعیت تیم ملی کرده بود حتی پیش از ریاست مجدد تاج.
- جایگاه و شناخت کیروش از فوتبال ایران منحصر بفرد است. او رکورددار سرمربیگری تیم ایران است، صد بازی. بعد از او برانکو (۴۳)، محمد مایلی کهن (۳۸) و علی پروین (۳۴) با فاصلهای بعید قرار دارند.
- کیروش دو بار ایران را به جام جهانی برده است و شاید باتجربهترین مربی این دوره از نظر تجربه جام جهانی باشد.
- دو همگروه ایران انگلیس و ولز هستند که کیروش با فوتبالشان آشنایی کافی دارد
- حتی در زمان تحریمها هم تیم ملی به دلیل روابط گسترده کیروش بازی تدارکاتی مناسب داشت
- در گروهی که آمریکا و انگلیس مقابل ایران قرار دارند، بار مسابقه از زمین بازی بسیار فراتر میرود و ابعاد سیاسی پیدا میکند. وضعیت اخیر تیم ملی این نگرانی را تشدید کرد که نمایش ایران «آبرومندانه» و «در شان» نظام نباشد.
- روی کاغذ شاید گروه ایران سادهتر از جام جهانی پیش باشد، آیا ایران میتواند به شکستن صعود از مرحله گروهی امیدوار باشد؟
- دوران کی روش، صرف نظر از حواشی، یکی از باثباتترین برهههای تیم ملی ایران بود. این تیم از بازیکن سالاری و تکیه به ستارهها به سمت کار تیمی، انظباط فردی و تیمی، اهمیت دادن به آرایش و ساختار گروهی و اجرای دستورهای تاکتیکی در تمام بازی حرکت کرد. در حالیکه فساد، سوءمدیریت و ناکارآمدی در همه ابعاد ازجمله در لیگ برتر و فدراسیون وجود دارد، اینکه تیم ملی مستمر اسناندارد بین المللی قابل قبولی را حفظ کرد خود دستاوردی است.
- اینکه تیمهای کیروش جام نمیبرند حداقل برای تیم ایران در این جام جهانی اهمیتی ندارد
- کیروش پارسال با مصر در همین قطر در جام ملتهای عرب شرکت داشت. مصر چهارم شد اما او قاعدتا باید از این تجربه چیزهایی آموخته باشد
اگر تیم ملی با کیروش از گروهش صعود کند، جز اینکه او ثمره حضورش در فوتبال ایران را خواهد گرفت، میوهای شیرین خواهد بود که مزهاش تا مدتها زیر دندان هواداران تیم ملی ایران باقی میماند.
منبع خبر: بی بی سی فارسی
اخبار مرتبط: کارلوس کیروش؛ سه دهه دور دنیا با سرمربی کهنهکار جنجالی