ایرانیان جشنواره ونیز: از طعنه به دیکتاتوری تا تجلیل از فیلمساز زندانی - Gooya News

ایندیپندنت فارسی - علی مصلح

هفتادونهمین دوره جشنواره فیلم ونیز در حالی به روزهای پایانی نزدیک می‌شود که حضور چهار فیلم سینمایی از ایران در بخش‌های رسمی‌ آن باعث شد سینمای ایران بار دیگر در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گیرد. از سوی دیگر، چون ممکن است دو تا از فیلم‌های شرکت‌کننده در بخش مسابقه این جشنواره هرگز در ایران به نمایش درنیایند، علاقه‌مندان سینما در ایران هم خبرهای مربوط به این فیلم‌ها را بادقت دنبال می‌کنند.

فیلم «شب، داخلی، دیوار» ساخته وحید جلیلوند روز پنجشنبه، ۱۷ شهریور، در حالی به عنوان یکی از نمایندگان سینمای ایران در بخش مسابقه اصلی ونیز اکران شد که به گفته مدیران وزارت ارشاد جمهوری اسلامی، مجوز نمایش در ایران ندارد و حتی مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی این وزارتخانه تهدید کرده است که شاید سرنوشتی مانند «برادران لیلا» در انتظارش باشد و به محاق توقیف برود.

این سومین فیلم بلند جلیلوند است. او پیش‌تر نیز در جشنواره ونیز حضو داشته است. دو فیلم قبلی او در بخش افق‌های این جشنواره روی پرده رفتند و «بدون تاریخ، بدون امضا» جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد این بخش رقابتی را هم به نام خود زد. او این بار در مسابقه اصلی این رویداد سینمایی، برای کسب شیر طلایی بهترین فیلم با فیلمسازان سرشناسی مانند نوا بامباک، دارن آرنوفسکی، اندرو دامینیک، تاد فیلد، مارتین مک‌دانا و البته جعفر پناهی رقابت می‌کند.

تصاویر ایران امروز در ونیز

بنا بر تفسیرها و گمانه‌‌زنی‌ها، فیلم جدید جلیلوند که داستان مردی کم‌بینا (با بازی نوید محمدزاده) را روایت می‌کند که در یک ساختمان، با زنی فراری مواجه می‌شود، تصویری نمادین از وضعیت سیاسی-اجتماعی ایران امروز است و هرچند آلبرتو باربرا، دبیر جشنواره ونیز، گفت که انتخاب فیلم‌های ایرانی این دوره دلایل سیاسی ندارد، روایت‌های فیلمسازان ایرانی از وضعیت ملتهب داخل ایران برای سینمادوستان و منتقدان و کارشناسان سینما در اروپا جذابیت‌های خود را دارد.

اگر در دهه‌های پیشین سینمای شاعرانه عباس کیارستمی مهم‌ترین تصویر شناخته‌ شده از سینمای ایران در صحنه بین‌المللی بود، در سال‌های اخیر، فیلم‌های اصغر فرهادی، جعفر پناهی و محمد رسول‌اف با نمایش تضادها و گره‌های سیاسی و اجتماعی تصویری متفاوت از وضعیت مردم ایران به نمایش می‌گذارند و به همین دلیل از طرف مسئولان و طرفداران جمهوری اسلامی با اتهام «سیاه‌نمایی» مواجه می‌شوند.

مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی

البته جلیلوند در اظهارنظری کوتاه درباره فیلمش پیش از نمایش در ونیز، گفت که «شب، داخلی، دیوار» لزوما بازتابی از جامعه ایران نیست؛ اما این احتمالا تلاشی برای آن است که حساسیت دستگاه سانسور به فیلمش را پایین بیاورد تا امکان نمایش آن در داخل ایران فراهم شود. او در عین حال تاکید کرد در حالی که فیلمسازان غربی باید دنبال درام بگردند، درام بخشی از زندگی روزمره مردم خاورمیانه است.

اما درباره جعفر پناهی، تکلیف همه مشخص است. او هم‌زمان با نمایش فیلمش در ونیز، کیلومترها آنسوتر در ایران، زندانی است. و به دلیل عقاید و دیدگاه‌هایش و به بهانه پیگیری بازداشت دو فیلمساز همکارش یعنی محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد، در حبس است. پناهی «خرس نیست» را به شکل زیرزمینی در ایران و ترکیه ساخت و چون امکان خروج از ایران را نداشت، صحنه‌های مربوط به کشور همسایه را از راه دور کارگردانی کرد.