«مرگ خودخواسته» میان هیاهوی نوجوانی؛ نشانه‌های آن را بشناسید

نادیا زکالوند: نوجوانان در سن بسیار حساسی قرار دارند که آنها را در خطرات متعددی قرار می‌دهد. برخی از نوجوانان هم آنقدر روحیه ضعیف و به‌شدت حساسی دارند که بیش از نوجوانان دیگر آسیب‌پذیر می‌شوند. آنها ممکن است در برابر کوچکترین ناملایمات افسرده شده و در مسیر خودکشی قرار گیرند. بنابراین والدین باید دائماً مراقب رفتار و علایمی باشند که نوجوانان را در چنین خطری قرار می‌دهد.

علت افکار خودکشی در نوجوانان و عوامل خطرساز

دوران نوجوانی به دلیل تغییراتی که در بدن، افکار و احساسات رخ می‌دهد، دوران پراسترسی است. اضطراب شدید، گیجی، ترس یا تردیدی که نوجوانان به آن گرفتار می‌شوند روی مهارت‌های حل مشکل یا تصمیم‌گیری آنها اثر بدی می‌گذارد. یا حتی ممکن است این فکر که باید حتما به موفقیت برسند، آنها را تحت فشار قرار دهد.

تغییرات ناشی از رشد عادی کودک و رسیدن به دوران بلوغ، وقتی با مشکلات و معضلات زیر همراه شود، برای برخی از نوجوانان دردناک است:

* تغییرات در خانواده، مانند طلاق یا تغییر محل زندگی

* از دست دادن دوست صمیمی یا یکی از اعضای خانواده

* وجود مشکل در مدرسه

* یا هر صدمه دیگر

بیشتر نوجوانان در این لحظات سخت معمولا احساس می‌کنند که نمی‌توانند شرایط را به‌خوبی کنترل کرده و از پس مشکلات برآیند و برخی از آنها، خودکشی را بهترین راه‌حل می‌دانند.

از دیگر عوامل خطر باید به موارد زیر اشاره کرد:

* سابقه خانوادگی اختلال خلقی، خودکشی یا افکار خودکشی

* سابقه سوء‌استفاده فیزیکی یا جنسی یا در معرض خشونت قرار داشتن (چه در خانواده، چه از طرف همسالان)

* سابقه سوء مصرف مواد

* بیماری‌های مزمن

* در معرض تبعیض یا طردشدگی قرار گرفتن

* وجود اختلال‌های روانپزشکی، مانند افسردگی، اضطراب، دوقطبی یا اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه

متاسفانه برخی از مشکلات روحی و روانی نوجوانان به‌موقع تشخیص داده نمی‌شوند. به همین دلیل والدین باید به تمام رفتارهای نوجوان خود توجه کافی نشان دهند و اگر رفتاری نامتعارف از او مشاهده کردند، فورا با روانپزشک مشورت کنند تا جلوی اتفاق‌های بد آینده را بگیرند.

درضمن با نوجوانی که به برخی از بیماری‌های روحی، مانند اضطراب یا افسردگی مبتلاست، باید گفتگو کرد و به او اطمینان داد که بیماری‌های روحی هم مانند بیماری‌های جسمی به درمان نیاز دارند و باید مشکل خود را با روان‌درمانگر مطرح کنند. در واقع ابتلا به بیماری‌های روحی هرگز نگران‌کننده‌ و خجالت‌آور نیست.

پیشگیری از خودکشی نوجوانان

باید به نوجوانان، حتی اگر بدقلق باشند، توجه ویژه‌ای نشان داد. با روش‌های زیر می‌توانید از نوجوان‌تان به‌خوبی محافظت کنید:

گفتگوی به‌موقع و موثر

هرگز صبر نکنید تا نوجوان‌تان برای حرف زدن پیشقدم شود. زیرا بیشتر مواقع او سر صحبت را باز نمی‌کند. اگر متوجه شدید، نوجوان‌تان غمگین، مضطرب و افسرده است یا به نظر می‌آید خیلی در خود فرو رفته است، از او بپرسید که چه اتفاقی افتاده و با حوصله و بدون عصبانی شدن با او صحبت و او را حمایت کنید.

توجه به رفتار و اعمال نوجوان

اگر نوجوان‌تان به خودکشی فکر می‌کند، به احتمال زیاد علایم هشداردهنده‌ای از خود بروز خواهد داد. به تمام گفتار و رفتار او دقت کنید. اگر حرف‌ها یا نوشته‌های او پر از ناامیدی بود، آنها را جدی بگیرید و تصور نکنید، صرفا احساسات نوجوانی است. مثلا، ممکن است از او حرف‌هایی مشابه جملات زیر بشنوید یا در نوشته‌های او ببینید:

- می‌خواهم بمیرم.

- دیگر چیزی برایم مهم نیست.

- نمی‌دانم چند نفر به مراسم تدفینم می‌آیند؟

- ایکاش بخوابم و دیگر بیدار نشوم.

- بدون من همه راحت‌تر هستند.

بسیاری از نوجوانانی که قصد خودکشی دارند، قبل از اقدام به این کار به‌نوعی درباره آن صحبت می‌کنند. پس تمام حرف‌هایی که در خصوص خودکشی می‌شود را کاملا جدی بگیرید. البته برخی از نوجوانانی که بسیار تودار و درون‌گرا هستند، بدون هشدار قبلی دست به خودکشی می‌زنند. اگر نوجوان کم‌حرفی دارید، بیشتر باید به رفتار او دقت کنید.

تشویق به حضور در جمع

اجازه ندهید نوجوان‌تان گوشه‌گیر و منزوی شود. او را تشویق کنید تا در جمع خانوادگی یا دوستان خود حاضر شود. البته نوجوانان برای انجام دادن وظایف خود به سکوت نیاز دارند، اما نباید تنهایی‌هایشان طولانی شود. از طرفی هرگز او را مجبور به شرکت در جمع نکنید. چراکه هدف اصلی، احترام به نیازهای نوجوان‌تان و کاهش اضطراب‌شان است.

نظارت بر فعالیت نوجوانان در فضای مجازی

همیشه مراقب نوجوان‌تان در فضای مجازی باشید. اگرچه یکسری شبکه‌های اجتماعی آموزنده در فضای مجازی وجود دارند که می‌توانند برای نوجوانان مفید واقع شوند، احتمال اینکه نوجوانان وارد شبکه‌های نامناسب شوند، بسیار زیاد است. گاهی‌اوقات آنها در معرض خشونت، شایعه‌پراکنی و تعریف‌های غیرواقعی دیگران از زندگی‌های خود یا فشار همسالان قرار می‌گیرند. از نوجوان‌تان بخواهید اگر با مورد خشونت یا زورگویی در شبکه اجتماعی روبه‌رو شد، آن را با شما مطرح کند. اگر بداند از طرف والدین خود حمایت می‌شود، راحت‌تر می‌تواند اینگونه مشکلات را از سر بگذراند.

سبک زندگی سالم

نوجوان‌تان را تشویق به ورزش و خواب به‌موقع کنید. پیاده‌روی، ورزش‌های باشگاهی و البته شنا از بهترین ورزش‌هایی هستند که مقدار ترشح هورمون اندورفین را در نوجوانان بالا برده و موجب آرامش آنها می‌شود. درواقع اندورفین ماده طبیعی موجود در مغز و بدن است که از اضطراب کاسته و درد را کنترل می‌کند.

همچنین هورمون سروتونین حال روحی را خوب کرده و موجب خواب راحت و آرام می‌شود. ۲ تا ۵ بار در هفته و هر بار ۳۰ تا ۴۰ دقیقه ورزش (هر نوع ورزش دلخواه) روحیه نوجوانان را بسیار افزایش می‌دهد.

برنامه درمانی حامی

اگر نوجوان‌تان به‌دلیل افکار خودکشی تحت درمان قرار گرفته است، برنامه صحیحی برای او ترتیب دهید تا درمان او به‌خوبی پیش رود. او را مطمئن کنید که هرگز تنهایش نمی‌گذارید. همچنین نوجوان‌تان را تشویق به شرکت در فعالیت‌هایی کنید که اعتمادبه‌نفس‌شان را افزایش دهد. وقتی اعتمادبه‌نفس نوجوان‌تان بالا باشد، او در برابر هر مشکلی سر خم نمی‌کند و ذهن پویای خود را به‌خوبی به‌کار می‌اندازد.

توجه به داروهای مصرفی

برخی از نوجوانان وقتی به‌دلایل اختلال‌هایی چون افسردگی، اضطراب یا هر بیماری روحی و روانی دیگر داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند، احتمال اینکه به خودکشی فکر کنند بیشتر می‌شود. البته این موضوع خیلی رایج نیست. بنابراین چند هفته ابتدای شروع مصرف دارو یا زمانی‌که مقدار مصرف دارو تغییر می‌کند، باید خیلی مراقب نوجوان‌تان باشید. بعد از مدتی که از مصرف دارو بگذرد، حال روحی نوجوان‌تان بهتر می‌شود. اما اگر به هر دلیلی این اتفاق نیفتاد، فورا با روانپزشک او تماس بگیرید.

با توجه و محبت نشان دادن به نوجوانان‌تان می‌توانید به او کمک کنید تا سلامت از این مرحله از زندگی خود عبور کند.

منبع:

healthychildren

بیشتر بخوانید:

۱۹ ستاره‌ای که افسردگی را شکست دادند؛ از لیدی گاگا تا جیم کری/ تصاویر