مذاکرات احیای برجام: بازگشت به نقطه آغاز_ ایران و تروئیکای اروپایی یکدیگر را مسئول شکست احتمالی مذاکرات دانستند

فرانسه، بریتانیا و آلمان سه دولت اروپایی عضو برجام در بیانیه‌ای مشترک گفته‌اند که «تردید جدی» درباره تعهد تهران برای دستیابی به توافق در مذاکرات احیای برجام وجود دارد.

به اعتقاد این سه کشور «ایران به گسترش برنامه هسته‌ای خود که بسیار فراتر از آن است که توجیه غیرنظامی داشته باشد، ادامه می‌دهد» و «تصمیم گرفته است از فرصت دیپلماتیک به‌دست آمده استفاده نکند».

تروئیکای اروپایی گفته‌اند:

«موضع کنونی ایران در تضاد با تعهدات لازم و قانونی است و چشم انداز بازگشت به برجام را به خطر می‌اندازد. درخواست جدید ایران تردیدهای جدی در مورد نیات و تعهد ایران به حصول نتیجه مثبت در مذاکرات برجام ایجاد می‌کند».

یکی از خواسته‌های ایران در مذاکرات احیای برجام که پیش از این رسانه‌ها مدعی بودند به توافق نزدیک شده است، بسته شدن پرونده مرتبط با پیدا شدن اروانیوم غنی‌شده در سه مرکز هسته‌ای اعلام نشده، در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

آلمان، فرانسه و بریتانیا از تهران خواسته‌اند که «فوری و به صورت کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند». آن‌ها تهران را تهدید کرده‌اند «با شرکای بین‌المللی خود درباره بهترین روش برای مدیریت ادامه تنش‌ها در رابطه با برنامه اتمی ایران و عدم همکاری این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت‌وگو خواهند کرد».

سخنگوی وزارت خارجه ایران از بیانیه تروئیکای اروپایی اظهار تأسف کرده و آن را «غیرسازنده» و «انحرافی» خواند که به گفته او «گامی در مسیر اسرائیل» و «تحت تاثیر طرف ثالث» است.

ناصر کنعانی شامگاه شنبه ۱۰ سپتامبر/ ۱۹ شهریور خطاب به کشورهای اروپایی گفت که آن‌ها باید مسئولیت نتایج این رویکرد را بپذیرند.

او مدعی شد که ایران «همچنان برای نهایی کردن توافق، اراده و آمادگی داشته و بر این اعتقاد است که در صورت وجود اراده لازم و پرهیز از اثرپذیری از فشارهای خارجی، امکان دستیابی سریع به توافق وجود دارد.»

محمد مرندی، مشاور هیئت مذاکره کننده ایران هم شامگاه شنبه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی العالم گفت که ایران «نمی‌تواند به کشورهای اروپایی اعتماد کند چرا که آنها را بی‌طرف نمی‌داند و تروئیکا هم‌پیمان واشنگتن است».

او تأخیر در توافق را به زیان اروپا دانست و افزود: «هر چقدر توافق به تاخیر بیفتد مشکلات اروپا که با نزدیک شدن فصل زمستان به گاز نیاز دارد، زیادتر خواهد شد».

مرندی با بیان اینکه «ایران انتظار دارد اروپایی‌ها رفتارشان را تغییر دهند» مدعی شد که «اروپا با توافق مشکلی ندارد اما مشکل اصلی بایدن ضعیف است».

آخرین دور مذاکرات احیای برجام بر اساس پیشنهاد اتحادیه اروپا چندی قبل به پایان رسید. ایران و آمریکا پاسخ‌های خود به متن پیشنهادی اروپا را به واسطه جوزپ بورل مبادله کردند، پیش از آنکه مقام‌های اسرائیلی رایزنی گسترده‌ای را برای ناکام گذاشتن بازگشت به برجام آغاز کنند، رسانه‌های بین‌المللی به نقل از دیپلمات‌های اروپایی، پاسخ‌های ایران را مثبت و قابل قبول گزارش کردند. این وضعیت اما ادامه نیافت.

پافشاری تهران بر بسته‌شدن پرونده‌های پادمانی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از یک سو و رایزنی‌های گسترده اسرائیل به عنوان مخالف اصلی توافق هسته‌ای و کاهش تحریم‌های وضع شده علیه ایران، مذاکرات را دوباره به بن‌بست کشاند و لحن دو طرف را تغییر داد.

آمریکا از زبان سخنگوی شورای امنیت ملی اعلام کرد که صبر این کشور ابدی نیست و در صورت شکست مذاکرات «گزینه‌های دیگری برای رسیدن به نتیجه قطعی عدم توانایی ایران در دستیابی به سلاح هسته‌ای» را استفاده می‌کند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در آخرین گزارش خود ادعا کرد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد ایران به حدی است که «در صورت غنی‌سازی بیشتر برای ساخت یک بمب اتم کافی خواهد بود.»

ایران پس از خروج آمریکا از برجام که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ رخ داد، دستیابی آژانس اتمی به دوربین‌های نظارتی در مراکز هسته‌ای را محدود و سرعت و سطح غنی‌سازی را افزایش داده است.

به رغم ادعای مقام‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی مبنی بر پرهیز ایران از دستیابی به سلاح اتمی، کمال خرازی، دبیر شورای عالی سیاست خارجی و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفته‌اند که حکومت ایران به توان ساخت سلاح هسته‌ای دست یافته است.

ایران در مرداد امسال تزریق گاز به صدها سانتریفیوژ نسل جدید را آغاز کرد. آژانس انرژی اتمی نسبت به پیشرفت برنامه‌ هسته‌ای ایران و عدم امکان نظارت بر آن ابراز نگرانی کرده است.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است دوشنبه ۱۲ سپتامبر/ ۲۱ شهریور تشکیل جلسه بدهد. شورای حکام در نشست پیشین قطعنامه‌ای را علیه ایران صادر کرد.