فیلمسازان قم را بیشتر بشناسید/ از شکارچی «سیمرغ» تا خالق «گاندو»

 از همان سال ۱۸۹۵ که برادران «لومیر» در گراند کافه بلوار کاپوسی شهر پاریس دستگاه اعجاب‌انگیز خود را به همه نشان دادند و اولین نمایش عمومی در سالن سینما به شکل امروزی پایه‌گذاری شد تا امروز که هنر سینما تبدیل به یکی از پول‌سازترین صنعت‌های جهان شده است، هر روز افراد بیشتری را مجذوب خود می‌کند.

اما آغاز ورود سینما به ایران برمی‌گردد به ۱۲۲ سال پیش، جایی که در آب‌های گرم معدنی کنترکسویل فرانسه مظفرالدین شاه جذب دستگاه عجیبی شد که به ظن او بر روی دیوار می‌اندازند و مردم در آن حرکت می‌کنند. او این دستگاه را که نامش «سینموفتوگراف» بود به عنوان سوغات برای زنان حرمسرای خود آورد و این شد شروع جادوی سینما در ایران.

۲۱ شهریور سال ۱۳۷۹ بود که به بهانه صد سالگی ورود این جادوی دوست داشتنی به ایران جشن بزرگ سینمای ایران برگزار شد و روز ۲۱ شهریور به عنوان روز ملی سینما شناخته شد، روزی برای قدردانی از همه کسانی که زیر سایه پرده نقره‌ای سینما، سال‌های سال است برای مردم رؤیاسازی کرده‌اند، کسانی که برای مردم پل زده‌اند برای زیستن نزیسته‌ها. روز ملی سینما، روزی برای دیده شدن هر کسی است که در این رؤیاسازی سهم داشته است.

جمعیتی که سینماگران قمی هم بخش مهمی از آن را تشکیل می‌دهند، کارنامه سینماگران قمی پر شده است از آثار روشنی که بسیاری از آن‌ها در تاریخ سینمای ایران ماندگار خواهد ماند. حالا پایگاه خبری «شهر۲۰» به همین بهانه در قالب یک پرونده پر و پیمان به مناسبت روز ملی سینما تعدادی از فیلمسازان قمی را معرفی می‌کند.

ناگفته نماند این فیلمسازان تنها بخشی از چهره‌های شایسته و اثرگذار سینمای قم هستند که به کارنامه کاری آن‌ها اشاره می‌شود. این پرونده تلفیقی از معرفی چند نسل از فیلمسازان پیشکسوت و جوان سینمای قم است و این رسانه در آینده، دیگر هنرمندان سینمایی قم را نیز معرفی خواهد کرد.

 

علی بیطرفان

متولد ۱۳۴۶ در قم است، کارشناسی کارگردانی سینمایش را از دانشکده سینما و تئاتر گرفته و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۶۱ آغاز کرده است.

چهل سابقه فعالیت در زمینه‌های مختلف هنری کارگردانی، فیلمنامه نویسی، تدوین و بازیگری باعث شده کمتر کسی از هنرمندان قم نام او را نشنیده باشند به ویژه استاد بسیاری از همین هنرمندان هم بوده و در انجمن سینمای جوانان قم، هنرستان هنر‌های زیبای قم، مدرسه اسلامی هنر و یک مؤسسه هنری لبنانی سابقه تدریس دارد.

در دهه شصت از هشت فیلم کوتاه داستانی ۸ میلی‌متری در دهه شصت نظیر «والفجر»، «فسخ»، «خار و گل»، «قاصدک»، «روزنه‌ها»، «سیمار»، «بابا نان داد» و «ویلچر» قاب گرفت و ساخت فیلم کوتاه ۱۶ میلی‌متری را با «زخم گل» و «زائر» تجربه کرد.

تجربه ساخت ۱۵ فیلم و مجموعه فیلم ویدئویی داستانی در دهه ۷۰ و ۸۰ از جمله «نماز باران»، «جنگ‌های پیامبر»، «اسوه‌ها»، «چهل وادی تماشا»، «عشق و خاک» و «آواز خورشید» و ساخت ۱۴ فیلم مستند از جمله «گلوله‌هایی از جنس نور»، «راه کمال»، «ایران ما»، «مدرسه گمشده»، «فرار از درعا»، «مجموعه بندگی»، «کوثر کویر» و «زنگ کاروان» از دیگر مواردی است که در کارنامه کاری بیطرفان مشاهده می‌شود.

او سه سال قبل به سفارش صداوسیما، تله‌فیلم «یاسین» را به عنوان نخستین فیلم داستانی و دراماتیک با موضوع اربعین ساخت که در شبکه یک سیما پخش شد.

عضو هیئت داوران جشنواره‌های متعدد کشوری و استانی بوده و سابقه کارگردانی هشت تئاتر و بازی در ۱۵ نمایش هم دارد، دو بار جایزه بهترین بازیگر جشنواره تئاتر فجر را برای نمایش‌های «خلیل طلایه‌دار درون‌مرز» در دهه شصت و «حاشیه‌نشین» در دهه هفتاد بدست آورده و سابقه بازی در سریال آنام به کارگردانی جواد افشار را دارد.

در حوزه مدیریت هنر نیز بیطرفان دستی بر آتش داشته و در سال‌های ۸۵ تا ۹۲ به مدت هشت سال بر مسند ریاست انجمن سینمای جوانان قم نشسته بود، دبیر اجرایی چندین دوره جشنواره ملی نماز و نیایش و فیلم و عکس استان قم و نویسنده ده‌ها فیلمنامه از جمله «سفیر»، «عاشقانه»، «روح‌الله»، «آسو»، «اشک فرات» و «پرده آخر» بوده است.

بیطرفان جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره تصویر آفتاب است، جایزه ویژه هیئت داوران از نهمین جشنواره تولیدات تلویزیون، و چندین جایزه از جشنواره‌های شهید آوینی، وحدت و سینمای جوان را هم در کارنامه افتخارات خود دارد.

 

جواد افشار

افشار را شاید بتوان یکی از نام آشناترین چهره‌های سینمای قم به شمار آورد. متولد ۲۶ دی سال ۱۳۴۷ در قم است. هنر نمایش از کودکی در دلش با تعزیه‌خوانی جوانه زد. انقلاب که شد پای او به تئاتر باز شد و سال‌ها خاک صحنه خورد.

در سال ۱۳۶۳ در سن ۱۶ سالگی نخستین بار کارگردانی را با ساخت یک فیلم کوتاه تجربه کرد. یک سال مانده بود تا دهه هفتاد تحویل شود که وارد دانشکده صداوسیما شد. همین کافی بود تا جواد افشار در مسیر فیلمسازی قدم بگذارد و حالا یکی از کارگردانان مطرح و شناخته شده تلویزیون باشد.

افشار فیلمسازی را به طور حرفه‌ای از دوران دانشجویی با ساخت چند فیلم کوتاه آغاز کرد، از جمله فیلم کوتاه ۱۶ میلی‌متری «زنبورک» که در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی شرکت کرد و جوایزی کسب کرد و در سال ۱۳۷۶ نیز نخستین فیلم بلند داستانی خود را با عنوان «پایی برای پرواز» ساخت و در سال ۱۳۷۹ نخستین سریالش را با نام «غروب بی پایان» کارگردانی کرد.

افشار که تجربه دستیاری سید داوود میرباقری را با «مسافر ری» در کارنامه دارد، سریال‌سازی را از «غروب بی‌پایان» و «سایه سکوت» شروع کرد، اما با «پول کثیف» بیشتر دیده شد و به چشم آمد. «جابربن حیان»، «روز رفتن»، «روز‌های زیبا» و «لبه آتش» را در دهه هشتاد تجربه کرد.

دهه نود برای او با «سی‌امین روز» شروع شد، اما نام او بیشتر با «مادرانه»، «کیمیا»، «برادر»، «آنام» و در این سال‌های اخیر با سریال پرمخاطب «گاندو» گره خورد و نشان داد که بیشتر از هر زمان دیگری رگ خواب مخاطب را می‌داند.

با همه این‌ها، اما افشار هنوز به آرزویش در عرصه فیلمسازی نرسیده است، خودش قبل‌تر‌ها گفته بود که به شدت علاقه‌مند است سریال حضرت معصومه (س) را بسازد تا آرزوی مادر شهیدش را هم برآورده کند. آرزویی که تحققش دور نیست و فیلمنامه حضرت معصومه (س) به قلم او و جواد رسول‌پور آماده شده و همه منتظرند تا خبر اعلام پیش تولید این سریال را زودتر بشنوند.

دین قم بر دوش افشار، اما انگار بیش از اینهاست، ساخت فیلم سینمایی «نهر خین» با موضوع شهدای قم در عملیات کربلای چهار به تهیه کنندگی حسین پارسایی پروژه دیگری است که او این روز‌ها با آن مشغول است.

این فیلمساز قمی سه سال قبل برای ساخت فصل نخست «گاندو» جزو پنج نامزد چهره سال هنر انقلاب بود.

 

سید امیر طباطبایی

متولد ۱۳۵۷ در قم است، فیلمنامه‌نویس، کارگردان و تهیه کننده‌ای که هنر نمایش از هفت سالگی در دلش با تعزیه‌خوانی ریشه کرد. پای او که به دانشگاه باز شد کارگردانی سینما خواند و کارشناسی ارشد را در رشته پژوهش هنر با گرایش سینما پاس کرد. عشق و علاقه‌اش به سینمای شاعرانه کافی بود تا موضوع پایان‌نامه‌اش را برای «بررسی سینمای شاعرانه عباس کیارستمی و علی حاتمی» کنار بگذارد.

فعالیت هنری و سینمایی‌اش را از سال ۱۳۷۳ در انجمن سینمای جوان با ساخت فیلم‌های ۸ میلی‌متری آغاز کرد. با اینکه تجربه ساخت فیلم بلند و فیلم داستانی را در کارنامه دارد، اما شیفتگی او به تاریخ و بازسازی روایی تاریخی باعث شده تا قلم و دوربینش بیشتر به سمت تولید مستند داستانی بچرخد.

«صحوری»، «چلچراغ» و «مائده آسمانی» حاصل نگاه او به تاریخ از قاب دوربین هستند و در حال حاضر در اندیشه ساخت فیلم موسی مبرقع است و فیلمنامه این اثر سینمایی را با همان وسواس همیشگی‌اش نوشته است.

او که ساخت بیش از ۱۰۰ عنوان فیلم داستانی، مستند، نماهنگ و مجموعه‌های تلویزیونی را در کارنامه دارد، از سال ۱۳۸۱ مدیر مؤسسه فیلمسازی «آفتاب مهر» است و در حوزه تدریس هم دستی بر آتش داشته و مدرس دانشگاه و مراکز سینمایی در رشته‌های کارگردانی و فیلمنامه نویسی است.

نگارش سریال داستانی «در سایه آفتاب» و تله‌فیلم‌های «آخر برج»، «آهوی رمیده»، «شاید بهار» و «بهشت سوخته» نیز از جمله آثار او در عرصه فیلمنامه‌نویسی است.

فیلم‌های داستانی «مائده آسمانی»، «علی و گل‌های یاس»، مجموعه داستانی «ما هیچ، ما نگاه»، مجموعه مستند داستانی «بیداری»، «دامن طبیعت» و «بر کرانه قرآن» از جمله ساخته‌های او در تلویزیون است که با فیلم‌های کوتاه داستانی او همچون «مدال بی نشان»، «همبستگی»، «راه دوم»، «چشم‌هایش» و «کاغذ در باد» تکمیل می‌شود.

عضویت در شورای سینمای کودک و نوجوان کانون پرورش فکری کشور و داوری جشنواره‌های متعدد ملی و استانی در سوابق طباطبایی دیده می‌شود. او البته یک دوره مدیریت اجرایی را هم با معاونت فرهنگی و اجرایی کانون پرورش فکری قم تجربه کرد که با وجود موانع متعدد از پس آن برآمد و در این دوران هم سربلند شد.

کارنامه جوایز طباطبایی نیز پر و پیمان است، او جوایز متعددی از جشنواره‌های «رضوی»، «دانشجویان کشور»، «سینمای جوان»، «فیلم طنز تهران» و «نماز و نیایش» را کسب کرده و جایزه بهترین پژوهش و فیلمنامه فرهنگ عاشورایی برای فیلمنامه «طویریج» را در کارنامه دارد.

 

احمدرضا داوری

نویسنده، تهیه‌کننده و فیلمساز ۵۱ ساله قمی در دانشگاه مهندسی تکتونیک خوانده بود، اما دلش با هنر بود و برای فیلمسازی از یک قم تا رم را طی کرد و دانش‌آموخته دانشگاه سینمایی رم ایتالیا شد.

فیلمسازی تجربی برای او از دهه شصت آغاز شد و کارگردانی فیلم داستانی ۳۵ میلی‌متری «افسانه ساحل تاریک» در سال ۱۳۸۴، کارگردانی مجموعه داستانی «سایه طوبی» و کارگردانی فیلم بلند «مارگاریتا» محصول مشترک ایران و اوکراین را در کارنامه دارد.

او چند سال قبل فیلمنامه تله‌فیلم «ماه از روی سکو» را به همراه چیستا یثربی نوشت و خودش هم تهیه کرد و آرش معیریان ساخت و «نسیم بهشت»، «اقلیم عشق»، «شمیم بهشت»، «خاک بهشت» و «چهل وادی تماشا» از جمله مجموعه مستند‌های ساخته شده او برای سیما هستند.

داوری متخصص ساخت نماهنگ و موزیک ویدئو است و تجربه ساخت بیش از ۲۰۰ نماهنگ و موزیک ویدئو را دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به «ققنوس» با صدای سالار عقیلی، «مادر» با صدای محمد اصفهانی، «طاها» با صدای حسام الدین سراج، «شوق شمع» با صدای علیرضا قربانی و «مژده باران» با صدای علیرضا معتمدی اشاره کرد.

او به انیمیشن نیز گذری زده است و طراحی و کارگردانی ۱۰ مجموعه برنامه تلویزیون برای شبکه‌های ملی و استانی سیما را در کارنامه دارد و در حال حاضر نیز مشغول ساخت فیلم مستند سینمایی «میدرا»، کارگردانی مجموعه قند پارسی برای شبکه جام جم و مجموعه تیزر‌های فرهنگی «در مسیر زندگی» به سفارش معاونت سیما است.

جوایز بهترین کارگردانی مستند جشنواره بین‌المللی رشد، بهترین کارگردانی نماهنگ جشنواره مراکز سیما (۵ دوره)، بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی کیش، بهترین کارگردانی فیلم کوتاه، مستند و نماهنگ در جشنواره‌های فیلم کوتاه تهران، ققنوس و مقاومت بخشی از افتخارات عریض و طویل داوری در عرصه فیلمسازی است.

سید روح الله حسینی

متولد سال ۱۳۵۲ در قم است. سال ۱۳۶۸ و فعالیت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انجمن سینمای جوانان ایران آغاز فعالیت فیلمسازی او بود.

بعدتر‌ها در سال ۱۳۷۳ در مقام دستیار کارگردان به سینمای حرفه‌ای وارد شد و بعد از آن برنامه‌ریزی و دستیاری کارگردان در ده‌ها فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی را تجربه کرد.

حسینی از سال ۱۳۸۰ وارد دنیای فیلمسازی، تهیه کنندگی و کارگردانی شد و «سایه روشن»، «پایان تاریکی»، «مرد مردستان»، «بیداری»، «جستجو در مه»، «خواستگاری ضربدر چهار»، «سیسیلی‌ها» و «هستی» از جمله آثار او هستند.

حسینی عضو جامعه صنفی تهیه کنندگان سینمای ایران است و این روز‌ها پروانه ساخت فیلم «نون و پیاز» در ژانر کودک و نوجوان را به عنوان تهیه کننده و کارگردان روی میز دارد.

داوود جلیلی

متولد ۱۳۵۸ در قم است و کارشناسی کارگردانی تلویزیون دارد، دانش آموخته فیلمسازی از انجمن سینمای جوانان استان و مدیر مؤسسه فیلمسازی رهروان رواق کریمه (س) است.

دارای نشان و درجه هنری سه از وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و مسئول انجمن فیلم بسیج هنرمندان قم است و عضویت در شورای تولید و مدرس رشته فیلمسازی انجمن سینمای جوان قم را در کارنامه خود دارد.

ساخت بیش از ۱۱۰ فیلم کوتاه داستانی و مستند، حضور در بیش از۲۰۰ فستیوال داخلی و خارجی، نگارش ۱۱ فیلمنامه کوتاه و نگارش دو فیلمنامه بلند سینمایی «جای پای فرهاد» و «سه چهارم جنگ» بخشی از کارنامه کاری جلیلی است.

«جاده»، «شاید جایی دیگر»، «خانه پدری»، «عین صاد»، «پستوی خالی» و «ننه هما» از جمله فیلم‌های کوتاه داستانی جلیلی هستند و در عرصه سینمای مستند نیز می‌توان به فیلم‌های «آخر رفاقت»، «عبور ناممکن»، «تکیه گاه»، «من علی صیاد شیرازی هستم»، «فانوسی روی آب»، «گوش ماهی‌های خاکی» و «چریک پیر» اشاره کرد.

او همچنین ساخت فیلم داستانی «به رنگ زندگی» را در کارنامه دارد که برنده بهترین فیلم داستانی در سومین جشنواره مردمی فیلم عمار شده است.

جلیلی علاوه بر این جایزه بهترین فیلم بخش (ب) ازبیست ویکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران برای فیلم «جاده» را در کارنامه افتخارات خود دارد و برای نگارش فیلمنامه «سه چهارم جنگ» موفق به کسب تندیس و دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه سینمایی در بخش «روایت قلم» شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت شده است.

او و گروهش این روز‌ها به عنوان مسئول قرارگاه فیلم و رسانه دومین کنگره ملی شهدای قم در تب و تاب تولید ۶۰ مستند دفاع مقدسی از شهدای قم هستند.

سعید نجاتی

متولد شهریور ۱۳۶۰ در قم، فیلمساز و مدرس دانشگاه است، کارشناسی تدوین و کارشناسی ارشد سینمای خود را از دانشگاه سوره تهران گرفته و از سال ۱۳۸۰ فیلم‌سازی را در انجمن سینمای جوانان قم آغاز کرده است.

حضور در بیش از سیصد جشنواره ملی و بین‌المللی را تجربه کرده و ساخت هفت فیلم کوتاه داستانی «سرباز‌ها لک لک را دوست دارند»، «از خرید شما متشکریم، «صراحی»، «بی بی»، «باران آهسته می‌بارد»، «دآبر» و «سولاریا» را در کارنامه کاری خود دارد.

نجاتی یکی از فیلمسازان جوان و پرافتخار سینمای قم است که هم به لحاظ کمی بیش از ۱۳۰ جایزه در عرصه فیلمسازی کسب کرده و هم به لحاظ کیفی، سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر را در ویترین افتخارتش دارد.

جایزه ویژه هیئت داوران مذهب امروز ایتالیا، جایزه بهترین فیلم از جشنواره صلح نپال، تندیس بهترین فیلم میهن پرستانه از جشنواره کازان، تندیس بهترین تدوین از جشنواره بیگ بنگ یونان و جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران از دیگر افتخارات این فیلمساز جوان است.

داوری در ده‌ها جشنواره ملی و بین‌المللی را برعهده داشته و دبیر چندین جشنواره ملی فیلم و مؤلف کتاب «رقصیدن با خاک درباره سینمای ابوالفضل جلیلی از منظر نئوفرمالیسم» است.

نجاتی با گذر از سینمای کوتاه این روز‌ها در اندیشه ساخت نخستین فیلم بلند خود است.

مهدی یوسفعلی

متولد ۶۸ و از فیلمسازان موفق و آینده‌دار قم است. کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی دارد. فیلمسازی را در انجمن سینمای جوانان ایران آموخته و از دانش آموختگان کمپ استعدادیابی «دارالفنون» است.

اولین فیلم کوتاه داستانی‌اش، «چهار راه دوم» بود که در ۲۵ سالگی ساخت و دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه را از جشنواره منطقه‌ای «اروند» شکار کرد.

دو سال بعد با «درون آینه» خوش درخشید و علاوه بر جوایز کارگردانی جشنواره «نماز و نیایش» و جشنواره بین‌الملی «امام رضا (ع)»، موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم «رشد» هم شد. او با «دلقک‌ها» هم توانست در جشنواره فیلم «سلامت» برگزیده شود.

«خیلی نزدیک، کنار گوشم» و «سینک» از دیگر فیلم‌های کوتاه این فیلمساز جوان است. فیلمسازی که آثارش در جشنواره‌های معتبر فیلم کوتاه تهران، داکا و کانادا نیز به نمایش درآمده است.

منبع:شهر بیست

باشگاه خبرنگاران جوان قم قم