چگونه ۵ میلیون انسان در ۷۰ سال سلطنت ملکه الیزابت دوم کشته شدند؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ملکه انگلیس در ۹۶ سالگی و پس از ۷۰ سال حضور در قدرت فوت کرد اما میراث استعمارگری‌هایی او همچنان دیده می‌شود و در تاریخ ثبت شده است. ملکه الیزابت سال ۱۹۵۲ به قدرت رسید و تا آخرین روز زندگی‌اش بر انگلیسی حکومت کرد که در ده‌ها جنگ جنگ داخلی و کودتا نقشی مستقیم داشت.

در سال ۱۹۵۲ خیزشی در کنیا رخ داد که در نهایت به استقلال کنیا از امپراتوری بریتانیا انجامید اما تا این اتفاق بیفتد یعنی در طول سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۶۰ حکومت دست‌نشانده انگلیس در کنیا با حمایت دولت انگلیس هزاران نفر را کشت و چندین هزار نفر نیز روانه بازداشتگاه‌ها شدند. جنگ داخلی در این کشور هنوز هم از خونبارترین روزها در تاریخ این کشور است. تنها دو ماه از زمان به قدرت ملکه الیزابت گذشته بود که کودتای ۲۸ مرداد علیه دولت مشروع مصدق در ایران رخ داد؛ کودتایی که هر چند از همان ابتدا هم مشخص بود با نقش آفرینی مستقیم انگلیس انجام شده اما سال‌ها بعد با انتشار اسناد محرمانه سازمان اطلاعات آمریکا مهر تأییدی بر این موضوع زده شد و مشخص شد که سرویس مخفی انگلیس در این کودتا نقش مستقیم داشته است.

بحران سوئز در مصر نیز یکی دیگر از حوادثی بود که در آن نقش انگلیس بسیار پررنگ بود. انگلیس و فرانسه با همکاری یکدیگر در کنار کانال سوئز چترباز و نیروی نظامی پیاده کردند. در این بحران کانال سوئز چند ماه بسته شد و حدود دو هزار نظامی مصری هم کشته شدند. یمن هم از بحران آفرینی‌های انگلیس در امان نبود و در سال‌های ۱۹۵۹ این کشور با مبارزان مستقر در جنوب یمن که با اشغالگری‌های انگلیس مخالف بودند می‌جنگید. هرچند که درنهایت یمنی‌ها پیروز شدند و حکومت استعماری انگلیس در جنوب یمن برچیده شد. جنگ در شبه جزیره کره نیز از ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳ با حضور نظامیانی از آمریکا، انگلیس، سازمان ملل و برخی دیگر از کشورهای غربی رخ داد. این جنگ که حدود ۳ میلیون کشته غیرنظامی برجا گذاشته است و با ترک مخاصمه میان کره شمالی و کره جنوبی به پایان رسید.

در سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۲ دو کارزار مرزی در ایرلند رخ داد که شامل بمبگذاری‌ها و حملات متعدد علیه نیروهای نظامیان سلطنتی بود. ایرلندی‌هایی که حامی جدایی از انگلیس بودند به صورت گسترده علیه دولت انگلیس اقدام می‌کردند و دولت انگلیس نیز به صورت نظامی به آنان پاسخ می‌داد. در نهایت پس از سال‌ها گفتگو حزب شین فین (که آن زمان یک گروه نظامی بود که علیه دولت انگلیس فعالیت می‌کرد) در روند صلح ایرلند شمالی شرکت کرد این روند مذاکرات درنهایت به توافق جمعه نیک در سال ۱۹۹۸ منجر شد. در سال‌های اخیر پس از برگزیت دوباره شاهد اعتراض‌هایی از سوی شهروندان ایرلند شمالی علیه برگزیت بودیم. شهروندان ایرلند شمالی معتقد بودند که برگزیت به ضرر آنهاست. این اعتراض‌ها که به صورت پراکنده در این منطقه علیه برگزیت رخ می‌داد بسیاری را نگران کرده بود که مبادا توافق شکننده جمعه نیک دوباره شکسته شود و درگیری میان کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در این منطقه یا به عبارتی حامیان سلطنت انگلیس و ماندن در این اتحاد آغاز شود.

جنگ ظفار در سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۵ نیز یکی دیگر از جنگ‌هایی بود که انگلیس در دوران حکومت‌داری ملکه الیزابت در آن حضور داشت و به آن نیروی نظامی فرستاد. در این جنگ هم حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند.

همچنین سه مرتبه شاهد درگیری‌های پراکنده میان انگلیس و ایسلند در سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۱، ۱۹۷۲ و ۱۹۷۵ بودیم. در این سال‌ها اختلاف بر سر حق ماهیگیری در آب‌های ساحلی ایسلند منجر به درگیری با نیروهای دریایی انگلیس شد.

سال ۱۹۷۱ نیز رژیم آل خلیفه با حمایت مستقیم انگلیس، بحرین را از ایران جدا کرد. انگلیس ابتدا اعلام کرد نیروهای خود را از این سرزمین خارج می‌کند اما اندکی بعد صحبت از «استقلال» آن مطرح شد.

در سال ۱۹۸۲ انگلیس و آرژانتین برسر مالکیت جزایر فالکلند واقع در جنوب اقیانوس اطلس جنگیدند. در این جنگ که به نوعی به جنگ حیثیتی برای انگلیسی بدل شده بود مارگارت تاچر نخست وزیر وقت انگلیس تمام توان نظامی و مالی کشور را برای جنگ با آرژانتین به کار گرفت و در نهایت جزایر فالکلند را از آرژانتین گرفت. در این جنگ حدود هزار نیروی انگلیسی و آرژانتینی کشته شدند.

از دیگر موارد نظامی‌گری انگلیسی می‌توان به نقش این کشور در جنگ اول خلیج فارس اشاره کرد. در این جنگ انگلیسی‌ها در جنگ مسلحانه و بین‌المللی بوسنی در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ میان بوسنی کرواسی و صربستان نیز نقشی جدی داشتند؛ جنگی که با قتل‌عام گسترده مسلمانان غیر موسوم به نسل‌کشی سربرنیتسا و مرگ بیش از صد هزار نفر در این سال‌ها به پایان رسید.

جنگ کوزوو درگیری مسلحانه‌ای در منطقه کوزوو بود که از ۲۸ فوریه ۱۹۹۸ تا ۱۱ ژوئن ۱۹۹۹ جریان داشت. در این جنگ ارتش جمهوری فدرال یوگسلاوی (که در آن هنگام شامل صربستان و مونته‌نگرو می‌شد) و پیش از جنگ کوزوو را در اختیار داشت در یک سو و گروه‌های شورشی آلبانیایی‌تبار کوزوو با نام ارتش آزادیبخش کوزوو در سوی دیگر قرار داشتند. شورشیان کوزوو از ۲۴ مارس ۱۹۹۹ از پشتیبانی هوایی ناتو برخوردار شدند و انگلیس نیز برای آن نظامی تأمین کرد.

سال ۲۰۰۱ آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم با همراهی دولت انگلیس و متحدانش در ناتو به افغانستان حمله کردند. این جنگ در ۲۰۲۱ با خروج آشفته نظامیان غربی از این کشور به پایان رسید اما بیش از ۲۴۳ هزار کشته غیرنظامی برجا گذاشت. این جنگ علاوه بر آمار بالای کشته و مجروح پیامدهای جدی در حوزه‌های مختلف داشت. پس از سال‌ها اشغالگری، آمار کشت مواد مخدر، فقر، بیکاری و سوءتغذیه به شدت افزایش یافت.

انگلیس همچنین تنها کشوری بود که در ابتدا برای مداخله نظامی در عراق با آمریکا همراه شد. این جنگ که از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ ادامه یافت، حدود یک میلیون و ۱۲۰ هزار قربانی برجا گذاشت. این جنگ به بهانه واهی مبارزه با سلاح کشتار جمعی آغاز شد اما در نهایت با نابودی زیرساخت‌های این کشور ادامه یافت.

در ۱۹ مارس ۲۰۱۱ مداخله نظامی در لیبی پس از قطعنامه ۱۹۷۳ شورای امنیت توسط ائتلافی از چند کشور شامل انگلیس در پاسخ به درگیری داخلی لیبی آغاز گردید. در ۱۹ مارس عملیات نظامی با شلیک بیش از ۱۱۰ موشک کروز از سوی آمریکا و انگلیس آغاز شد. نیروی هوایی فرانسه و انگلیس وظیفه پرواز بر تمام نقاط لیبی را داشتند.

از سال ۲۰۱۱ نیز بحران سوریه آغاز شد و از همان ابتدا انگلیس و آمریکا با حمایت مالی و تجهیزاتی از گروه‌های شورشی و تروریستی به دنبال راهبرد سرنگونی حکومت در سوریه بود. به تازگی پایگاه خبری «دیلی ماوریک» گزارش داد لندن حداقل ۳۵۰ میلیون پوند برای تبلیغ نیروهای مخالف و پروژه‌ها در مناطق تحت کنترل شورشیان در سوریه هزینه کرده است.

برابر گزارش سازمان ملل متحد جنگ در سوریه از ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ که با مجموعه‌ای از حملات تروریستی و بمباران مناطق غیرنظامی از سوی نیروهای غربی و ناتو ادامه داشت، سیصد و شش هزار غیرنظامی کشته شدند.

نتیجه

در مجموع دست‌کم پنج میلیون نفر قربانی جنگ‌هایی شدند که انگلیس در دوران سلطنت ملکه الیزابت در آن مشارکت کرد.

جک استراو، وزیر امور خارجه سابقه انگلیس کتابی با عنوان کار، کار انگلیسی‌هاست منتشر کرده و در آن به دلایل بی اعتمادی ایرانیان به انگلیس پرداخته است. او با ذکر جزئیاتی از تاریخچه جزئیات روابط میان دو کشور نوشته روابط میان ایران و انگلیس بسیار پیچیده است. نگاهی به تاریخچه اقدامات انگلیس در سراسر دنیا شامل ایران نشان می‌دهد این بی اعتمادیِ امروز در واقعیت جنایت‌های آن ریشه دارد.

ویکی لیکس از سال ۲۰۱۱ با انتشار اسنادی از روابط بسیار نزدیک میان ملکه انگلیس و سران کشورهای عربی خبر داده بود. آن‌ها بارها در این سال‌ها به صورت غیررسانه‌ای با یکدیگر دیدار کردند.

از سوی دیگر شاه چارلز، پادشاه جدید انگلیس نیز با دریافت پول تحت عنوان کمک به خیریه، القاب سلطنتی به ثروتمندان عربی می‌فروخت. حالا با به قدرت رسیدن چارلز به نظر می‌رسد نه تنها مداخله‌جویی های انگلیس در منطقه ادامه یابد، بلکه آشکارتر هم بشود.

*الهام عابدینی، کارشناس مطالعات بریتانیا