ستاد اربعین با وجود کم تجربگی از پس کار برآمده است / مغفول ماندن نقش جنبش دانشجویی در ترویج آرمان‌های انقلاب در اجتماع اربعین

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بعد از دو سال وقفه در برگزاری اجتماع عظیم راهپیمایی اربعین که هر ساله با حضور جمع کثیری از مسلمانان و غیرمسلمانان جهان در عراق برگزار می‌شود امسال نیز شاهد برگزاری این اجتماع عظیم هستیم.

از آنجا که مردم کشورمان طی دو سال گذشته فرصت حضور در راهپیمایی اربعین را نداشتند بار دیگر فراهم شدن فرصت شرکت در این راهپیمایی موجب شد تا تعداد زیادی از عاشقان سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) روانه مرز‌های مهران، چزابه، شلمچه و مرز خسروی شوند و همین مسئله باعث شد تا زائرین چه در داخل و چه آن سوی مرز و در عراق با برخی مشکلات مواجه شوند که همین مسئله نیز به دستاویزی برای موج سواری رسانه‌های معاند در جهت هجمه به عملکرد دولت و تفرقه افکنی بین دو ملت ایران و عراق تبدیل شود.

مسئله‌ای که نباید از آن غافل شویم این است که پیاده روی اربعین با توجه به گرمای هوا مصائب و سختی‌های خود را دارد؛ اما با این وجود اگر استقبال و پذیرایی بی نظیر مردم عراق از زائرین نباشد چه بسا طی کردن این مسیر برای هر کسی امکانپذیر نباشد.

با این اوصاف؛ خبرگزاری دانشجو، به منظور بررسی عملکرد ستاد اربعین، نحوه استقبال عراقی‌های از زائرین با توجه به تفرقه افکنی‌های رسانه معاند و نقش جنبش دانشجویی در ترویج آرمان‌های انقلاب همزمان با راهپیمایی اربعین با امیر محمد کولانی، دبیر کل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان، محمد رضا راسک عضو پیشین شورای سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و سعید واشقانی فراهانی، مسئول واحد بین الملل دفتر تحکیم وحدت به گفتگو پرداخته که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

دانشجو: عملکرد ستاد اربعین را در فراهم کردن بستر‌ها و زیرساخت‌های مناسب برای تسهیل در حضور زائرین نچه در داخل و چه در خاک عراق چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کولانی: اگر چه کمی‌ها و کاستی‌هایی برای تسهیل اعزام زائرین پیاده روی اربعین حسینی وجود داشته، اما بعد از دو سال تعطیلی این اجتماع عظیم به دلیل فراگیری ویروس کرونا و از طرفی با توجه به اینکه دولت سیزدهم تازه شکل گرفته و تجربه کافی را در این زمینه نداشته با این حال ستاد اربعین حتی المقدور از پس کار برآمده و جز تعدد زوار مشکل جدی در مرز‌ها شاهد نبودیم و حتی تمهیدات بیشتری نیز اندیشیده شده به گونه‌ای که مرز خسروی برای خروج زائرین فعال شد. با این اوصاف امیدواریم در سال‌های آینده توانمندی‌های ستاد اربعین بیشتر شود.

راسک: با تمام انتقاداتی که وجود دارد؛ اما عملکرد ستاد اربعین عملکرد مثبتی است؛ ما نباید فراموش کنیم که در این بازه زمانی مبادی خروجی کشورمان به سمت عراق از طریق زمینی و هوایی و کمتر دریایی با فشار چهار پنج میلیونی زائران ایرانی، هندی، پاکستانی، افغانستانی، ترکمنستانی، مسلمانان کشور‌های آسیای میانه، آذربایجان و حتی ارامنه مواجه می‌شود.

از جمله ایراداتی که می‌توان در بخش تامین زیرساخت‌ها و تسهیل حضور زائرین به آن‌ها اشاره کرد حمل و نقل زائرین در دو بخش هوایی و زمینی بوده. مضاف بر این اگر حمل و نقل ریلی در کشورمان توسعه می‌یافت می‌توانست با یک فوریت بخشی از بار حمل و نقل زائرین را هموار کند تا ما بتوانیم به اهداف معنوی خود برسیم.

عراق کشوری است که در ۴۰ سال اخیر چند جنگ بزرگ از جمله تحمیل جنگ هشت ساله به ایران، جنگ کویت، تهاجم آمریکا و بمب گذاری‌های داعش و گروه‌های تروریستی را تجربه کرده؛ با این اوصاف در این کشور زیرساخت‌های ریلی، هوایی و جاده‌ای بسیار ضعیفی وجود دارد؛ اما علی رغم تمام این ضعف‌ها مسئله مهمی که وجود دارد امکاناتی است که مردم عراق به ویژه شیعیان و مردم جنوب این کشور با عشق به امام حسین (ع) برای زائرین فراهم کرده اند. در واقع پذیرایی از زائرین در عراق مردمی سازی شده است؛ البته مهمان نوازی عراقی‌ها فقط مختص به ایام اربعین نیست و اربعین فقط نماد مهمانپذیری آنهاست.

مردمی بودن پیاده روی اربعین باعث زنده ماندن این اجتماع عظیم در عراق شده با این وجود انتقادی که به برخی از دوستان وارد است این است که ما نباید اربعین را دولتی کنیم؛ ما نیز به مانند عراقی‌ها باید اربعین را مردمی کرده و این حرکت با یک نوآوری اجتماعی مردمی بماند؛ چون اربعینی که مردمی است زنده می‌ماند؛ البته دولت باید کار زوار را تسهیل کند.

مردمی بودن اجتماع عظیم اربعین نه تنها موجب ایجاد قدرت نرم برای ملت ایران و عراق می‌شود؛ بلکه موجب ماندگاری آن نیز خواهد شد. مضاف بر این مردمی بودن اربعین این حرکت عظیم را از آسیب‌هایی که ممکن است به خاطر اختلافات دولت‌ها به وجود بیاید در امان نگه می‌دارد.

فراهانی: امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا در سال‌های گذشته سال ویژه‌ای برای حضور گسترده مردم بود. از جهتی هم در دولت سیزدهم تمام بستر‌ها برای حضور راحت مردم در این پیاده روی فراهم شده بود و خود شخص رئیس جمهور به حضور پر شور مردم نگاه ویژه‌ای داشت و دیدیم معاون رئیس جمهور برای مطلع شدن از وضعیت مردم به صورت میدانی در مرز مهران حضور پیدا کرد.

عملکرد ستاد اربعین با توجه به گستردگی حضور مردم قابل قبول و مناسب بود، اما یک سری نکات وجود دارد و در سال آینده حتما باید به آن نگاه ویژه‌ای شود. مشکل در ناوگان حمل نقل و عدم وجود اتوبوس لازم برای حمل و نقل زائرین به مهران و همچنین معطلی بیش از اندازه زائرین در مرز و آن هم اینطور که معلوم بود از جانب طرف عراقی بود که یا گیت‌های لازم برای عبور زائرین مهیا نبود و یا توان ایجاد امنیت برای این تعداد از زائرین را نداشتند.

دانشجو: با توجه به تبلیغات رسانه‌های معاند و ضد انقلاب به منظور ایجاد شکاف بین دو ملت ایران و عراق سطح استقبال عراقی‌ها از زائرین به ویژه ایرانی‌ها چگونه بوده؟ آیا تاکنون سطح استقبال در دوستی و برادری دو ملت ملاک بوده یا مولفه‌های دیگری عامل این نزدیکی بوده است؟

راسک: ایران و عراق دو ملت مستقل هستند و ما همواره از استقلال عراق در برابر تهاجمات حمایت کردیم و استقلال این کشور را استقلال خودمان می‌دانستیم. ملت ایران و عراق چه از نظر فرهنگی و ژنتیکی و چه از نظر اعتقادات دینی و ملاک‌های اجتماعی بسیار به هم نزدیک هستند. با این وجود این درخت تنومند با تفرقه افکنی‌های معاندین از بین نمی‌رود؛ کما اینکه صدام نیز می‌خواست به دستور اربابان خودش در آمریکا بین دو ملت ایران و عراق فاصله بیندازد؛ اما اولین کسانی که با صدام برخورد کردند خود عراقی‌ها بودند به گونه‌ای شاهد شکل گیری قیام شهید صدر و سپاه بدر در پاسخ به اقدامات صدام علیه ایران بودیم.

ملت ایران و عراق با وجود اینکه در دو سرزمین قرار دارند، اما دو ملت واحد هستند که از نظر فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و دینی حتی با اهل سنت بسیار به هم نزدیک هستند؛ اما مرز‌های استعماری ما را از هم دور انداخته است. با این اوصاف فرهنگ اهل بیت و فرهنگی اسلامی و عشیره‌ای که در جنوب ایران و عراق وجود دارد عامل پیوند و همبستگی بین دو ملت شده و هیچ عاملی هم نمی‌تواند آن‌ها را از هم جدا کند.

ممکن است ما با برخی از شخصیت‌های سیاسی در عراق اختلاف نظر سیاسی داشته باشیم؛ اما در بحث اربعین واحدیم و اربعین عامل وحدانیت و حل کننده اختلافات سیاسی و اجتماعی بین دو دولت ایران و عراق و تسهیل کننده روابط بین آن‌ها است. به هر روی استقبال ملت عراق از زائرین ایرانی نشان می‌دهد که ما یک ملت واحد، شاخص و یکپارچه هستیم.

فراهانی: دشمن استکباری همواره از حضور پر شور مسلمانان در این پیاده روی ترس ویژه‌ی دارد. بر همین اساس است دست به ایجاد تفرقه و شکاف میان دو ملت ایران و عراق میزنند؛ که البته همواره شکست خوردند. شما نگاه کنید یک تایمی به خاطر شرایط ناامن عراق، مرز‌ها بسته شد و زائرین پشت مرز‌ها ماندند، اما با هوشیاری ملت عراق این توطئه آمریکایی و صهیونیستی خنثی شد. یا رسانه‌های معاند و ضد انقلاب ۲۴ ساعته در حال تبلیغ منفی علیه این پیاده روی هستند؛ که البته مردم عزیز ایران و عراق با هوشیاری و هوشمندی با عدم توجه به این رسانه‌ها پاسخ آن‌ها رو دادند. شما از نحوه برخورد مردم عراق با زائرین امام حسین (ع) متوجه این نکته خواهید شد.

کولانی: بنده استقبال از زائرین را صرفا متوجه نقش دولت عراق نمی‌دانم؛ چون گروه‌های مردمی اعم از شیعیان و حشدالشعبی با راه اندازی مواکب و خدمات رسانی‌های متعدد کار‌های بزرگی را برای استقبال از زائرین انجام دادند؛ مردم عراق اعم از شیعه و سنی و به ویژه گروه‌های مقاومت برای زائرین ایرانی و غیرایرانی سنگ تمام گذاشتند و استقبال آن‌ها بی نظیر بوده و این بیانگر وحدت بین مسلمانان است؛ البته طبیعی است که معاندین نیز تلاش می‌کنند تا از هر خلل و فرجی بهره ببرند و به اختلاف افکنی بپردازند.

دانشجو: علت هراس معاندین از اجتماع عظیم مسلمانان و به ویژه شیعیان جهان در پیاده روی اربعین چیست و چگونه می‌توان از این اجتماع به نفع جهان اسلام و به ویژه جریان مقاومت بیشترین بهره را برد؟

راسک: مناسک حج بزرگترین اجتماع مسلمانان محسوب می‌شود؛ اما دولت سعودی با سوء استفاده در جهت کنترل و تغییر آیین‌های حج و فقه اسلامی تلاش می‌کند. به گونه‌ای که اخیرا سعودی‌ها اعلام کردند حجاج می‌توانند به جای کشتن گوسفند درخت بکارند. مسئله حائز اهمیت این است که آمریکا توانسته روی برخی از کشور‌های منطقه از جمله عربستان و دیگر کشور‌های مرتجع عرب تاثیر بگذارد و سکولاریزم را در این کشور‌ها حاکم کند؛ اما مسئله اربعین و قیام امام حسین (ع) یک مسئله سیاسی است و، چون می‌تواند موجب وحدانیت، آگاهی بخشی سیاسی و انتقال مفاهیم قیام امام حسین (ع) به عصر مدرن شود هراس کشور‌های استعماری را برانگیخته است؛ چرا که این ویژگی‌ها می‌توانند منجر به شکست سیاست‌های استعماری شوند.

کولانی: امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) محور اربعین و نماد مقاومت و مبارزه با ظلم هستند؛ از این رو اجتماع عظیم اربعین نه تنها نماد وحدت و برادری مسلمین و شیعیان از جمله ایران و عراق است بلکه نماد زنده نگه داشتن یاد و نام بزرگانی است که در راه مبارزه با ظلم و استکبار خون داده اند و این یادآوری باعث زنده ماندن مبارزه و مقاومت در دل مسلمانان می‌شود و این مسئله‌ای است که موجب هراس مستکبران از اجتماع عظیم اربعین شده است.

فراهانی: ترس اصلی معاندین و استکبار جهانی از این راهپیمایی عظیم مسلمین در کنار یکدیگر با حضور زائرینی از کشور‌های مختلف سرتاسر جهان از جمله ایران، عراق، پاکستان، افغانستان و سوریه ترویج گفتمان انقلاب اسلامی میان امت مسلمان است.

شما نگاه کنید مشکلی که برای زائرین افغانستانی و پاکستانی بوجود آمده بود را جمهوری اسلامی ایران حل کرد تا این عزیزان در این راهپیمایی حضور پیدا کنند. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران پیاده روی اربعین را بستری برای صدور انقلاب و گفتمان خود می‌بیند و دشمن استکباری از طرق مختلف به دنبال ایجاد اخلال در این پیاده روی است.

از این پیاده روی میتوان به عنوان یکی از راه‌های تقویت وحدت میان مسلمین جهت مقابله با رژیم صهیونیستی استفاده کرد. درست آن هم در زمانی که کشور‌های شیخ نشین منطقه در حال عادی سازی روابط خود با این رژیم تروریستی هستند. این راهپیمایی باعث تقویت نیرو‌های جبهه‌ی مقاومت هم می‌شود.

دانشجو: آیا طی سال‌هایی که اجتماع عظیم اربعین حسینی شکل گرفته جنبش دانشجویی توانسته نقش خود را در جهت ترویج شعار‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی به خوبی ایفا کند پیشنهاد شما برای تقویت این اثرگذاری چیست؟

راسک: جنبش دانشجویی در اجتماع عظیم اربعین حسینی می‌تواند در راستای جذب و آگاهی بخشی دانشجویان نسبت به این حرکت مردمی چه از نظر معنوی و چه از نظر فلسفه اجتماعی و سیاسی اربعین و چه از نظر آگاهی بخشی روابط بین الملل یا همان ارتباطات میان فرهنگی گام بردارد.

بنده و برخی از دوستان در سال ۹۴ توانستیم کمیته جهان اسلام بسیج دانشجویی دانشگاه تهران را حتی قبل‌تر از سازمان بسیج دانشجویی ایجاد کنیم و در سال ۹۵ همراه جمعی از دانشجویان بسیجی برای اولین بار به عنوان یک تشکل به پیاده روی اربعین برویم و در سال ۹۶ نیز با برخی از دانشجویان عراقی الاصل که در ایران بودند توانستیم یک موکب در عراق راه اندازی کنیم و این‌ها مهمترین اقداماتی بودند که در آن‌ها سال‌ها انجام شدند.

حضور دانشجویان به عنوان قشر جوان در اجتماع عظیم اربعین حسینی و تلاش برای ارتباط گیری بین جوانان می‌تواند آینده روابط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران و عراق و همچنین آینده یک راهپیمایی بین المللی را تضمین کند؛ چون ارتباط گیری بین جوانان و تشکل‌های مسلمان دانشجویی می‌تواند به شکل گیری گفتمان‌های اسلامی منجر می‌شود.

به نظر می‌رسد که تشکل‌های دانشجویی تاکنون نتوانسته اند نقش خود را در اجتماع عظیم اربعین در جهت ترویج آرمان‌های انقلاب به خوبی ایفاء کنند؛ چون امروز تشکل‌ها بیشتر به سمت موکب داری در اربعین و حرکت‌های فردی رفته اند، اما اگر این حرکت‌ها تشکیلاتی‌تر انجام شوند می‌توانند اثرگذاری بیشتری داشته باشند و این اثرگذاری می‌تواند کمک کننده تسهیلات میان فرهنگی باشد، چون دانشگاه مهمترین وسیله و شاخصه فرهنگی بین دو کشور ایران و عراق است.

کولانی: نقش جنبش دانشجویی در ترویج شعائر و آرمان‌های انقلاب اسلامی در پیاده روی اربعین مغفول مانده است؛ اگر چه از جانب جنبش دانشجویی تلاش شده تا حرکت‌هایی مانند راه اندازی مواکب و برگزاری اجتماعات انجام شود؛ اما واقعیت این است که اینگونه اقدامات کارساز نیستند از این رو برای تاثیرگذاری ضرورت دارد تا یک حرکت فرهنگی و فکری انجام شود به گونه که حداقل بخشی از زائرین وقتی به کشور‌های خودشان برمی گردند جرقه‌ای در ذهن آن‌ها زده شود تا اولا برای انقلاب اسلامی یک سفیر باشند و ثانیا به این فکر فرو بروند که ممکن است آن‌ها نیز طی چند سال آینده جز انقلابیون و طرفداران انقلاب اسلامی در کشور خودشان باشند.

جنبش دانشجویی برای تاثیرگذاری در اجتماع عظیم اربعین اولا باید جایگاه خودش را ساختار جمهوری اسلامی درک کند و در گام بعد تاثیرگذاری خودش را در اجتماع عظیم اربعین افزایش دهد، چون اینکه ما صرفا یک موکب راه بیندازیم و یا یک تجمع برگزار کنیم کافی نیست.

تشکل‌های دانشجویی برای تاثیرگذاری نه تنها در اجتماع عظیم اربعین بلکه در فضای بین الملل باید با هم همفکری داشته باشند و در نهایت به یک مدل مشترک برسند و این مهم نیز مستلزم تشکیل یک اتاق فکر و یک جبهه واحد با موضع بین الملل و جهان اسلام و به دور از نگاه‌های طیفی و جناحی و صرفا با هدف کمک به انقلاب و نظام است. به هر روی هر حرکتی را که ما بخواهیم شروع کنیم ممکن است این حرکت ۱۰ سال بعد به کمک ما بیاید، اما از همین امروز باید آن را با مطالعه و به صورت علمی و با اهداف عالی انقلاب اسلامی شروع کنیم.

فراهانی: باتوجه به تاکید رهبر معظم انقلاب به دانشجویان جهت ارتباط گیری با دانشجویان از ملل‌های مختلف، جنبش دانشجویی باید از این فضای ویژه اربعین که در آن مسلمانان از سرتاسر جهان حضور دارند استفاده کند. حقیقتا در این پیاده روی فضای ویژه‌ی برای ترویج گفتمان و آرمان‌های انقلابی اسلامی وجود دارد که جنبش دانشجویی میتواند از آن استفاده کند. البته جنبش دانشجویی به این فضا ورود کرده و کار‌های خوبی هم انجام داده است. اما باید یک برنامه ریزی عظیمی صورت بگیرد تا بشود به نحو احسنت برای ترویج گفتمان و آرمان‌های انقلاب اسلامی در آن استفاده کرد.