پیرترین منتظرالدوله تاریخ انگلیس

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: درباره تأثیر و تأثیرپذیری شخص و ساختار از هم، بحث‌های جذاب و دیرپایی در تاریخ فلسفه و سیاست وجود دارد. برخی بر این عقیده‌اند که ساختارها و نهادها صلب‌تر و تنومندتر از آن هستند که تحت تأثیر اقدامات این شخص یا آن شخص، تغییر محسوسی در روند آنها ایجاد شود. از سوی دیگر آرمان‌گرایان و اراده‌گرایان نیز پافشاری می‌کنند که ابعاد شخصیتی و اراده فرد می‌تواند مسیر و کارکرد ساختارهای حتی کهن را هم تغییر دهد. در این بین، عده‌ای نیز موضع «نه این و نه آن» را دارند، و استدلال می‌کنند که فرد و ساختار رابطه‌ای دیالکتیکی (کنش و واکنشی) دارند و هر دو بر هم تأثیر می‌گذارند و تأثیر می‌پذیرند. به نظر می‌رسد نظریه سوم نزدیکی بیشتری به حقیقت تجربه تاریخی و واقعیت زیست روزانه جوامع انسانی دارد.

با مرگ ملکه «الیزابت دوم» و پایان سلطنت ۷۰ ساله او در انگلیس، بنا بر سنت سیاسی و سلطنتی این کشور، بلافاصله و در حالی که چند دقیقه‌ای از اعلام رسمی مرگ ملکه نگذشته شود، اعلام شد از این پس «چارلز فیلیپ آرتور جورج»، پسر ارشد او، پادشاه انگلیس است.

گرچه ادبیات و گفتارِ تولیدشده در دستگاه تبلیغاتی انگلیس، همواره بر این تأکید دارد که نهاد سلطنت و شخص پادشاه یا ملکه در ساختار سیاسی این کشور، نهاد نمادینی‌ست و رئیس آن هم «طبیعتاً بی‌طرف و بالاتر از درگیریهای سیاسی و اجتماعی جامعه»، حتی بررسی و مطالعه اجمالی اخبار و سازوکار اجرای سیاست‌ها در انگلیس، حقایق دیگری را آشکار می‌کند؛ حقایقی که اسطوره «سلطنت نمادین» را در کسری از زمان بی‌اعتبار می‌کنند. از این رو، بررسی ابعاد شخصیتی، زندگی روانی و سیاسی پادشاه جدید انگلیس می‌تواند در فهم تحولات جاری و آینده پادشاهی انگلیس کمک‌کننده باشد.

منتظرالدوله؛ از تولد تا پادشاهی

«چارلز فیلیپ آرتور جورج»، پس از ۷۰ سال انتظار در جایگاه نایب‌السلطنه، پنج‌شنبه گذشته، پس از مرگ مادرش در جایگاه سیزدهمین پادشاه انگلستان قرار گرفت و برای خود عنوان پادشاهی «چارلز سوم» انتخاب کرد. او پیرترین فردی است که در تاریخ انگلستان به تخت پادشاهی تکیه می‌زند.

چارلز در ۱۴ نوامبر ۱۹۴۸ به دنیا آمد و در ۳ سالگی نایب‌السلطنه شد. او بزرگترین پسر در میان چهار فرزند الیزابت است و اولین شاهزاده‌ای است که تمام عمر خود در انتظار تاج و تخت پادشاهی بوده است. زمانی که چارلز به دنیا آمد، مادرش هنوز ملکه نبود. ۳ سال بعد که پدربزرگش «شاه جورج پنجم» درگذشت، الیزابت به تاج و تخت رسید و چارلز ۳ ساله هم وارث تاج‌وتخت شد. او یک خواهر «آن» و دو برادر دیگر «اندرو و ادوارد» هم دارد.

چارلز اولین وارث مدرن تاج و تخت انگلیس است. تا پیش از او، رسم بر این بود که فرزندان شاه باید در مدرسه خصوصی و سلطنتی درست بخوانند، اما در سنت‌شکنی آشکار، چارلز به مدرسه «گوردون استون» در اسکاتلند فرستاده شد و پس از آن به دانشگاه «کمبریج» رفت و در رشته انسان‌شناسی، باستان‌شناسی، و تاریخ مدرک کارشناسی ارشد دریافت کرد.. چارلز پس از تحصیلات دانشگاهی، وارد نیروی هوایی سلطنتی و نیروی دریایی سلطنتی شد و از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۶ به عنوان افسر نیروی دریایی خدمت کرد و در این مدت مدرک خلبانی بالگرد نیز دریافت کرد.

ازدواج و طلاقی که شاهزاده را منفور کرد

زندگی پادشاه کنونی انگلیس، معمولاً با نام زنان مختلف، بالاوپایین شده است. از همان ابتدا نیز اساسی‌ترین وظیفه چارلز، در جایگاه مردی که می‌بایست پادشاه آینده انگلستان شود، محدود به یافتن همسر و تولید وارث برای خانواده سلطنتی بود.

چارلز در جوانی و تا پیش از نخستین ازدواجش رابطه عاشقانه با زن‌های بسیاری داشته که از آن جمله می‌توان به «سارا مک کورکودال» خواهر بزرگ‌تر «پرنسس دایانا» اشاره کرد. بنا بر گزارش رسانه‌های انگلیس، چارلز در ابتدا قصد داشت با «سارا مک کورکودال» ازدواج کند، اما دربار سلطنتی و خود ملکه او را «مناسب» تشخیص نداند و در عوض، ملکه الیزابت، خواهر کوچک‌ترِ سارا مک کورکودال، یعنی «دایانا» را برای همسری چارلز انتخاب کرد.

چارلز و دایانا در ژوئیه ۱۹۸۱ ازدواج کردند و در سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ دارای دو فرزند پسر شدند که به ترتیب ویلیام و هری نام دارند. اما این ازدواج به علت روابط موازی و عاشقانه شاهزاده چارلز با زنان دیگر، به خصوص رابطه مخفیانه با «کاملیا پارکِر» دوام نیاورد و این دو در سال ۱۹۹۶ از هم جدا شدند.

به نوشته دویچه‌وله، گفته می‌شود چارلز هنگامی که در شُرف جدایی با دایانا بوده به او گفته «آیا واقعاً انتظار دارید من شاهزاده ولز باشم، اما معشوقه نداشته باشم»، منظور او از «معشوقه»، «کاملیا پارکر بولز» بود که پس از ازدواج با دایانا، سال‌ها با او رابطه پنهانی داشت و در نهایت پس از طلاق دایانا در سال ۲۰۰۵ با او ازدواج کرد. خود دایانا هم پس از طلاق در گفت‌وگویی، علت جدایی‌اش از ولیعهد انگلیس را این‌گونه کوتاه تشریح کرده بود که ««ما در این ازدواج سه نفر بودیم، بنابراین کمی وضعیت شلوغ بود.».

دایانا، یک سال بعد از جدایی در تصادفی مشکوک، در سال ۱۹۹۷ در پاریس کشته شد. دایانا بین مردم انگلیس از محبوبیت بالایی برخوردار بود و مرگ ناگهانی او، نفرت عمومی را نسبت به شاهزاده انگلیس بیشتر کرد، تا جایی‌که بسیاری گمان می‌کردند که او شانسش را برای پادشاهی انگلیس از دست داده است. سال‌ها طول کشید تا او توانست از سایه سنگین بدگمانی عمومی پس از مرگ همسر سابقش بیرون بیاید.

سلطانِ مؤسسات خیریه و دریافت رشوه از خانواده بن‌لادن

گفته می‌شود که چارلز پیش از تکیه‌زدن بر تاج‌وتخت پادشاهی، ریاست بیش از ۴۰۰ «سازمان خیریه» بر عهده داشته که دست‌کم، دو گزارش اخیر رسانه‌های انگلیس درباره فساد مالی او نشان می‌دهد که این سازمان‌های به اصطلاح خیریه، احتمالاً پوششی برای فسادهای مالی ولیعهد انگلیس بوده‌اند.

روزنامه «ساندی تایمز» اخیراً با انتشار گزارشی از دریافت سه بسته نقدی از سوی شاهزاده چارلز از «شیخ حمد بن جاسم آل ثانی»، نخست‌وزیر پیشین قطر پرده برداشته بود. بر اساس این گزارش حمد بن جاسم در یکی از مناسبت‌ها یک میلیون یورو پول در پاکت‌های خرید فروشگاه «فورنتوم و میسون» به پسر ارشد ملکه انگلیس پرداخته است.

دفتر چارلز اما مدعی شده که این پول‌ها به عنوان «کمک‌های خیریه» به شاهزاده داده شده است. این سه بسته پول، در مجموع سه میلیون یورو بوده و پسر ملکه طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ آنها را دریافت کرده است. با شدت گرفتن انتقادات نسبت به دریافت پول نقد توسط شاهزاده انگلیس از نخست وزیر قطر، رسانه‌های وابسته به دربار فعال شده و تلاش کردند دریافت این مبالغ را «کمک‌های خیریه» معرفی کنند. منتقدین اما گفتند که نفس شکل‌گیری چنین مباحثی به معنای وجود عدم شفافیت در گردش‌های مالی خاندان سلطنتی تلقی شده و ظن عادی بودن دریافت رشوه از سوی دربار سلطنتی را تقویت می‌کند.

همچنین ماه پیش رسانه‌های انگلیس، اقدام شاهزاده چارلز در دریافت مبالغی از خانواده «اسامه بن لادن»، سرکرده پیشین گروه تروریستی القاعده در سال ۲۰۱۳ را فاش کردند. روزنامه ساندی تایمز نوشت که پرنس چارلز این مبلغ را از برادران ناتنی اسامه بن لادن دریافت کرده است. طبق گزارش «ساندی تایمز»، چارلز در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۳ و پس از گذشت دو سال از کشته شدن اسامه بن لادن، در کاخ کلارنس لندن با «بکر بن لادن» دیدار کرده است.

ساندی تایمز همچنین مدعی شده که چارلز این مبلغ را علی‌رغم اعتراض مشاوران سلطنتی و بنیاد خیریه شاهزاده ولز دریافت کرده است. در جولای ۲۰۲۲، منبعی در کاخ سلطنتی انگلیس گفت که کمک‌های نقدی به بنیاد خیریه ولیعهد دیگر پذیرفته نخواهد شد.

این نخستین بار نیست که کمک‌های مالی به مؤسسات ولیعهد بریتانیا جنجال به پا می‌کند، پلیس متروپولیتن انگلیس در فوریه گذشته تحقیقاتی را در مورد کمک بنیاد خیریه شاهزاده چارلز به «محفوظ بن مرعی»، تاجر سعودی برای دریافت مدال در انگلیس در ازای اهدای صدها هزار پوند به این بنیاد آغاز کرده بود و در نهایت نتایج خود را با توجه به عدم شفافیت گردش مالی در دربار انگلیس به صورت ناتمام منتشر کرد.

رسوایی عنکبوت سیاه

رسانه‌ها و دستگاه تبلیغاتی انگلیس این باور را عمومی کرده‌اند که نهاد سلطنت، پادشاه و یا ملکه و اعضای خاندان سلطنتی، «بی‌طرف» هستند و بنا بر قانون و عرف سیاسی انگلیس، باید دور از روزمرگی‌ها و درگیری‌های سیاسی باشند، تا جایی‌که از آن به عنوان نهادی «نمایشی و بی‌اثر» یاد می‌شود. اما رسوایی یادداشت‌های «عنکبوت سیاه»، موهوم‌بودن این گزاره را روشن‌تر کرد.

روزنامه گاردین، سال ۲۰۱۵ در گزارشی افشاگرانه فاش کرد که پس از ۱۰ سال جدال حقوقی موفق شده مجوز انتشار نامه‌های شاهزاده چارلز به وزرا و مقامات ارشد دولتی را کسب کند؛ نامه‌هایی که حد بالای لابی‌گری و دخالت شاهزاده چارلز در امورات مختلف سیاسی، نظامی، کشاورزی، شهرسازی، معماری، آموزش و حتی جنگ عراق را نشان می‌دهد.

به نوشته گاردین، نامه‌های چارلز که به علت دست‌خطِ خرچنگ‌قورباغه یا به اصطلاح عنکبوتی شاهزاده به «یادداشت‌های عنکبوت سیاه» مشهور شده‌اند، شامل ۲۷ نامه هستند که بین سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ برای وزرا و شخص نخست‌وزیر وقت (تونی بلر) ارسال شده بودند و در این نامه‌ها شاهزاده خواستار تغییر رویکرد یا سیاست دولت در زمینه‌های مختلف شده بود. گاردین همچنین فاش کرده که دولت بِلر در جریان جدال حقوقی برای انتشار این نامه‌ها، بیش از ۴۰۰ هزار پوند هزینه کرد تا مانع انتشار این نامه‌ها و یادداشت‌ها شود.