آیا گفتگو میان حکومت و اپوزیسیون خارج از کشور ممکن است؟ - Gooya News

گروه سیاسی انصاف نیوز: سعید رضوی فقیه درباره‌ی گفت‌وگو در جامعه‌ی ایران از جمله میان حکومت و اپوزیسیون آن، با اشاره به اینکه «در مورد بخشی از اپوزیسیون و به طور مشخص سازمان مجاهدین خلق و سلطنت طلب‌ها و خرده جریان‌هایی که در ذیل یا حاشیهٔ این دو قطب قابل دسته‌بندی‌اند اصلاً شرایط عینی برای گفت‌وگو فراهم نیست» می‌گوید: از این دو جریان که بگذریم به گمانم امکان گفت‌وگو میان حکومت و معارضانش از حیث شرایط بیرونی و عینی کاملاً منتفی نیست اما بالفعل ارادهٔ لازم برای آن در هیچیک از دو طرف موجود نیست.

او تاکید می‌کند که: اراده و اعتماد لازم در یکی از طرفین یا هر دو طرف موجود نیست.

متن گفت‌وگوی انصاف نیوز با سعید رضوی فقیه را در ادامه بخوانید:

انصاف: پرسش اصلی بحث ما اینست که در شرایط کنونی گفت‌وگو میان حکومت و مخالفان و منتقدان آن و به اصطلاح اپوزیسیون تا چه حد ممکن است؛ چه آنها که قبلاً خودشان بخشی از حکومت بوده‌اند و تجربهٔ حضور در ساختار قدرت را داشته‌اند، چه آنها که خارج از ساختار قدرت تحمل می‌شده‌اند و چه آنها که در داخل یا خارج کشور تقابل جدی با حکومت داشته و دارند.

رضوی فقیه: پیش از پاسخ به پرسش مشخص و ملموس شما یک نکتهٔ کلی و البته بدیهی را عرض می‌کنم و آن هم اینکه گفت‌وگو یکی از اصول بنیادین سیاست‌ورزی عقلایی است چه میان حکومت‌ها و چه میان حکومت‌ها و معارضان‌شان. با گفت‌وگو یا از برخوردهای احتمالی پیشگیری می‌شود و یا هزینه‌های برخورد کاهش می‌یابد. هزینه‌هایی که عمدتاً مردم و علی الخصوص اقشار ضعیف و آسیب پذیر می‌پردازند.

این قاعده اختصاص به شرایط فعلی کشور ما هم ندارد و در همه جای دنیا در طول تاریخ می‌توان ستون هزینه‌ها و فایده‌های باز گذاشتن یا بستن باب گفت‌وگو را محاسبه و مقایسه کرد. حتی در زمان جنگ تمام عیار هم نباید روزنه‌های گفتگو کاملاً مسدود شود. توضیح بیشتر در مورد این امر تقریباً بدیهی و ذکر موارد و مصادیق معاصر و تاریخی‌اش برای شما و خوانندگان در حکم توضیح واضحات و تکرار مکررات و بنابرین ملال آور است.

انصاف نیوز: پس به همان موضوع مشخص پرسش ما بپردازیم و امکان گفت‌وگو میان نظام حاکم بر ایران و جریان‌های مختلف در اپوزیسیون را بررسی کنیم.

رضوی فقیه: وقتی از امکان گفت‌وگو میان دو طرف سخن می‌گوییم یا نظر به ارادهٔ طرفین داریم و یا شرایط عینی مستقل از ارادهٔ طرفین را در نظر می‌گیریم. به گمانم در مورد بخشی از اپوزیسیون و به طور مشخص سازمان مجاهدین خلق و سلطنت طلب‌ها و خرده جریان‌هایی که در ذیل یا حاشیهٔ این دو قطب قابل دسته‌بندی‌اند، فارغ از ارادهٔ طرفین اصلاً شرایط عینی برای گفتگو فراهم نیست؛ چون هیچ مبنای مشترکی برای گفت‌وگو وجود ندارد. پیشینهٔ تاریخی چهار دههٔ گذشته چنین امکانی را منتفی کرده و اساساً هیچیک از طرفین به آن فکر هم نمی‌کند تا چه رسد به اینکه انگیزه و اراده‌ای برای آن داشته باشد.

اما از این دو جریان که بگذریم به گمانم امکان گفت‌وگو میان حکومت و معارضانش از حیث شرایط بیرونی و عینی کاملاً منتفی نیست اما بالفعل ارادهٔ لازم برای آن در هیچیک از دو طرف موجود نیست. از اصلاح طلبان و اعتدال‌گرایانی که تا سال گذشته بخشی از حاکمیت بودند بگیرید تا بخش‌هایی از معارضان سرسخت خارج از کشور، برای همهٔ این جریان‌ها امکان گفت‌وگو با حکومت از حیث شرایط عینی کاملاً منتفی نیست اما اراده و اعتماد لازم در یکی از طرفین یا هر دو طرف موجود نیست.

انصاف نیوز: کمی مشخص‌تر در این مورد توضیح بدهید. چه عامل یا عواملی سبب شده که اراده و اعتماد لازم در دو طرف موجود نباشد؟

رضوی فقیه: یکی از علت‌های اصلی بی اعتمادی ناشی از تجربه‌های گذشته است. مثلاً اصلاح طلبان ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که حاکمیت هر وقت به حضور آنها در انتخابات و نمایش تکثر و رقابت سیاسی نیاز دارد به استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی و سیاسی‌شان پرداخته و بعد هم با اهرم‌های قانونی و فراقانونی آنها را مهار و سپس از ساختار حاکمیت اخراج می‌کند. حاکمیت هم ممکن است به این نتیجه رسیده باشد که اصلاح طلبان هر وقت با دست قوی وارد حاکمیت یا میدان معارضه می‌شوند عرصه را بر بخش‌های محافظه‌کار حکومت تنگ می‌کنند یا هر وقت آیندهٔ نظام را نامعلوم و متزلزل ارزیابی می‌کنند به فاصله‌گذاری امن با آن مبادرت کرده و مواضع رادیکال در برابر ارکان حکومت اتخاذ می‌کنند. این ارزیابی‌ها حتی اگر واقع بینانه هم نباشد موجب بروز بی اعتمادی نسبت به طرف مقابل می‌شود و البته بدون حداقلی از اعتماد هم اراده‌ای برای گفت‌وگو شکل نمی‌گیرد.

اخیراً و در پی اعلام خبر اتحاد مجدد دو جناح حزب دموکرات کردستان ایران، آقای خالد عزیزی در یک مصاحبه گفته بود اگر زمینه فراهم باشد حاضر است با حکومت مرکزی گفت‌وگو کند چون یک نیروی سیاسی حرفه‌ای نمی‌تواند گفت‌وگو را به عنوان یک ابزار نادیده بگیرد. با این همه نباید فراموش کنیم که دو تن از رهبران پیشین حزب دموکرات یعنی عبدالرحمن قاسملو و صادق شرفکندی در جریان گفت‌وگو به قتل رسیدند و از آن سو هم در تاریخ حزب دموکرات کردستان مناسباتی با دولت‌های خارجی متخاصم با ایران به چشم می‌خورد که شکل‌گیری ارادهٔ مجدد برای گفت‌وگویی نتیجه‌بخش و جدی میان طرفین را -اگر نگوییم ناممکن- دست کم بسیار دشوار و پیچیده می‌کند. به گمانم ابتدا باید اعتمادسازی شود تا در هر دو طرف اراده‌ای برای گفت‌وگو به وجود بیاید.

انصاف نیوز: با این وصف اصلاً شرایط عینی گفت‌وگو هم فراهم نیست و چشم اندازی برای آن وجود ندارد.

رضوی فقیه: اگر مؤلفه‌ها را یک دست و مطلق در نظر بگیریم همینطور است اما واقعیت‌های موجود پیچیده و متکثر و در ضمن همواره در حال تغییر است. اول اینکه هر طرف یک ارزیابی از گرایش‌ها و جناح‌های درونی طرف مقابل دارد و احتمالاً یک جناح معتدل و اهل گفتگو و مایل به حل و فصل عاقلانه و نسبتاً عادلانهٔ مسائل فیمابین را شناسایی و رصد می‌کند که البته در کنار یک جناح افراطی تندرو و بازی بهم‌زن قرار دارد. پس در کنار بی‌اعتمادی تاریخی ممکن است همچنان امیدهایی برای گفتگو موجود باشد.