ژانر نقطه تلاقی فیلم‌ساز و مخاطب است

ماهرخ عباسپور: ژانر یکی از مهم‌ترین سرفصل‌ها در سینما است و تفاوتی ندارد که این سرفصل برای فیلم کوتاه باز شود و چه برای فیلم‌های بلند و داستانی؛ و من در دو مقاله‌ای که با عنوان‌های «پارودی، ژانر کوتاه؟؛ فیلم‌های نقیضه به عنوان یک ژانر عمدتا کوتاه» و «ژانر کوتاه، ژانربلند؛ آیا فیلم‌های ژانری کوتاه از همان الگوهای ژانرهای فیلم بلند پیروی می‌کنند؟» در حوزه مطالعات ژانر نوشته‌ام، سعی کردم به تفاوت ژانر در سینما پردازم و این نکته را بررسی کنم که آیا با کوتاه شدن زمان و ساختار فیلم، مختصات ژانر هم تغییر می‌کند؟

او با اشاره به اینکه در مقاله‌های خود فضایی تطبیقی برای بررسی تفاوت‌های ژانر در سینمای کوتاه و بلند پرداخته است، ادامه داد: «در این مساله ما می‌توانیم ویژگی‌های ژانری را در دو بخش بررسی کنیم و این دو بخش به ویژگی‌های سبکی و روایی ژانر بازمی‌گردد و عمده محوریت دو مقاله من به ویژگی‌های روایی ژانر در سینما برمی‌گردد؛ به عنوان مثال بررسی کردیم که نوع روایت‌های ژنریک در سینمای کوتاه چه تفاوتی با سینمای بلند دارد، زیرا زمانی که یک فیلم‌نامه کوتاه نوشته می‌شود به مثابه کوچک‌سازی فیلم نیست، بلکه ماهیت‌ها و ساختارهای سینمایی براساس زمان‌بندی و نوع روایت‌های ژانر و ساختار مدنظر فیلم‌نامه تغییر می‌کند.»

این فیلم‌ساز ضمن بیان اینکه ژانر نقطه تلاقی فیلم‌ساز و مخاطب است و زمانی که دانش و توانایی در حوزه ژانر ارتقا پیدا کند، سینمای ما رشد می‌یابد، توضیح داد: «زمانی که به علم و دانش هر چیزی مسلط و مجهز شویم، قطعا توانایی فعالیت‌های آگاهانه و حرفه‌ای‌تری در مسیر مورد نظر خود خواهیم داشت و قاعدتا بررسی علمی و برگزاری همایش‌های مطالعاتی در حوزه فیلم کوتاه، حکم همین بازوی توانمند را برای ما دارد.»

فلاحی با عنوان اینکه مطالعات در حوزه فیلم کوتاه مهجور است، تصریح کرد: «فیلم کوتاه حتی در کشورهایی که سینمای پیش‌رویی دارند، مطالعات علمی گسترده را به خود ندیده است و عموم کتاب‌هایی که در حوزه فیلم کوتاه نوشته است، صرفا به مباحث فرمی و ساختاری این سینما پرداخته‌اند و در حوزه ژانر هم به ویژه در مقاله‌ها و کتاب‌های مرجع سینمای کوتاه، اشاره‌هایی به مساله ژانر شده است و منبع مشخص علمی در این حوزه وجود ندارد.»

این پژوهشگر سینما با بیان اینکه ادامه‌دار بودن همایش مطالعات فیلم کوتاه می‌تواند انجمن سینمای جوانان ایران را به عنوان پایگاه علمی سینمای کوتاه در سطح منطقه و حتی جهان معرفی کند، ادامه داد: «در این شرایط انجمن سینمای جوانان ایران به این دلیل که همیشه تلاش دارد مسیری مبتنی بر دانش را در سینما طی کند، همایش مطالعات فیلم کوتاه را طی چند سال اخیر برگزار می‌کند و من که در دوره‌های دوم و سوم این همایش مطالعات شرکت کرده‌ام، معتقدم عمده هدف این رویداد علمی و سینمایی تاثیرگذاری روی تولید فیلم های کوتاهِ است؛ یعنی خروجی این همایش مطالعات باید توسط فیلم‌سازها مورد استفاده قرار بگیرد و کار آن‌ها را راحت‌تر و دقیق‌تر از قبل کند.»

نویسنده کتاب «بازنمایی واقعیت» در پایان با اشاره به تجربه حضور در دو دوره اخیر این رویداد و حضور در چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه عنوان کرد: «تجربه حضور در دوره‌های دوم و سوم همایش مطالعات فیلم کوتاه باعث شد که من عمیق‌تر به مفاهیم سینمایی بیاندیشم و برآیند این مساله در کارهای سینمایی که انجام می‌دهم کاملا مشهود است، به همین دلیل ادامه برگزاری این رویداد علمی و سینمایی را اولویت می‌دانم و حتی معتقد هستم محوریت محتوایی دوره‌های آتی همایش مطالعات فیلم کوتاه می‌تواند با موضوعیت ژانر ادامه پیدا کند.»

چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران به دبیری سعید پوراسماعیلی، ۲۶ آذر ۱۴۰۱ برگزار می‌شود و پژوهشگرانی که چکیده مقاله‌های آن‌ها انتخاب شده است، تا ۳۰ مهر ۱۴۰۱ مهلت دارند تا مقاله‌های خود را برای دبیرخانه ارسال کنند.

۵۵۲۴۵