مناظره‌های داغ سیما برسر«گشت ارشاد»/چرا «عاشورا» به آنتن نمی‌رسد؟

خبرگزاری مهر - گروه هنر- عطیه مؤذن: «هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.

در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.

امروز جمعه اول مهر ماه می‌توانید با شماره ۱۲۴ بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.

چهره هفته؛ شهاب حسینی

شهاب حسینی پس از چندین سال با یک سریال به شبکه نمایش خانگی بازگشته است. او در همه این سال‌ها در شبکه خانگی که اوج و فرودها و رونق بسیار یافته است تنها در یک سریال به ایفای نقش پرداخت؛ «شهرزاد» که خود از چالش‌برانگیزترین و حاشیه‌دارترین سریال‌های این مدیوم شد. فصل اول این سریال سال ۹۴ پخش شد و در فصل‌های بعد پروژه درگیر مسائل مالی و پول کثیف و اتفاقی شد که هر دو سرمایه گذارش را به زندان کشاند.

شهاب حسینی پس از آن تا سال ۹۹ در هیچ اثری از شبکه خانگی ظاهر نشد تا اینکه با مجموعه «هم رفیق» که ساخته یکی از پلتفرم‌ها بود و این بار در مقام مجری که زندگی حرفه‌ای خود را با آن آغاز کرده بود دیده شد. با این حال علی رغم دوره حرفه‌ای و موفق شهاب حسینی در زمینه اجراهای رادیویی و تلویزیونی در دهه ۷۰ این بار این برنامه دستاورد جدیدی برای این بازیگر و مجری سال‌های دور تلویزیون محسوب نشد و حتی انتقادات زیادی را هم در بر داشت.

حسینی در این سال‌ها بیشتر هم در سینما فعالیت داشته است و از آخرین سریال‌های پخش شده او در تلویزیون می‌توان به «شوق پرواز» با نقش شهید بابایی اشاره کرد که بیش از یک دهه از آن می‌گذرد. سریال «سرزمین کهن» را هم بعد از آن داشت که البته بعد از پخش یکی دو قسمت به محاق رفت.

شهاب حالا بعد از سال‌ها دوباره با بازیگری در یک سریال ملودرام و اجتماعی از طریق یکی از پلتفرم‌ها به شبکه خانگی بازگشته است. سریال «پوست شیر» که توسط برادران محمودی ساخته شده است و در آن چهره‌هایی از جمله هادی حجازی فر، پانته‌آ بهرام و… هم حضور دارند. حسینی در این سریال نقش یک کارآگاه را دارد و سریال هم فضایی ملتهب را پیش می‌برد. باید دید حضور او در این سریال که برای بسیاری که همچنان نقش یک پلیس متفاوت را در سریال پلیس جوان به خاطر دارند چقدر با توفیق همراه است.

حسینی این روزها فیلم سینمایی «شین» را هم روی پرده دارد درامی ملتهب که قرار است فضایی ترسناک داشته باشد و او از تهیه کنندگی تا مشاوره و بازیگری را در این فیلم بر عهده دارد که البته این فیلم هم اتفاق ویژه‌ای برایش نبود.

اتفاق ویژه؛ مناظره‌های تلویزیونی درباره «گشت ارشاد»

تلویزیون معمولاً در زمان انتخابات و صرفاً برای تهییج مخاطب به برگزاری مناظره‌های مختلف اقدام کرده است. اتفاقی که بسیاری از آن به عنوان سیاستی برای ترغیب و تهییج مخاطب برای شرکت در انتخابات یاد کرده‌اند. با این حال نفس مناظره درباره پدیده‌ها و موضوعات یکی از قالب‌های جذاب تلویزیونی بوده است که همیشه از طرف نخبگان و متخصصان روی برگزاری مستمر آن تاکید و اتفاق نظر بوده است.

در این شب‌ها که جامعه درگیر واکنش‌ها به حادثه تلخ درگذشت مهسا امینی است، غیر از اتفاقات خبری مرتبط با این حادثه یکی از وظایف تلویزیون همین پرداختن به حوزه‌های دیگر و حواشی و ریشه‌یابی هایی است که بتواند به اصلاح فرآیندها یا آگاهی بخشی بیشتر مخاطبان بینجامد. تلویزیون اگرچه دیر اما از چند شب پیش اقدام به برگزاری گفتگوهایی صریح با محور «گشت ارشاد» کرده است که اتفاقی مبارک برای رسانه ملی محسوب می‌شود.

گفتگوهایی که برای دور بودن از شائبه یک جانبه بودن و با تاکید بر بی طرفی به صورت مناظره برگزار شده است و از شخصیت‌های طیف‌های مختلف در آن دعوت به‌عمل آمده است.

برنامه شبکه خبر در قالب گفتگوی ویژه این مناظره‌ها را پیگیری می‌کند که یکی از قسمت‌ها با حضور غلامحسین کرباسچی، عبدالله گنجی و همراهی تلفنی صادق کوشکی بیشتر بازتاب یافت. گفتگویی که علی رغم انتقادها به مجری برنامه و مسلط نبودنش، تحسین کلی رویداد را در فضای رسانه‌ای در پی داشت.

از طرف دیگر شبکه چهار سیما نیز این مناظره‌ها را به صورت ویژه و مستمر پیگیری می‌کند. مناظره‌های شبکه چهار در قالب برنامه «شیوه» پیش می‌رود که عطالله بیگدلی مجری آن است و در شب اول به بررسی ساختاری و قوانین مرتبط با حجاب با حضور جلیل محبی و سعید شریعتی فعال سیاسی پرداخت.

هر دو این مناظره‌ها با همه ضعف‌ها و قوت‌هایی که داشت اتفاق ویژه‌ای بود و بازتاب زیادی هم در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشت و اگر این روند ادامه پیدا کند و منحصر به یک دوره نباشد می‌تواند مرجعیت رسانه‌ای تلویزیون را احیا کند. مرجعیتی که معمولاً در بحران‌های جامعه به بازتاب خبری محدود مانده و کمتر سراغ چنین تحلیل‌ها و گفتگوهایی رفته است.

با وجود برخی نقدها نسبت به کیفیت برگزاری این مناظره‌ها و کارکردهای آن در مواقع مواجهه با بحران‌های اجتماعی و امنیتی، به نظر می‌رسد باید از نفس اقدام رسانه ملی در این حوزه استقبال کرد. در چنین شرایطی ایراد نقدهای تند و تیز و ذره‌بین گذاشتن بر روی نقاط ضعف چنین گفتگوهایی، کار را برای تهیه کننده و سازنده این برنامه دشوار می‌کند؛ برنامه‌سازانی که هم باید به مدیران خود پاسخگو باشند و هم در برابر فشارهای بیرونی مقاومت کنند. نقد بی‌رحمانه در این مقطع جز مسدود کردن همین روزنه‌های امید حداقلی و حذف این قبیل تولیدات از آنتن عایدی دیگری نخواهد داشت.

نکته هفته؛ جای خالی مناسبتی‌های دفاع مقدسی

اگر باور داشته باشیم که دفاع مقدس صرفاً یک مقطع تاریخی نیست که باید در تقویم‌ها و مناسبت‌های آیینی و تشریفاتی به ان پرداخته شود. نه فقط در همین مناسبت یک هفته‌ای که هر ماه و هر روز برنامه‌ریزی های مختلفی برایش خواهیم داشت.

رادیو و تلویزیون هر سال قبل از این یک هفته برنامه‌های مختلفی را برای پخش از شبکه‌های صدا و سیما اعلام می‌کنند. محسن برمهانی معاون سیما امسال نهم شهریور طی نشستی با سردار بهمن کارگر رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس از پخش ۷۰ برنامه به همین مناسبت خبر داد. برنامه‌هایی که به تعداد حتماً قابل توجه است اما باید دید چند عنوان از این برنامه‌ها می‌تواند مخاطب را هم به خود جذب کند.

از طرف دیگر می‌دانیم که بخش زیادی از خاطره جمعی مردم با فیلم و سریال‌های دفاع مقدسی عجین شده است نه برنامه‌های تلویزیونی. دیالوگ‌ها و کاراکترهای سریال‌ها در همین تلویزیون بوده‌اند که توانسته‌اند گاه خون از یاد رفته شهدا را برای همیشه زنده کند در ذهن مردمان و در رگ‌هایی دیگر به جوش و خروش در آید.

امسال اما تلویزیون هیچ مینی سریالی برای این ایام در نظر نگرفته است و یا هنوز اطلاع رسانی برای پخش آنها نداشته است. حدود یک سال از انتصاب پیمان جبلی می‌گذرد و آنتن از آذرماه سال گذشته در دست تیم جدید است. اگر ساخت و تولید سریال‌های جدید باز هم به زمان نیاز دارد یک سوال اصلی می‌توان مطرح کرد و آن این است که چرا سریال‌هایی با همین مضامین به پخش نمی‌رسد؟! سریال‌هایی که می‌تواند جایگزین‌های در خوری برای این ایام باشد. هم مخاطب را جذب کند و هم آنتن تلویزیون را که هر روز یک موسسه و سازمانی از ریزش مخاطبانش نظرسنجی‌های تازه بیرون می‌دهد نجات دهد.

سریال «عاشورا» که نسخه سینمایی «موقعیت مهدی» از آن با توفیق‌های زیادی همراه شد از آثار آماده تلویزیون است که هیچ خبری درباره پخش آن اطلاع رسانی نمی‌شود. سریال «سرزمین مادری» یا سرزمین کهن که چندین سال است در توقیف مانده است و در چند فاز به تولید رسیده است از آثار پر زحمت تلویزیون در همین زمینه است سریالی که از تاریخ معاصر شروع می‌شود و در فصل‌های بعدی به انقلاب می‌رسد و همین بهانه هفته دفاع مقدس می‌توانست مجوزی برای پخش این سریال شود. سریالی که بارها گفته شد اصلاح شده است و بسیاری منتظرند تا به تماشای آن بنشینند اما هنوز برای حل این معضلات قدیمی هم تلاشی که منجر به نتیجه شود صورت نگرفته است.

بازتاب هفته؛ سریال‌های شکست خورده

امسال در کل شروع موفقی برای سریال‌های تلویزیونی نبود. شبکه‌های سیما یا کمتر سریالی روی آنتن داشتند و یا سریال‌های جدید هم چنگی به دل نمی‌زند. بازپخش سریال‌های تکراری در برخی شبکه‌های سیما هم آنقدر بود که می‌توانست یک تنه آی فیلم‌های دیگری را در میان شبکه‌ها پدید آورد.

روزنامه هفت صبح این هفته در یک گزارش مفصل به بررسی عملکرد سریال‌های نیمه اول سال پرداخته است؛ گزارشی که تیتر آن را «کلکسیون سریال‌های شکست خورده سیما» برگزیده است و در آن به شرح سریال‌هایی پرداخته است که علی رغم ایده یا موقعیت‌های جذاب نتوانستند توفیقی کسب کنند.

از مصادیق این سریال‌ها همه آثار نوروزی و رمضانی تلویزیون قرار گرفته بود. فصل سوم سریال «زیرخاکی» به دلیل نداشتن غافلگیری‌های لازم و روایت کند، «خداداد» به دلیل داستان تکراری، بازی‌های ضعیف و دیالوگ‌های تصنعی و «دردسرهای شیرین» به دلیل بدترین شکل ممکن در روایت جزو این شکست خورده‌ها محسوب شده بودند. «نجلا» هم که نوروزی و رمضانی بود به دلیل همان قصه کند و حتی پایان بندی‌ای که به تعبیر هفت صبح هندی بود در همین راستا قرار گرفت.

«خوشنام» و «از سرنوشت» هم از دیگر سریال‌های رمضانی بودند که در گزارش روزنامه به ضعف سریال اولی در «دست به دامان شدن شوخی‌های توالتی» و در ضعف سریال دومی که مخاطبش نوجوانان بود به قصه‌های دم دستی و شعارهای زیاد اشاره شده است.

از دیگر نمونه‌های آثار ضعیف هم به «داستان یک شهر»، «حکم رشد»، «راز ناتمام» و «بی نشان» اشاره شده بود که دو نمونه اخیر یکی به تازگی در شبکه یک به پایان رسیده است و یکی هنوز روی آنتن است.

پیشنهاد هفته؛ جان و تن

اولین قسمت از برنامه «جان و تن» چهارشنبه شب از شبکه سه پخش شد که شروع آن با روایت یک ترور همراه شد و خواهری از نحوه به شهادت رسیدن برادرش توسط بمبی که در خودروی او کار گذاشته شده بود در آبان ۵۸ سخن گفت.

این برنامه همزمان با هفته دفاع مقدس شروع شده است و با اجرای محمدجعفر خسروی هر روز ساعت ۱۷ روی آنتن می‌رود.

«جان‌وَتن» در گفتگو با افراد معمولی که در همه مشاغل و سنین در دوران دفاع مقدس حضور داشتند، به قصه‌های ناگفته و برآمده از دل مردم درباره جنگ می‌پردازد.

فُرم این برنامه ترکیبی در رفت و برگشت میان داخل و خارج از استودیو شکل می‌گیرد و در قسمت اول هم روایت خواهر شهید از برادرش به صورت بازسازی صحنه‌ها و خارج از استودیو شکل گرفت. در قسمت‌های بعد هم بخشی از این برنامه توسط راوی اصلی و در داخل استودیو روایت می‌شود و همزمان بخش‌های دیگر قصه در قالب مستند بازسازی شده برای مخاطب به تصویر کشیده می‌شود.

«جان‌وتَن» که محصول مشترک مرکز مستند سوره و مرکز هنری رسانه‌ای نهضت است، توسط دیبافیلم تولید شده و در ۸ قسمت ۲۵ دقیقه‌ای از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود.