روایت‌های مردمی جنگ در «جان‌وتَن»/ برخورد مدیران با مستند دلسردکننده است

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مهدی مستوفی تهیه‌کننده «جان‌وتَن»، محصول مرکز مستند سوره و مرکز هنری رسانه‌ای نهضت که این روزها به صورت همزمان از شبکه سه و افق روی آنتن می‌رود، در گفتگو با خبرنگار...، با اشاره به اینکه پیشنهاد ساخت این برنامه ترکیبی اوایل سال ۱۴۰۱ مطرح شد، گفت: طی جلساتی که با مرکز مستند سوره داشتیم، به نقطه‌ای رسیدیم که به نوعی برای همه ما اولویت داشت و آن هم تولید یک برنامه ویژه دفاع مقدس با نگاه نسبتا متفاوت بود. در حقیقت ایده‌پردازی‌هایی شکل گرفت و پس از رفت و برگشت‌ها به این نتیجه رسیدیم که به روایت‌های مردمی از جنگ بپردازیم.

وی ادامه داد: تاکنون برنامه‌هایی تلویزیونی زیادی به قصه فرماندهان جنگ، شهدای شاخص و جانبازان پرداخته‌اند اما ما به این نتیجه رسیدیم که به سوی افرادی برویم که چهره نیستند و قصه‌های جذاب و قابل پرداخت دارند. در محتوا سعی کردیم این رویکرد را اتخاذ کنیم. ناگفته نماند زمانی که «جان‌وتَن» در مرحله پژوهش بود، به سوژه‌هایی رسیدیم که هشتاد سال سن داشتند و ذهنشان معدنی از خاطرات و روایت‌های جنگ بود اما بیان خاطرات خود را نداشته‌اند. مساله مهم این است که این افراد مگر چند سال دیگر عمر می‌کنند؟ ما در این زمینه نیازمند کار جدی هستیم اگرچه موانع جدی هم وجود دارد.

تهیه‌کننده «جان‌وتَن» با بیان اینکه فُرم این برنامه ترکیبی منحصربه‌فرد است، مطرح کرد: در بحث فرم نیز تلاش کردیم کار جذابیت لازم را نسبت به عمده کارهایی که در تلویزیون می‌بینیم، داشته باشد یعنی به لحاظ ریتم و تصاویر به گونه‌ای باشد که نسل جدید با آن ارتباط بگیرد. بر این اساس علاوه بر روایت استودیویی، سوژه‌ها در داخل موقعیت بازسازی شده قرار می‌گیرند. همچنین در این برنامه که خوش‌ریتم و مختصر و مفید است، مجری برخلاف برنامه‌های معمول تلویزیون با دوربین حرف نمی‌زند، زیاده‌گویی نمی‌کند و پلاتو ندارد.

مستوفی تاکید کرد: البته نمی‌توان گفت صددرصد برنامه از اول با فُرمی که مخاطب در حال حاضر شاهد آن است، طراحی شد بلکه در حین تولید و پیش‌تولید تغییراتی کرد اما کلیت و ایده مرکزی کار که روایت اصلی داخل استودیو اتفاق بیفتد و روایت مکمل و فضاسازی بیرون از استودیو رخ بدهد، از ابتدا وجود داشت. اگرچه ترس این را داشتیم که کار درنیاید و ریسک هم داشت اما خوشبختانه آن چیزی که فکر می‌کردیم، اتفاق افتاد و مخاطب نه تنها به اصطلاح در ذوقش نمی‌خورد بلکه با این نوع روایت همراه می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه «جان‌وتَن» سومین کار جدی او با محسن فراهانی‌صدر کارگردان است که به پخش رسیده، گفت: من و محسن فراهانی‌صدر ذیل دیبافیلم باهم کار می‌کنیم و تعاملی که باهم داریم، فراتر از تهیه‌کننده و کارگردان است. اولین کار جدی که ما با هم انجام دادیم مستند تاریخی «آسوده بخواب کوروش» بود. چند پروژه دیگر هم در حال تولید داریم که یکی از آن‌ها مستند ایرانگردی‌ست. ناگفته نماند که در یک فیلم کوتاه و مستند «یک ملت» نیز باهم همکاری داشتیم.

تهیه‌کننده «جان‌وتَن» افزود: پروژه‌های مشترکی که باهم داشتیم باعث شده است سلیقه‌هایمان در موضوعات مختلف به هم نزدیک شود و به یک نگاه واحد برسیم. تسلط ایشان روی حوزه فُرم به من اثبات شده است و این اتفاق در این مدت زمانی که باهم کار می‌کنیم، رخ داده است. همچنین مهمترین جذابیتی که همکاری با ایشان دارد، جدا از اینکه مطمئن هستم کار به اصطلاح درمی‌آید، بحث جسارت است.

مستوفی یادآور شد: «جان‌وتَن» از ابعاد مختلف کار پُرریسکی بود و هر کارگردانی قبول نمی‌کرد پای چنین پروژه‌ای بایستد و آن را انجام بدهد. از سوی دیگر محسن فراهانی‌صدر کارگردانی نیست که بخواهد از مسئولیتی که برعهده‌اش گذاشته شده است، رفع تکلیف کند بلکه مسئولیت قبول می‌کند تا کار جدیدی انجام بدهد و ماندگار شود. ناگفته نماند که ایشان در ایده کار نیز نقش جدی داشت.

وی با بیان اینکه به دنبال فراهم کردن زیرساخت برای تولید محتوای باکیفیت است، تصریح کرد: مساله‌ای که برایم جذاب است و اولویت دارد این است که زیرساختی فراهم و طراحی شود تا افرادی که استعداد مستندسازی و برنامه‌سازی را دارند، از آن بهره ببرند و بتوانند محتوای خوب متناسب با دغدغه‌هایشان تولید کنند.

مستوفی در ادامه پخش در زمان مناسب را یکی از چالش‌های تهیه‌کنندگانی که بیرون از تلویزیون کار می‌کنند، دانست و اظهار کرد: اگر بهترین کار با بالاترین کیفیت ساخته شود اما زمان پخش خوب نداشته باشد، هزینه هدر رفته است. ما یک ماه پیش از شروع هفته دفاع مقدس درگیر مساله پخش از شبکه‌های مختلف تلویزیون بودیم اما برخورد دوستان با ما بیشتر دلسردکننده بود. نکته دیگر این است که متاسفانه مدیران به خود کار توجه نمی‌کنند بلکه دنبال این هستند که آن را چه کسی ساخته است.

وی تصریح کرد: متاسفانه سازوکارهای پخش اثر از تلویزیون به گونه‌ای است که برای ما که اثری تولید کردیم که دارای فُرم، کیفیت و محتوای مرتبط به فضای دفاع مقدس و ملاحظات آن رعایت شده است، دچار پیچ‌وخم‌هایی مختلف برای پخش شدیم. این مدل برخورد تنها مانعی برای ادامه دادن یک اثر و ساخت برنامه‌های بهتر است.

این تهیه‌کننده مستند در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه در کنار پرداختن به مساله دفاع مقدس در «جان‌وتَن»، توجه به مضامین دیگر هم برای ما جدی است، گفت: اگرچه ما در برنامه خود تلاش کردیم جنس پرداختن به سوژه‌هایمان لبه‌دار، تندوتیز، ناگفته و بکر باشد اما لازم است به حوزه‌های دیگر نیز ورود کنیم.

وی افزود: شاید بتوان گفت تولید اثر درباره مسایل مربوط به حکمرانی، موضوعات اقتصادی، موضوعات اجتماعی مانند حجاب، فقر و اعتیاد واجب و لازم است اما هزینه دارد. اینکه منِ نوعی به عنوان برنامه‌ساز و یا مستندساز دغدغه موضوعی مانند سربازی اجباری را دارم اما در تلویزیون اساسا نمی‌توان درباره این موضوع صحبت کرد مگر آنکه برنامه زنده‌ای باشد، باید چه کنم؟ بسیاری از موضوعات وجود دارد که ذهن مخاطب را درگیر می‌کند اما رسانه پاسخی برای آن ندارد.

مستوفی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم سیستمی که در رسانه کشور به ویژه تلویزیون که خانه مستند است، وجود دارد این است که افراد را به سمت انتقاد تند و تیز نکردن و خنثی بودن در ساخت مستند هدایت می‌کند و شاید در اغلب موارد اگر فردی بخواهد درباره مساله‌ای که دغدغه آن را دارد، کاری تولید کند باید به براساس نظر آن‌ها اثری بسازد در غیر این صورت کار اجازه تولید و پخش نمی‌گیرد.

۵۷۲۴۵