«خرابکاری» در خطوط گازی نورد‌استریم؛ نوک پیکان اتهام متوجه کیست و چرا ؟

چندین نشت‌ عمده‌ و ناگهانی در خطوط لوله گاز نورد استریم که گاز روسیه را از طریق دریای بالتیک به اروپا می‌رساند، گمانه‌زنی‌های متفاوتی را در مورد چرایی این حادثه و احتمال عمدی بودن آن رقم زده است هر چند پاسخ روشنی در مورد گروه‌ها یا دولت‌هایی که در شرایط فعلی از این وضعیت متنفع خواهند شد، وجود ندارد. اما درباره این موضوع چه می‌دانیم و چه نمی‌دانیم؟

پیکان اتهام به سمت چه کسی نشانه رفته است؟

تا کنون دولت‌ها از متهم کردن مستقیم دولت دیگر طفره رفته‌اند هر چند به طور تلویحی پیکان اتهام را به سمت کشوری خاص نشانه‌ رفته‌اند. بیانیه برخی کشورها در مقایسه با کشورهایی که مستقیما درگیر این «حادثه» شده‌اند نیز دست‌کم در لحن متفاوت بوده است.

مسکو که از این طریق تجارت «نصفه‌نیمه» انرژی با اتحادیه اروپا را ادامه می‌دهد در تازه‌ترین واکنش خود این حادثه را «خرابکاری» در خط انتقال گاز روسیه به اروپا توصیف و آن‌را «تروریسم دولتی» خوانده و خواستار تحقیقات جدی بین‌المللی در این باره شده است.

اتحادیه اروپا هم همداستان با روسیه گفته که بر این اعتقاد است که «خرابکاری» دلیل این حادثه بوده هر چند از متهم کردن کشوری خاص حذر کرده است. فاتیح بیرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی بدون نام بردن از فرد یا کشوری خاص گفت «پرواضح» است که چه کسی پشت این ماجراست.

این درحالیست که سوئد و دانمارک روز جمعه گزارش رسمی‌خود را در مورد ۴ مورد نشتی خط لوله نورداستریم تقدیم شورای امنیت سازمان ملل کردند. در این گزارش علت حادثه «انفجارصدها کیلو تی‌ان‌تی در زیر دریا» اعلام شده است. انفجارهایی که ۲.۳ و ۲.۱ در مقیاس ریشتر قدرت داشته اند.

قرار است اعضای شورای امنیت سازمان امروز جمعه به‌درخواست روسیه در نیویورک تشکیل جلسه دهند. پیش‌تر کرملین اتهامات در مورد نقش داشتن روسیه در این «خرابکاری» را «احمقانه» دانسته بود و در عوض ادعا کرده بود این واشنگتن است که از این حادثه متنفع می‌شود و می‌تواند میزان فروش گاز مایع (LNG) به اروپا را افزایش دهد. سرگئی ناریشکین، رئیس آژانس اطلاعاتی روسیه در این باره گفت که غرب «هر کاری از دستش بر می‌آید» انجام می‌دهد تا هویت عاملان را بپوشاند.

از سوی دیگر کاخ سفید اتهام وارده از سوی کرملین را رد کرده و لوید آستین، رئیس پنتاگون به ذکر این نکته که هنوز برای اتهام زدن به کسی زود است و باید تحقیقات کامل شود، بسنده کرده است.

• اتحادیه اروپا، دانمارک و آلمان نشت لوله گاز نورداستریم را «عملیات خرابکارانه» دانستند
• نشت خطوط لوله گاز نورد استریم؛ لرزه‌نگاری سوئد احتمال انفجار و کرملین احتمال خرابکاری را رد نکردند

دلیل خرابکاری در خط لوله گاز چیست؟

یان کریستین کااک، فرمانده نیروی دریایی آلمان در گفتگو با نشریه (Die Welt) که روز دوشنبه این هفته منتشر شده و به نظر می‌رسد قبل از حوادث اخیر ضبط شده باشد می‌گوید: «روسیه ظرفیت قابل‌توجهی در زیرآب ایجاد کرده است. نه تنها در کف دریای بالتیک که در اقیانوس اطلس که زیرساخت‌های بسیار مهمی مانند خطوط لوله یا کابل‌های زیردریایی فناوری اطلاعاتی را در خود جای داده‌اند.»

این درحالیست که در کنار خط لوله نورد استریم، خط لوله جدید به‌تازگی بین نروژ و لهستان ساخته شده است که یکی از عمده هدف‌های آن پایان دادن به وابستگی اروپا به گاز روسیه و بالابردن امنیت انرژی اتحادیه اروپا عنوان شده است. کریستین برزینا، پژوهشگر ارشد بنیاد دفاعی-امنیتی «ژرمن‌مارشال» آمریکا در این باره معتقد است:‌«می‌تواند با یک عملیات خرابکارانه اروپایی‌ها را در واقع مرعوب کرد. برای اینکه اگر آنها (روس‌ها) قادرند که این خط لوله‌ها در بستر دریای بالتیک را منفجر کنند می‌توانند مشابه همین اقدام را روی خط لوله‌های جدید الاحداث هم انجام دهند. با این حال اگر این یک خرابکاری باشد، خسارت به خط لوله‌ای وارد شده که سازنده‌اش شرکت دولتی گازپروم و شرکای اروپایی‌اش هستند و بابت آن میلیاردها دلار هزینه کرده‌اند.»

واقعیت این است که روسیه را عامل چنین خرابکاری تصور کردن «گره کور معما» را حل نمی‌کند چنین خسارتی به‌معنای این است که مسکو یکی از اهرم‌های فشار بر اروپا را بدین‌ترتیب از دست می‌دهد. اروپا درحالی برای یافتن منابع گازی به‌جز روسیه در آستانه فصل سرما تلاش می‌کند که روسیه برای تحمیل شرایط خود برای انتقال گاز از این محور در شرایط بحرانی‌تر می‌توانست حساب باز کند.

در هرصورت چه پیکان اتهام را متوجه مسکو بدانیم چه ندانیم، نمی‌توان منکر این واقعیت شد که کی‌یف در این ماجرا ذینفع اصلی است. دولت اوکراین مدتهاست از اروپا خواسته تا خرید انرژی از روسیه را به‌طور کامل متوقف کند و حالا مختل شدن گازرسانی روسیه از طریق نورد استریم، این درخواست کی‌یف را به واقعیت نزدیک‌تر کرده است.  

• تعلیق بهره‌برداری از خط لوله گاز روسیه در بحبوحه بحران اوکراین؛ «نورد استریم ۲» چیست؟

چگونه به خط لوله نورداستریم آسیب وارد شده است؟

کارشناسان می‌گویند با توجه به میزان خسارت وارد شده و فاصله نشتی‌ها از یکدیگر در دو خط لوله مشخص می‌کند که این اقدام یک اقدام «عمدی» و «برنامه‌ریزی‌ شده» بوده است. موسسات زلزله‌نگاری دانمارک و سوئد که روز دوشنبه قدرت ارتعاشات در کف دریای بالتیک را ثبت کرده‌اند معتقدند کانون این ارتعاشات زیر بستر دریا جایی که زمین‌لرزه واقعی رخ می‌دهد نبوده است. یک منبع دفاعی بریتانیایی در همین رابطه به شبکه اسکای نیوز گفته که این حمله احتمالا از قبل برنامه‌ریزی شده و با استفاده از مین‌های زیر آب یا سایر مواد منفجره از راه دور منفجر شده است. اولیویه الکساندر، تحلیل‌گر مسائل اطلاعاتی در این باره به رویترز می‌گوید: «شدت و قدرت این انفجارها نشان می‌دهد که می‌توانسته از جانب روسیه بوده باشند. البته در تئوری، آمریکا هم قدرت چنین کاری را دارد ولی به‌نظر من انگیزه‌ای برای چنین کاری نداشته.» از نظر این کارشناس درست است که ایالات متحده از مدت‌ها پیش از اروپا خواسته تا به وابستگی به گاز روسیه پایان دهد اما با توجه به اینکه در زمان حادثه گازی از طریق نورداستریم به اروپا پمپاژ نمی‌شدهُ انگیزه کمی برای منفجر کردن آن داشته است. او می‌گوید آن‌ها موفق شده بودند که بدون چنین کاری نورداستریم ۲ را عملا از کار بیندازند.»

به اعتقاد برخی از کارشناسان این احتمال وجود دارد که این آسیب توسط دستگاه هایی وارد شده باشد که در بازار تجاری موجود هستند، اما با توجه به مقیاس و دقت، احتمال بیشتری وجود دارد که توسط بازیگری با دسترسی به فناوری پیشرفته‌تر انجام شده باشند.

روسیه در این‌باره رد پای یک دولت را پشت این «خرابکاری» می‌بیند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین می‌گوید تصورش هم سخت است که بخواهیم چنین عمل تروریستی در این ابعاد و مقیاس را بدون دخالت دولتی از نوع تروریستی میسر بدانیم.»

چه اتفاقی می‌افتد؟ جلسه شورای امنیت با چه هدفی؟

شورای‌امنیت سازمان ملل قرار است امروز به‌درخواست روسیه آسیب‌های وارد به خطوط لوله گاز را به بحث بگذارد. همزمان کشورهای اروپایی با تکیه بر تحقیقات میدانی خود سعی در روش شدن ماجرا دارند. مارک سویرچینسکی، تحلیلگر دفاعی اندیشکده لهستانی «پولیتیکا اینسایت» بر این باور است رویارویی بیشتر مستقیم غرب با روسیه که بواسطه تجاوز مسکو به اوکراین به بیشترین حد خود رسیده است در این اوضاع به نفع هیچ‌یک از طرفین نیست.

این درحالیست که سوئد و دانمارک روز جمعه گزارش رسمی‌خود را در مورد ۴ مورد نشتی خط لوله نورداستریم تقدیم شورای امنیت سازمان ملل کردند. در این گزارش علت حادثه «انفجارصدها کیلو تی‌ان‌تی در زیر دریا» اعلام شده است. 

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید