یک ایرانی در میان شانس‌های نوبل ادبیات

آفتاب‌‌نیوز :

با فرا رسیدن فصل جوایز نوبل، بازار پیش‌بینی‌ها برندگان شاخه‌های مختلف داغ شده و باید منتظر ماند و دید مهم‌ترین جایزه ادبی دنیای ادبیات امسال به چهره‌ای شناخته شده خواهد رسید یا طبق روال، این چند نویسنده‌ای کمتر شناخته شده از سایه خارج می‌شود.

در چند سال اخیر نویسندگانی، چون «سوتلانا الکسیویچ»، «اولگا توکارچوک» و «پیتر هاندکه» پیش از کسب جایزه نوبل در میان شانس‌های این جایزه حضور داشتند، اما کسی فکر نمی‌کرد چهره‌ای، چون «باب دیلن» یا «لوئیس گلیک» در نهایت برنده این جایزه نام گیرند.

در حالی که دنیای انگلیسی زبان به آرامی برای مصرف فرهنگ عامه به زبان‌هایی غیر از انگلیسی بازتر شده است، به نظر می‌رسد کمیته نوبل ادبیات در جهت معکوس حرکت می‌کند و اگر به آمار برندگان نوبل در چند سال گذشته نگاه کنید، چهار نفر از شش برنده اخیر به زبان انگلیسی می‌نویسند و بقیه نویسندگان غیر انگلیسی زبان اروپایی هستند.

به نظر می‌رسد آکادمی سوئد که مسئول اعطای جایزه نوبل در رشته ادبیات است تلاش خواهد کرد نگاهی عمیق‌تری به نویسندگان در خارج از اروپا و آمریکای شمالی داشته باشد و فقط به نویسندگانی که به زبان استعمارگران خود می‌نویسند، پاداش ندهد و در عین حال به نظر می‌رسد سعی می‌کنند نگاه پرلطف خود به جامعه ادبی انگلیسی زبان را همچنان حفظ کند.

وبسایت «لیت‌هاب» در پیش‌بینی خود از نوبل ادبیات ۲۰۲۲ نام چند نویسنده را مطرح کرده که در این میان نام شهرنوش پارسی‌پور نویسنده ایرانی نیز دیده می‌شود.

در توصیف این نویسنده آمده است: شهرنوش پارسی‌پور داستان نویس ایرانی است که جای تعجب است که چرا کمتر شناخته شده است. «طوبی و معنای شب» یکی از معروف‌ترین رمان‌های این نویسنده است و «سگ و زمستان بلند»، «عقل آبی»، «ماجرای ساده و کوچک روح درخت»، «شیوا»، «بر بال باد نشستن» و «کمی بهار» از دیگر آثار پارسی‌پور هستند.

دیگر چهره‌های شاخص مطرح شده برای کسب جایزه نوبل ادبیات امسال شامل «آدونیس» شاعر سوری، «نگوگی واتیونگو» نویسنده کنیایی، «ادویج دانتیکا» رمان‌نویس آمریکایی هایتی‌تبار، «گاریل لوتز» نویسنده و شاعر آمریکایی، «یون فوسه» نویسنده نروژی، «لاسلو کراسناهورکایی» نویسنده و فیلمنامه‌نویس مجارستانی، «آنی ارنو» نویسنده فرانسوی، «آن کارسون» نویسنده کانادایی، «شولاستیک موکاسونگا» نویسنده فرانسوی-رواندایی، «ماریز کنده» نویسنده، منتقد و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی و «سلیم برکات» نویسنده و شاعر کرد اهل کشورسوریه هستند.

آکادمی نوبل هیچگاه نشانه‌ای از این که چه کسانی شانس اصلی دریافت جایزه هستند اعلام نمی‌کند و فهرست نامزد‌های هر سال را ۵۰ سال دیگر منتشر می‌کنند، بنابراین به عنوان مثال کسی که امسال (۲۰۲۲) نامزد جایزه نوبل ادبیات باشد، در سال ۲۰۷۲ متوجه این موضوع خواهد شد.

جایزه نوبل ادبیات از سال ۱۹۰۱ تاکنون ۱۱۴ بار اعطا شده و تاکنون تنها ۱۶ نویسنده زن برده این جایزه شده‌اند. نوبل ادبیات دوره در سال‌های ۱۹۱۴، ۱۹۱۸، ۱۹۳۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱، ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ اهدا نشد. اهدای مشترک جایزه نوبل در یک سال در شاخه‌های دیگر نوبل معمول‌تر است با این حال نوبل ادبیات تاکنون چهار دوره مشترکا به دو نفر اهدا شده است: در سال ۱۹۰۴ به طور مشترک به «فردریک میسترال» و «خوزه اچه‌خارای» اهدا شد. در سال ۱۹۱۷ نیز «کارل آدولف گیلروپ» به همراه «هنریک پونتوپیدان» به عنوان برنده برگزیده شد. در سال ۱۹۶۶، «شموئل یوسف آگنون» و «نلی زاکس» برنده این جایزه شدند. «ایویند جانسون» و «هاری مارتینسون» نیز برگزیدگان سال ۱۹۷۴ بودند.