چالش‌های طراحی صحنه «کاتب اعظم»/خیمه‌های شبانه صبح از جا درمی‌آمد

رضا حاجی‌درویش، طراح صحنه مجموعه تله‌تئاتر «کاتب اعظم» با اشاره به تجربه کاری خود در این پروژه به خبرنگار مهر گفت: مجموعه «کاتب اعظم» اولین تجربه من در مدیوم تله‌تئاتر بود، شناختی که من از این مدیوم داشتم این‌طور بود که باید در یک سوله و فضای بسته اجرا شود. از آنجایی که حالت نورپردازی و شرایط صحنه خیلی کمک می‌کند تا همه چیز در آرامش و راکورد صحنه انجام شود، در این پروژه ما ساختارها را با خرد جمعی شکستیم و توانستیم این تله‌تئاتر را در فضای آزاد ضبط کنیم.

وی درباره ضبط میدانی تله تئاتر «کاتب اعظم» توضیح داد: ضبط در فضای باز باعث سختی کار مضاعف بود. فضای کار ما در خاک و صحرا بود، همچنین به آفتاب روز به دلیل موضوع عاشورایی و نمایش ظهر عاشورا نیاز داشتیم اما در عین حال صحنه باز به ما کمک کرد تا با یک تله تئاتر پلاتویی مواجه نباشیم.

شب خیمه‌ها را برپا می‌کردیم و صبح از جا درآمده بود

حاجی‌درویش در خصوص چالش‌هایی که در این پروژه با آن روبرو بود، اشاره کرد: یکی از مشکلات ما در اجرای تله تئاتر «کاتب اعظم» این بود که در تیرماه شروع به طراحی دکور و صحنه کردیم و در گرمای شهریار و وسط بیابان که دما حدود ۵۲ درجه بود، ما باید زمین را آماده می‌کردیم. از طرفی گرمای هوا در طول روز آزار دهنده بود و در شب هم با بادهای شدید و بارندگی مواجه شدیم که بسیار اذیت کننده بود. چندین‌بار خیمه‌ها و درخت‌ها را برپا کردیم اما زمانی‌که صبح به لوکیشن فیلمبرداری برگشتیم با این صحنه مواجه شدیم که باد خیمه‌ها و درخت‌ها را از جا در آورده است. این اتفاقات اگرچه به واسطه اولین تجربه تله‌تئاتر میدانی خسته کننده بود، ولی شیرینی‌های خودش را هم داشت.

این طراح صحنه و لباس با ابراز خرسندی از این موضوع که مهدی غفوری علاوه بر اینکه کارگردان هنری این اثر بود، نویسندگی این تله‌تئاتر را هم به‌عهده داشت، نقطه قوت این موضوع را اینگونه بیان کرد: به‌واسطه اینکه مهدی غفوری علاوه بر کارگردان هنری، نویسنده تله‌تئاتر «کاتب اعظم» بود و اشراف روی متن فیلمنامه داشت، پیشینه تحقیقاتی قوی هم داشته است که این موضوع باعث می‌شد تا ایشان طرح‌هایی را پیشنهاد دهد که در روند طراحی‌صحنه خیلی به من کمک کند. گرچه بعضی از طرح‌های ایشان قابل اجرا نبود ولی من سعی کردم تا حد امکان هر کاری که انجام می‌دهم با تعامل کارگردان باشد.

حاجی درویش که طراحی صحنه و لباس آثاری چون «خوابگاه دختران»، «ایلدا»، «آسمان من» و… را در کارنامه دارد، ادامه داد: گاهی اوقات شرایط ایجاب می‌کرد که انجام بعضی کارها شدنی یا نشدنی باشد، اما در تمام طول کار سعی کردیم تا فعل شدن را صرف کنیم. یاد دارم برای رنگ قرمز روی دیوار خیمه کاتبان، با مهدی غفوری هم‌فکر نبودم و اعتقاد داشتم که رنگ قرمز دیوار ممکن است در روند پروژه ما را اذیت کند و برای رنگ لباس کاراکترها مشکلاتی ایجاد کند، اما غفوری اصرار به انجام آن داشت. زیرا معتقد بود که ما تا به حال تصویری از داخل خیمه کاتبان سپاه یزید ندیده‌ایم و می‌توانیم تصویر جدیدی در ذهن مخاطب بسازیم تست زدیم و جواب گرفتیم، کارگردان هم راضی بود. در مجموع سعی کردم تا در کاری که انجام می‌دهم تمام جوانب آن را در نظر بگیرم تا بتوانم صحنه‌ای معقول و قابل تامل خلق کنم.

وی درباره سختی طراحی صحنه آثار تاریخی افزود: یکی از مشکلاتی که در کارهای تاریخی بخصوص در تله‌تئاتر داریم این است همه چیز را باید در مدیوم تله‌تئاتر ببینیم. کار تاریخی در ذات خود دکور و لباس و آکسسوار دارد، ولی در تله‌تئاتر دست ما بسته است. زیرا دوربین نمی‌تواند به موضوع خیلی نزدیک شود و شرایط تله‌تئاتر را باید در نظر داشته باشد. طراحی صحنه و آکسسوار صحنه باید در زوایایی چیده شود که کارگردان با اندک تغییر دوربین بتواند یک قاب پر داشته باشد.

درخت نخلی که در باد و باران باید حفظ می‌شد

طراح صحنه «کاتب اعظم» عنوان کرد: در این تله تئاتر ما برای یک دوربین قاب نمی‌چیدیم، بلکه برای سه دوربین صحنه را طراحی می‌کردیم. این موضوع کار نورپرداز، فیلمبردار و بالطبع کار طراح صحنه را سخت می‌کرد. چون طراح صحنه باید در هر زاویه‌ای آنقدر وسایل و آکسسوار داشته باشد که بتواند صحنه را پر کند. یکی دیگر از مشکلات ما درخت نخل بود. نخلی که باید در زمین کاشته می‌شد و ارتفاعش بالای ۳ متر بود. ما برگ‌های درخت نخلی را داشتیم که از جنوب کشور بود و بایست آن را در شرایط باد، باران و گرمای تابستان تا یک ماه حفظ می‌کردیم. شب‌هایی بود که باد شدیدی می‌آمد و باعث می‌شد کل برگ‌های ما از بالای درخت کنده شوند. در این شرایط مجبور بودیم برای هر صحنه همه چیز را مجدد و از نو اصلاح کنیم و وارد ضبط شویم که این موضوع یکی از سختی‌های این پروژه بود.

حاجی‌درویش در انتها به بیان تفاوت طراحی صحنه در مدیوم تله تئاتر با سینما پرداخت و گفت: از نظر من طراحی صحنه در مدیوم تئاتر و تله‌تئاتر سخت‌تر از سینما و تلویزیون است چرا که در تله‌تئاتر، صحنه ما محدود است و نمی‌توانیم از این صحنه به صحنه دیگر رجعت کنیم. در صورتی که در سینما صحنه و لوکیشن‌های متفاوتی را داریم. در تله‌تئاتر به جهت محدود بودن لوکیشن‌ها بایست طراحی صحنه و طراحی لباس و همچنین موضوع فیلم به قدری جذاب و کشش دار باشد که مخاطب خسته نشود. به همین دلیل کار در مدیوم تله‌تئاتر خیلی سخت‌تر از کار در سینماست.

مجموعه تله تئاتر «کاتب اعظم» به نویسندگی و کارگردانی هنری مهدی غفوری و کارگردانی تلویزیونی علی عبادی، اولین محصول مرکز سریال سوره است که به تازگی روی آنتن شبکه دو سیما رفت.