مدرسه عالی حقوق ایران چگونه تاسیس شد؟

از همان روزهای اول متوجه شد که عدلیه‌ای به معنای واقعی وجود ندارد. لذا درصدد برآمد عدلیه یکی از کشورهای خارجی را الگوی خود قرار داده و سازمان جدیدی برای عدلیه پی‌ریزی کند، سازمان قضایی چند کشور از جمله فرانسه، سوئیس و آلمان مورد توجه قرار گرفت. مشیرالدوله وقتی در کابینه صمصام السلطنه برای بار چهارم به وزارت عدلیه منصوب شد چون تا آن وقت هیچ قانونی برای عدلیه به تصویب نرسیده بود در مجلس اظهار داشت که تا شش ماه به امور داخلی عدلیه نمی‌تواند رسیدگی کند و وقت خود را صرف تهیه قوانین و تشکیلات و اصول محاکمات عدلیه خواهد کرد. مشیرالدوله ظرف شش ماه قوانین و تشکیلات عدلیه و صدور محاکم و قوانین اصول محاکمات و اجرای احکام را تهیه نمود و طرحی نیز برای تاسیس مدرسه حقوق آماده کرد ولی مجلس فقط قانون تشکیلات را به تصویب رساند.

مشیرالدوله قانون تشکیلات را پیاده کرد و محاکم بدایت و استیناف و دیوانعالی تمیز و دادسرها را تشکیل داد ولی در مورد سایر اصلاحات از جمله تاسیس مدرسه حقوق به نتیجه نرسید و این امر سال‌ها در بوته اهمال باقی ماند. جنگ بین‌المللی اول نیز مشکلات عدیده‌ای به وجود آورد و دیگر خبری از مدرسه حقوق نشد، تا اینکه در اواخر جنگ جهانی اول میرزا حسن خان وثوق‌الدوله به ریاست وزرایی منصوب شد و نصرت الدوله فیروز را که تحصیلات عالی خود را در رشته حقوق در پاریس به اتمام رسانیده بود به وزارت عدلیه منصوب کرد. نصرت الدوله از همان ابتدا اقدامات خود را برای تاسیس مدرسه حقوق آغاز کرد و به آدولف پرنی مستشار فرانسوی وزارت عدلیه ماموریت داد که هرچه زودتر طرح‌های لازم را، اعم از مالی و علمی، تهیه و تسلیم وزیر نماید. آدولف پرنی نزدیک به شش ماه مشغول تهیه طرح بود. طرح پرنی در هیئت وزیران مورد تصویب قرار گرفت و بودجه‌ای نیز تامین شد.

در ۱۵ مرداد ۱۲۹۸ هیئتی از طرف دولت به ریاست مشاورالممالک انصاری وزیر امور خارجه برای شرکت در کنفرانس صلح ورسای عازم پاریس شد. اعضای هیئت عبارت بودند از : ذکاءالملک فروغی رئیس دیوارن عالی کشور، حسین علاء وزیر سابق، انتظام الملک و عبدالحسین مسعود انصاری و آدلف پرنی. آدلف پرنی در این مسافرت ماموریت داشت چهار استاد فرانسوی با سابقه کار در رشته‌های مختلف حقوق برای تدریس در مدرسه عالی حقوق استخدام کند و همین وظیفه را انجام داد و چهار استاد فرانسوی استخدام کرد. کسانی می‌توانستیند وارد این مدرسه شوند که فارغ‌التحصیل مدرسه علوم سیاسی یا دارالفنون باشد و به زبان فرانسه تسلط داشته باشند. کسانی که دیپلم نداشتند بایستی در امتحان ورودی شرکت نمایند. مدرسه حقوق در ۱۵ مهرماه ۱۲۹۸ به ریاست آدولف پرنی افتتاح شد. دوره مدرسه چهار سال و به دو دوره دو ساله ساله تقسیم می‌شد. این مدرسه هفت سال باقی بود و یکی از ادارات تابعه وزارت عدلیه شد.

مدرسهٔ عالی حقوق سرانجام در اسفند ۱۳۰۵ شمسی از وزارت عدلیه منتزع و ضمیمه وزارت معارف گردید. در اواخر سال تحصیلی ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۷ بخش مقدماتی (متوسطه) مدرسه سیاسی از آن جدا و به مدرسه دارالفنون منتقل شد. از آن پس مدرسه سیاسی تنها دارای دوره عالی بود. به فارغ‌التحصیلان این مدرسه درجه لیسانس داده می‌شد. این لیسانس مورد قبول دانشگاه‌های فرانسه بود. استادان این مدرسه عبارت بودند از: مسیوسونر، مسیو دوفوسا، مسیو مرل، مسیو دولاپوژ و مسیو فرنشن. ریاست مدرسه با مسیو پرنی و نظامت با میرزا جوادخان عامری بود. موسیو پرنی دکترای علم حقوق در شاخه کیفری را از فاکولته پاریس دریافت کرده و مدعی العموم (دادستان) دولت فرانسه بود.او به دلیل نیاز وزارت عدلیه و دولت وقت به مستشار حقوقی عالی رتبه، به درخواست دولت وقت و موافقت رسمی رئیس جمهوری فرانسه، به ایران آمد. در یازدهم اوت ۱۹۱۱ (م.) به عنوان مستشار حقوقی و مشاور عالی قضایی (در کابینه صمام السلطنه و به هنگام وزارت عدلیه حسن پیرنیا) به استخدام وزارت عدلیه درآمد.

موسیو پرنی، علاوه بر فعالیت در مدرسه عالی حقوق، به دلیل ماهیت شغلی خود به‌عنوان مستشار حقوقی وزارت عدلیه، عضو کمیسیون‌های مختلف تهیه و تدوین قوانین بود که به عنوان نمونه می‌توان از کمیسیون آیین دادرسی کیفری، کمیسیون امتحانات از قضات استخدامی علیه و کمیسیون ترفیع رتبه قضات، نام برد. استادان ایرانی عبارت بودند از محمدعلی فروغی، منصور السطنه عدل، حاج سیدنصرالله تقوی، شیخ محمد سنگلجی، شیخ محمد حسین استرآبادی.

آدولف پرنی نشان عالی علمی کشور به پاس خدمات علمی و قضایی ارزنده به او اعطا شد. پرنی پس از سازماندهی مدرسهٔ عالی حقوق و واگذاری پست ریاست مدرسه به محمدعلی فروغی و خاتمهٔ مدت مأموریت خود در ایران در سال ۱۹۲۵ به فرانسه بازگشت.

مدرسه عالی حقوق ۸۲ نفر فارغ التحصیل داشت که مهم‌ترین رجال آن عبارت بودن از : دکتر احمد متین دفتری، دکتر محمد سجادی، عباسقلی گلشائیان، نصرت الله انتظام، دکتر مشرف نفیسی، محمد سروری، محمود هدایت، عالی اکبر دفتری، سعید نفیسی، محمد مجلسی، موسی سرابندی و دکتر حسین مهیمن.

۶۵۶۵