برونو لاتور، نظریه‌پرداز و جامعه‌شناس فرانسوی و از متفکران دغدغه‌مندِ تغییرات اقلیمی درگذشت

برونو لاتور، متفکر و جامعه‌شناس معاصر فرانسوی، از پیشگامان «نظریه شبکه کنش» (Action Network Theory)، در سن ۷۵ سالگی پس از یک دوره بیماری در بامداد یک‌شنبه ۹ اکتبر/ ۱۷ مهر فوت کرد.

لاتور در زمینه‌ی تکنولوژی و علم آثار مهمی تولید کرد و از جمله اندیشمندان دغدغه‌مند محیط زیست بود. او همچنین در کتاب‌ها و مقالات متعددی از جمله «پارلمان اشیاء» و «ما هرگز مدرن نبوده ایم» به نقد مدرنیته پرداخت.

این فیلسوف فرانسوی زاده ۱۹۴۷ بود و در بسیاری از رشته‌های پژوهشی و علمی دانش آموخت و تحقیق کرد. او در سال ۲۰۸۸ جایزه زیگفرید آنسلد را به عنوان یک مکتبر بزرگ در علوم اجتماعی دریافت کرد. جایزه فرهنگ دانشگاه مونیخ در سال ۲۰۱۰، جایزه هولبرگ در سال ۲۰۱۳ از دیگر نشان هایی بود که او به خاطر «تحلیل‌های جاه‌طلبانه و تفسیر مجدد از مدرنیه» دریافت کرد.

او در بسیاری از دانشگاه‌های جهان هم در مقام استاد و عضو هیئت علمی به آموزش و پژوهش مشغول شد.

لاتور از جمله اندیشمندان علوم اجتماعی بود که جامعه را فراتر از تنها انسان‌ها می‌دید و بر این باور بود که جامعه ترکیبی از انسان و طبیعت و ماشین در شبکه‌ای از کنش‌گرها و عامل‌ها است و همین نگرش او را به یکی از دغدغه‌مندان محیط زیست تبدیل کرد.

زمانه چند مقاله و گفتار از لاتور را در ارتباط با محیط زیست، نقد قدرت و سیاست‌های محدود کننده حکومتها منتشر کرده است. او در یکی از این مقاله‌ها نوشته بود: «دولت‌ها برای مقابله با بحران های اقلیمی آماده نیستند و کرونا شرایط را برای بازگشت به زیست قدرت قرن ۱۹ آماده می‌کند.»

در یک مقاله دیگر که ترجمه گفت‌وگویی است از لاتور می خوانیم:

نخستین آموزه‌ی ویروس کرونا شگفت‌انگیزترین درس آن نیز است: در‌واقع اثبات شده ‌است که سیستم اقتصادی که تا به حال گفته می‌شد امکان کاستن از سرعت آن یا تغییر مسیرش وجود ندارد، ممکن است در همه‌جا و به طور همزمان به حال تعلیق در‌آید. همواره با استناد به استدلال نیروی غیر‌قابل بازگشتِ «قطار توسعه» که چنان که گفته می‌شد «به دلیل» «جهانی‌شدن» هیچ‌چیز قادر به خارج‌کردن آن از ریل نیست، با تمامی استدلال‌های زیست محیطی در خصوص تغییر شیوه‌های زندگی مخالفت می‌شد. با این حال، این دقیقاً ویژگی جهانی این توسعه‌ی مشهور است که آن را تا این حد شکننده و مستعد آن می‌سازد که ترمز‌کرده و ناگهان متوقف ‌شود.

او بارها نسبت به نادیده گرفتن تغییرات اقلیمی و نقش مخرب تولید سرمایه‌دارانه در تخریب طبیعت هشدار داده بود. از او تنها یک کتاب به فارسی ترجمه شده اما چند مقاله یا گفت‌وگو با او که به فارسی بازگردانده شده، در رادیو زمانه در دسترس است.