مروری بر کارنامه مهدی فخیم زاده/ از خواب و بیدار تا فوق سری

یکی از بهترین و ماندگارترین قهرمان‌های سینمای کشور که هم در پرده نقره‌ای و هم در جعبه جادو رخ‌نمایی کرده است، «مهدی فخیم‌زاده» بازیگر، نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون کشور است.فخیم‌زاده در تلویزیون در مقام کارگردانی که آثار پلیسی و قهرمانی ساخته است نیز کارنامه خوبی دارد. او اگرچه بیشتر در مقام نقش‌های منفی ظاهر شده است، اما سریال‌هایی مانند «خواب و بیدار» او یکی از جذاب‌ترین سریال‌های پلیسی تلویزیون شناخته می‌شود. سریالی که پلیس و نیرو‌های عملیاتی که تا آن روز بیشتر برای دستگیری سارقین و مأموریت‌های ساده‌تر شناخته می‌شدند این بار در عملیات‌های سنگین‌تری دیده شدند: نابودی باند‌های قاچاق و فساد.

از این جهت وی در تشکیل سینمای پلیسی نقش مهمی را دارد. خود او در مصاحبه‌های دیگر که داشته به این نکته اشاره کرده است که به سینمای پلیسی بیش از دیگر گونه‌های سینمایی علاقه دارد.

حاصل این تفکر و تلاش‌های مهدی فخیم زاده منجر به ساخت چندین سریال پلیسی به نام‌های «خواب و بیدار»، «حس سوم» «بی صدا فریاد کن»، «ساختمان ۸۵» شده است. جدا از ریتم صحیح و شکل و فرم بدیع سریال «خواب و بیدار» شخصیت پردازی این سریال به خصوص نقش‌های منفی آن در مقایسه با شخصیت‌های دیگر سریال‌های پلیسی تلویزیون به شکلی عجیب برای مخاطب باورپذیر بودندبه طوری که بیننده را به خاطر خصوصیات منحصربه فردشان جذب می‌کردند.

معمولا تا آن زمان سابقه نقش‌های منفی در سینمای ما به آدم‌های لمپن، احمق و لاابالی بازمی گشت که پس از طی چند فقره دزدی و قتل دستگیر می‌شدند و توسط پلیس باهوش به مراجع قضایی تحویل داده می‌شدند.

اما فخیم زاده طبق این اصل که هرقدر شخصیت‌های منفی محکم تر، باهوش‌تر و غیرقابل نفوذتر باشند، به همان نسبت هم جایگاه و ارزش فعالیت‌های قهرمان داستان ارزشمندتر و نتیجه بخش‌تر خواهد بود، جای نقش‌های لمپن سابق را با دزدان، سارقان و خلافکاران حرفه‌ای جامعه مدرن امروزی و پلیس‌های تک بعدی را با پلیس‌های انعطاف پذیر عوض کرد به طوری که شخصیت ناتاشا در سریال «خواب و بیدار» خاص‌ترین نقش حال حاضر تلویزیون و سینمای ایران به حساب می‌آید. در کل باید گفت «خواب و بیدار» با داستان پرکشش و کاراکتر‌های جذابش به یکی از پرطرفدارترین سریال‌های پلیسی سال‌های اخیر تبدیل شده است که بخشی از جذابیتش را مرهون شخصیت‌های منفی قصه یعنی ناتاشا و اصغرکپک می‌داند.

سریال «حس سوم» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده یکی از سریال‌های پلیسی جذاب دیگر این فهرست از مهدی فخیم‌زاده است که برای اولین از شبکه دو سیما پخش شد. این سریال با بازی مهدی فخیم‌زاده، نسرین مقانلو، لیلا برخورداری و حبیب دهقان نسب در ژانر پلیسی و اکشن و با چاشنی طنز ساخته شده است که در زمان پخش، طرفداران بسیاری داشت. حس سوم درباره دستگیری باند‌های بزرگ قاچاق مواد مخدر است.

اما حس سوم، تفاوت عمده‌ای با سایر فیلم‌ها و سریال‌های ساخته شده با مضمون مواد مخدر دارد و پلیس در این سریال به روشی جالب و جذاب به دنبال دستگیری خلافکاران است.

«بی صدا فریاد کن» دیگر سریال مهدی فخیم زاده است که در ژانر پلیسی و با موضوع قرص‌های اکستازی ساخته شد. این سریال در ژانر «تریلر» و با قصه‌ای مبتنی بر تعلیق ساخته شده بود و مخاطب را تا کشف حقیقت قصه با خود پیش می‌برد. اگرچه در مواردی هم مخاطب از بازیگران و پلیس پیشی می‌گرفت، اما برخلاف سریال «ساختمان ۸۵» مخاطب همواره پس از پلیس حرکت می‌کرد و همزمان با پلیس به حقایق داستان پی می‌برد از این لحاظ به این سریال به «خواب و بیدار» نزدیک‌تر بود ووجه دراماتیک در آن بیشتر در نظر گرفته شده بود.

نکته قابل توجهی که در سریال «ساختمان ۸۵» وجود دارد، این است که شخصیت اصلی آن ساختمانی است که همان اتفاق‌ها حول محور آن می‌گذرد. همه دزدان و جنایتکاران به نوعی آن را مامن و ماوای خود قرار داده اند. با پیدا شدن یک جسد، نویسنده و کارگردان یک به یک شخصیت‌هایی را به مخاطب نشان می‌دهد. شخصیت‌های هر یک از این شخصیت‌ها داستانی جنایی و معمایی دارند و مخاطب از آغاز تکلیفش را با شخصیت‌های قصه مشخص می‌کند. حتی در مواردی دانای کل به حساب می‌آید. مجرم و جرم را پیش از بازپرس می‌داند و از بالا بر حوادث نظاره می‌کند و تمایل دارد تا نحوه کشف جرم را که توسط بازپرس پیش می‌رود، ببیند.

یکی دیگر از نکات قابل توجه این سریال درباره پلیس و بازپرس داستان است. بازپرس داستان نیز شخصیت پیچیده‌ای دارد و معمای آن نیز باید در خلال داستان رمزگشایی شود. معمایی که به اندازه شخصیت‌های ساکنان ساختمان پیچیده به نظر می‌رسد.

فضای کلی و روابط فانتزی شخصیت‌های قصه باعث شده است تا روایت قصه از فضایی تلخ و گزنده فیلم‌های پلیسی به فضایی تبدیل شود که مخاطب با دیدن وقایع آن نه تنها آن را دنبال می‌کند بلکه از نوع روابط فانتزی شخصیت‌ها احساس خوشایندی را تجربه می‌کند. از سوی دیگر این روابط سبب نمی‌شود تا از جدی بودن تعقیب و گریز پلیسی نیز غافل شود. نگه داشتن این دو عامل که هریک می‌تواند در تضاد دیگری باشد یکی از نقاط تمایز این سریال با دیگر کار‌های فخیم زاده است این حالت را پیش از این در بازی ونقش‌های فخیم زاده می‌توانستیم جست وجو کنیم.

«فوق سری» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده با بازی مهدی فخیم‌زاده، حبیب دهقان نسب، محمد صادقی، فریبا کوثری و شقایق فراهانی یکی دیگر از سریال‌های پلیسی ایرانی به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده است. این سریال برای اولین بار در در ایام نوروز از شبکه یک سیما پخش شد. مجموعه فوق سری یک سریال پلیسی اکشن با چاشنی طنز است که این ترکیب را معمولا در فیلم‌ها و سریال‌های فخیم‌زاده مشاهده می‌کنیم.
داستان سریال فوق سری درباره دو سرهنگ مبازره با مواد مخدر است که علاوه بر رابطه همکاری، رفت و آمد خانوادگی با یکدیگر دارند و دوستان قدیمی هستند. این دو دوست برای انجام ماموریت و دستگیری یک باند بزرگ قاچاق مواد مخدر وارد یک ماموریت فوق سری می‌شوند که فقط ۵ نفر از آن مطلع هستند.

حضور فخیم زاده در آثارش یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت کارهایش محسوب می‌شود به طوری که فیلم هایش را به واسطه نقش‌هایی که در آن‌ها حضور داشته به یاد می‌آورند. وجه اشتراک عمومی این نقش‌ها در منفی بودن یا مجنون بودن شان است به طوری که امروز نقش‌های خاصش اکثرا از این قالب نقش‌ها خارج نیستند. 

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون