تاریخچه قدیمی موقوفات اهل سنت به موزه‌های حرم مطهر رضوی

فرهنگ وقف در بارگاه منور رضوی با عشق به ساحت امام رضا (ع) در هم آمیخته شده است. این عمل در دوره‌های مختلف تاریخ مختص به شیعیان نبوده و بسیاری از ارادتمندان به خاندان اهل بیت (ع) از اهل سنت نیز در این عرصه نام خود را به عنوان «واقف» ثبت کرده اند.

قرآن وقفی پادشاه اهل سنت تیموری

گنجینه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی اولین موزه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است که نسخه‌های قرآن نفیس متعلق به دوره‌های مختلف حکمرانی بر ایران، هشت برگ از قرآن‌های بی‌نظیر بایسنقری و مجموعه‌ای از مرقّعات، جلد‌های لاکی و روغنی، نقاشی‌های گل و مرغ و ... را در خود جای داده است.

مهدی قیصری‌نیک، معاون امور موزه‌های آستان قدس رضوی، قرآن کریم با ترجمه فارسی متعلق به اواخر قرن ۹ هجری را یکی از نفایس موزه قرآن رضوی عنوان می‌کند که به دست زین العابدین بن محمّدکاتب شیرازی در جمادی الاوّل ۸۷۶ هجری قمری کتابت و توسط ابوالمظفر نورالدین محمّد جهانگیر، پادشاه تیموری هند در قرن ۱۱ هجری قمری وقف آستان مقدس رضوی شده است.

وی این قرآن را نسخه کاملی عنوان کرد که شامل ۶۳۲ ورق از جنس کاغذ خانبالغ به رنگ نخودی است که بر هر ورق از این نسخه، آیات به خط محقق با مرکّب طلایی و تحریر مشکی و ترجمه فارسی به خط نسخ با مرکّب مشکی در ۱۸ سطر در جدولی به ابعاد ۲/۱۵ در ۱۰ سانتی متر نگاشته شده است.

قیصری به نام واقف اثر در این قرآن اشاره کرد و گفت: در این قرآن صفحه اول زر اندود با یک شمسه تزیین شده که در آن به خط رقاع، به زر تحریردار نام بانی قرآن ابوالفتح مظفرالدین حسن بهادرخان نوشته است، بالای آن و به خط رقاع مشکی در چهار سطر یادداشت وقف و در حاشیه درون یک مهر بزرگ دایره شکل نام واقف در مرکز و اجداد وی در اطراف آن نوشته شده است.

یادگاری از ترکمن صحرا

قالیچه ابریشمی ترکمن دورو که بافت هنرمندان ترکمن و از مجموعه طرح‌های ایلات و عشایر است یکی از آثار موجود در گنجینه رضوی است که در خراسان شمالی بافته شده است.

در این قالیچه که چهار طرف آن گلیم بافت است نقوش هندسی و انتزاعی از گیاهان، پرندگان، حیواناتی، چون شیر، شتر و نقش درخت انار به چشم می‌خورد که به صورت ذهنی بافت کار شده‌اند.

قیصری این قالیچه نفیس را اهدایی آخوندکمالی به نمایندگی از علمای اهل سنت و مردم ترکمن راز و جرگلان خراسان شمالی به مقام معظم رهبری عنوان کرد که در سال ۱۳۹۱ شمسی در سفر مقام معظم رهبری به خراسان شمالی و بازدید ایشان از راز و جرگلان اهدا شده است.

تابلو خوشنویسی آیه اطاعت

قیصری همچنین تابلوی «خوش‌نویسی آیه اطاعت به خط ثلث و نستعلیق بر روی پوست» را یکی دیگر از نفایس گنجینه رضوی برشمرد که توسط لقمان احمدی مریوانی کتابت و توسط امام جمعه مریوان در سال ۱۳۸۸ اهدا شده است.

عبارت «اطیعوا‌الله و اطیعوا‌الرسول و اولی‌الامر منکم» در قسمت مرکزی تابلو به خط ثلث درشت نوشته شده است. در قسمت بالایی تابلو، آیه «بسم‌الله الرحمن‌الرحیم» و در قسمت پایینی اثر با قلم ریزتر عبارت «یا ایها‌الذین امنوا اطیعوا‌الله و اطیعوا‌الرسول و اولی‌الامر منکم» به چشم می‌خورد.

اهدا کننده اهل سنت مقیم امریکا

نادر خیرالدین ابوالجبین مهندس فلسطینی مقیم آمریکا دیگر واقف اهل سنت است که آثار اهدایی وی در گنجینه تمبر و سکه خودنمایی می‌کند.

قیصری گفت: این مجموعه اهدایی به موزه رضوی شامل تمبر‌های فرهنگی ارزشمندی از ۲۰ کشور جهان نظیر ایران، بنگلادش، لیبی، سومالی، موریتانی، قبرس، سنگال، مالی و نیجر است که با محوریت بیت المقدس و ملت مظلوم فلسطین، قبه الصخره، شهدای فلسطینی، روز جهانی قدس و... جمع آوری شده است.

براساس مستندات موجود همچنان که وقف در میان شیعیان مورد توجه است، اهل سنت نیز براساس آموزه‌های فقهی خود بر این اصل پایبند بوده و اماکن بسیاری را برای راحتی امور هموطنان خود در جای جای ایران وقف کرده‌اند.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد