مبادا با تندروی، تناقض‌های دیگری مانند «توییتر» و «تلگرام» شکل بگیرد!

فیلترینگ برخی نرم افزار‌ها و سایت‌ها و ایجاد محدودیت در دسترسی به اینترنت یا قطع آن، یکی از مسائل مهم این روزهاست که فرجام نامعلومی دارد؛ وضعیتی که باید مراقب بود به تکرار برخی خطا‌های گذشته منجر نشود.

به گزارش «تابناک»؛ در پی حوادث اخیر کشور و آشوب‌های پدید آمده، به دلائل امنیتی و سوءاستفاده از شبکه‌های اجتماعی، محدودیت‌هایی در دسترسی به دنیای مجازی به وجود آمده که شامل برخی تصمیم‌های متفاوت است؛ از فیلترینگ پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ و شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام گرفته تا انسداد دسترسی به برخی سایت‌ها و نرم افزار‌های مختلف و کندی و گاه قطعی اینترنت در برخی مناطق کشور.

تردیدی نیست که این دست تصمیمات، هرچند در شرایط بحران و درگیری به برقراری آرامش کمک می‌کند، لکن تداوم و طولانی شدن آن عواقب ناخوشایندی از جمله آسیب به بازار‌های نوپای شکل گرفته در فضای مجازی به دنبال دارد؛ اما آنچه بیش از این اهمیت دارد و نگرانی بسیاری را به دنبال داشته، فرجام این دست تصمیمات است. اینکه آیا انسداد و فیلترینگ امثال اینستاگرام ادامه خواهد یافت یا همان گونه که وزیر ارتباطات تاکید کرده، تصمیمی امنیتی است و لاجرم بسته به شرایط، برگشت پذیر خواهد بود؟!

این سوالی است که پاسخ دادن به آن ساده نیست و حتی اظهار نظر در خصوص آن هم ممکن است به سوءبرداشت‌هایی منجر شود. این را می‌شود از واکنش‌ها به اظهارات سخنگوی دولت دریافت که به زعم برخی، تصمیم غایی دولتمردان برای فیلترینگ دائمی اینستاگرام است، در حالی که بعضی تاکید دارند هنوز تصمیمی در این خصوص گرفته نشده و سخنان یاد شده هم بر این امر تاکید داشته است.

نکته قابل تامل، اما از خلال بررسی تصمیمات مشابه در گذشته خودنمایی می‌کند؛ رویداد‌هایی مانند فیلترینگ تلگرام، پیام رسان و به نوعی شبکه اجتماعی محبوب ایرانیان در سال‌های گذشته که تقریبا همه رسانه‌ها و بسیاری از چهره‌های شاخص در آن کانال‌های ویژه دایر کرده و به فعالیت مشغول بودند و حتی گزارش‌های زیادی در خصوص به کارگیری آن در ارتباطات اداری در کشورمان هم وجود داشت.

رویدادی که به شکل گیری موجی از کوچ از این نرم افزار گره خورد و حتی برخی رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها با انتشار بیانیه‌هایی بر توقف فعالیتشان در تلگرام تاکید کردند؛ اما مدتی بعد مشخص شد که بسیاری از کاربران ایرانی به رغم دشواری در دسترسی به تلگرام با عبور از فیلترینگ، به فعالیات در آن ادامه داده اند و در نتیجه، شاهد بازگشت مجموعه‌های کوچ کرده از تلگرام به آن بودیم.

البته آنچه بر تلگرام رفت، در قیاس با تناقضی که در فیلترینگ توییتر رقم خورده، کوچک است، به ویژه اگر بدانیم مسئولان پرشماری در این شبکه اجتماعی حضور داشته و در آن فعالیت جدی و مستمر دارند و از آن فراتر، نهاد‌های حاکمیتی هم در این شبکه فیلتر شده به فعالیت مشغولند؛ وضعیتی سوال برانگیز که کسی قادر به توضیح چرایی شکل گیری اش نیست و گویی به تناقضی پذیرفته تبدیل شده است!

اتفاقی عجیب که این روز‌ها سایه تکرار آن نزدیک‌تر از هر زمانی بر سرمان گسترده شده است، چون ظاهرا برخی تصمیم گیران عزمشان را جزم کرده اند که به دلیل برخی مسائل درست و گاه نادرست، اینستاگرام و برخی نرم افزار‌های دیگر فیلتر شده در این ایام را به وضعیتی مبتلا کنند که توییتر و تلگرام به آن گرفتار آمده اند.

رفتاری از جنس تندروی که ظاهرا تنها یک سوی ماجرا را مدنظر قرار می‌دهد؛ اینکه امثال اینستاگرام به سادگی صفحات ایرانیان را بابت انتشار برخی مواضع درست و حتی عکس شهید سلیمانی مسدود می‌کند و پاسخگو هم نیست. اقدامی سلطه جویانه که البته باید مورد توجه قرار گرفته و برای احقاق حق، پی گرفته شود، اما در عین حال باید به این مهم دقت کنیم که میلیون‌ها ایرانی هم در این شبکه اجتماعی فعالند و اینستاگرام را بستری مناسب برای ارتباط با یکدیگر و حتی دایر کردن کسب و کار یافته اند.

دو نکته اساسی و مهم که می‌دانیم هر دو بایستی مورد توجه قرار گیرند، اما نگاه برخی مسئولان به ماجرا، چیز دیگری نشان می‌دهد، به گونه‌ای که بحث کوچ به نرم افزار‌ها و پلتفرم‌های داخلی را مطرح می‌کنند و تاکید دارند که اگر زیرساخت لازم برای این کوچ فراهم نباشد هم، با اتخاذ تدابیری آن را در اسرع وقت ایجاد خواهند نمود، در حالی که می‌دانیم هیچ شبکه داخلی نمی‌تواند نیاز کاربران امثال ایسنتاگرام را تامین کند.

کافی است به این نکته دقت کنیم که در امثال اینستاگرام، ارتباطات در ابعاد جهانی در جریان است و حتی موجب شکل گیری کسب و کار‌هایی شده که در محدوده مرز‌های کشور نیست یا به این مهم دقت کنیم که اطلاع رسانی در آن و کسب اخبار و اطلاع از رویداد‌های جهانی هم در این شبکه از اهمیت بسزایی برخوردار است و امثال این امکان‌ها را در شبکه‌های داخلی -ولو از نظر فنی برتری هم داشته باشند- نمی‌توان در اختیار کاربران قرار داد.

وضعیتی که بعید نیست به تداوم فعالیت در این شبکه ها، حتی با فیلترینگ دائمی آن‌ها منجر شود، همان گونه که فیلتر شدن توییتر و تلگرام نتوانست به فعالیت ایرانیان در این شبکه‌ها منجر شود. تناقضی آسیب زا و مخالفت آفرین که بهتر است مانع از تکرارش شویم و نگذاریم تندرو‌هایی که پیشتر موجب شکل گیری این تناقض‌ها شدند، بر مشکلات لاینحلی مانند فیلترینگ غیرقابل توجیه و گسترش بسیار استفاده از فیلترشکن در کشور بیفزایند.

با این یادآوری و تذکر مهم به تصمیم‌گیران که باید توجه کنند، تصمیمی که در صحنه و زمان خاص و شرایط غیرعادی توسط مراجع غیرمرتبط برای کنترل اوضاع اتخاذ می‌شود، قاعدتا برای مدت زمان محدودی گرفته شده و نباید مبنا و بهانه برای سیاست گذاری و تصمیم‌گیری بلندمدت و همه جانبه و در شرایط عادی و آرام باشد. فیلتر یک پلتفرم یا شبکه اجتماعی که بستر اقتصادی جمعیت کثیری از شهروندان قرار گرفته، باید با روندی معقول و نگرشی همه جانبه و ملاحظه منافع مردم و در شرایط زمانی آرام و طبیعی و توسط حوزه تخصصی آن در کشور اتخاذ شود. البته پیش‌بینی‌های امنیتی برای شرایط خاص در همین نگرش همه جانبه هم می‌تواند لحاظ شود.

لذا به نظر می‌رسد، مسئولین باید به محض عادی شدن اوضاع و کنترل بحران و برقراری امنیت که تقریبا تا حدود زیادی هم صورت گرفته، وضعیت اینترنت و پلتفرم‌ها را به شرایط قبل از بحران برگردانند؛ وب / روندی که چگونگی آن ذکر شد به بررسی همه جانبه مساله بپردازند و تصمیم گیری کنند.