مین‌گذاری در تپه‌های اطراف زندان اوین؛ از فرضیه تا واقعیت

ادعای خبرگزاری فارس در مورد علت شنیده شدن صدای انفجار در جریان آتش‌سوزی و تیراندازی شب گذشته در زندان اوین که چندین کشته و مجروح بر جای گذاشته، این سوال‌ها را مطرح کرده که آیا تپه‌های اطراف این زندان مین‌گذاری شده و آیا استفاده از سلاح جنگی ضدنفر علیه زندانیان در سایر کشورها نیز رایج است؟ 

خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران در جریان پوشش خبری وقایع خونین شنبه شب در زندان اوین، ابتدا به نقل از برخی منابع مدعی شد که شنیده شدن صدای چند انفجار از حوالی این زندان ناشی از ورود چند زندانی فراری به محدوده مین‌گذاری شده اطراف زندان بوده است. البته این خبرگزاری سپس به نقل از یک منبع آگاه خبر اولیه خود را تصحیح کرد و نوشت: «در ماجرای دیشب زندان اوین هیچ زندانی روی مین نرفته است.» 

هر چند تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که برخی انفجارهای رخ داده در زندان اوین ناشی از پرتاب نارنجک‌های صوتی یا نوعی دیگر از مواد منفجره از خارج محوطه زندان به درون آن بوده ولی در هر صورت خبرگزاری فارس چه در خبر نخست و چه در تصحیح آن، از وجود مین‌های ضدنفر در تپه‌های اطراف خبر داده است. 

اما آرش زاد، برنده جایزه جوانان سازمان ملل در سال ۲۰۱۵، در پیامی توییتری به بخشی از گزارش منتشر شده در روزنامه کیهان مورخ ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ استناد کرده که در آن به تلاش گروهی به سرپرستی سرگرد منوچهری برای انهدام مین‌های کارگذاشته شده در تپه‌های اطراف میدان مین اشاره شده است. در این گزارش، تاکید شده که با انهدام و خنثی‌سازی بیش از ۳۰۰ مین، بخش‌های غربی، شمال غربی و شمال زندان اوین پاک شده است.

اما آیا احتمال دارد که اطراف زندان اوین به طور کامل از وجود مین‌های ضدنفر به طور کامل پاک نشده و یا این که دوباره مین‌گذاری شده باشد؟

کنوانسیون ممنوعیت مین‌های ضد نفر یک سند حقوق بین‌الملل است که توسعه، تولید، ذخیره، صدور و استفاده از مین‌های ضد نفر را ممنوع می‌کند. این کنوانسیون در ۱ مارس ۲۰۰۹ لازم‌الاجرا شد. دولت‌های عضو این کنوانسیون موظفند تا حداکثر چهار سال تمام ذخایر مین‌های ضد نفر را نابود کنند و تمام مناطق مین‌گذاری شده تحت کنترل خود را در اسرع وقت پاکسازی کند.

• آغاز هفته پنجم اعتراضات ایران؛ آتش‌سوزی در زندان اوین به همراه شنیده شدن صدای آژیر و انفجار
• اعتراضات ایران؛ پاریس از تهران خواست امنیت زندانیان فرانسوی را تضمین کند

تا کنون ۱۶۳ کشور جهان به عضویت این کنوانسیون درآمده‌اند. ایران از جمله کشورهایی است که تا کنون از عضویت در این کنوانسیون اجتناب کرده که به منزله بالا بودن احتمال ادامه توسعه، تولید، ذخیره، صدور و استفاده از مین‌های ضد نفر از سوی این کشور است.

احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و زندانی سیاسی سابق نیز روز یکشنبه با انتشار پیامی توییتری فرضیه وجود مین در تپه‌های زندان اوین را تایید کرد. 

او نوشت: «مین‌گذاری تپه‌های اوین هم شهرۀ آفاق است و هر زندانی که پایش به اوین برسد از آن اطلاع پیدا می‌کند. با وجود این آگاهی، چطور ممکن است زندانیانی به آن سمت زمینِ مین‌گذاری شده فرار کنند.»

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید 

احمدی باطبی، دانشجوی زندانی در پی حوادث سال ۱۳۷۸ کوی دانشگاه تهران نیز در صفحه توییتر خود نوشت: «تپه‌های داخل زندان اوین مین‌گذاری است و گاهی در تابستان به دلیل گرما و یا آتش‌سوزی این مین‌ها خود به خود منفجر میشه. یکی از تفریحات ما در زندان تماشای انفجار این مین‌ها در روزهای تابستان بود.»

البته تا کنون هیچ‌یک از مقام‌های رسمی ایران در مورد ادعاهای مطرح شده در مورد مین‌گذاری تپه‌های اطراف زندان اوین و انفجار شب گذشته تعدادی از آنها اظهارنظری نکرده‌اند.