«با عشق از اوین» پنجمین دوره نمایشگاه آثار هنری زنان زندان اوین در شهر لاهه

پنجمین دوره نمایشگاه «با عشق از اوین» روز چهاردهم اکتبر/۲۲مهر همزمان با جشن هفتادمین سالگرد موسسه بین‌المللی مطالعات اجتماعی (ISS) در شهر لاهه برگزار شد. در این نمایشگاه آثار هنری و کارهای دستی شماری از زنان زندانی در بند زنان زندان اوین به نمایش گذاشته شدند. این نمایشگاه تا ۲۸ اکتبر دایر است و بازدید از آن برای عموم آزاد است. این دوره از نمایشگاه با توجه به همزمانی با قتل حکومتی ژینا(مهسا) امینی و اعتراضات سراسری مردمی در ایران به یاد ژینا امینی برگزار گردید.

سخنرانان مراسم افتتاحیه پنجمین نمایشگاه «با عشق از اوین»

در مراسم افتتاحیه نمایشگاه هاله قریشی، منصوره شجاعی، نازنین زاغری، فرح کریمی، اینگه هاتر، وندی هارکورت، کارولین فان در فورت و مارتین بلاک سخنرانی کردند.  

این نمایشگاه از سال ۲۰۱۸ در پنج کشور مختلف برگزار شده است. در این مدت منصوره شجاعی مسئولیت برگزاری نمایشگاه‌های موزه جنبش زنان را به عهده داشته است. خود او می‌گوید که در این مدت از آثار هنری و کارهای دستی زنان زندانی سیاسی که به موزه اهدا شده همچون جان خود محافظت کرده است. 

از سمت راست: منصوره شجاعی- مارتین بلاک (موسسه ISS)- نازنین زاغری-راتکلیف

برخی از زنانی که آثارشان در این نمایشگاه به نمایش گذاشته‌ شده است هنوز در زندان هستند، برخی دیگر به قید وثیقه آزاد شده و برخی ناچار شدند کشور را ترک و در تبعید زندگی کنند. 

نازنین زاغری-راتکلیف که هفت ماه پیش، پس از شش سال از زندان آزاد شد و نزد خانواده خود در لندن بازگشت، یکی از زنانی بود که اثرش در این نمایشگاه به نمایش درآمد. او همچنین یکی از سخنرانان افتتاحیه نمایشگاه نیز بود. 

نازنین زاغری یکی از قربانیان گروگان‌گیری جمهوری اسلامی از شهروندان دوتابعیتی ساکن غرب بود. او زمان دستگیری در ایران از کودک چندماهه‌اش جدا شد و دوری از فرزندش به مدت شش سال در زندان و یا حبس خانگی در ایران به او تحمیل شد. نازنین زاغری که بیشترین دوران حبس خود را در زندان اوین به‌سر برده می‌گوید که در آن دوره با زنان زندانی بسیاری آشنا شد که حتی پیش از او در زندان بوده و برخی از آنها نیز از فرزندانشان جدا شده بودند. 

نازنین زاغری در سخنان خود در مراسم افتتاحیه گفت: 

«زنان زندانی گرچه بی‌رحمانه از فرزندانشان جدا شدند اما سرشار از مهربانی بودند. همبستگی میان تنها بند فعالان سیاسی زن در اوین بسیار چشمگیر بود. در آنجا بدون در نظر گرفتن ایدئولوژی، مذهب، مسیحی، بهایی، درویش، مارکسیست، وکیل حقوق بشر، اکولوژیست و … در کنار هم بودیم. زنان قدرتمندی که در تصور نمی‌گنجد در این مکان دور هم جمع بودیم. با هم غذا می‌پختیم، غذا می‌خوردیم، می‌رقصیدیم و گریه می‌کردیم. به همدیگر عشق و انرژی می‌دادیم.»

او در ادامه گفت زنان در زندان وسایل چندانی برای ساختن آثار هنری و کارهای دستی نداشتند و به دشواری و با  تلاش و خلاقیت‌های بسیار به وسایل اولیه دست می‌یافتند. او گفت: 

«به نظر من زن سمبل آفرینندگی است، چه تولد یک کودک باشد، چه خانواده و خانه. و ما در زندان به یکدیگر قدرت مقاومت و قدرت تغییر و قدرت آفریدن می‌دادیم.» 

نازنین زاغری- راتکلیف

نازنین زاغری در بخش دیگری از سخنان خود گفت که در پس این اشیایی که در این نمایشگاه می‌بیند قصه‌های بسیاری نهان است. در هر قلم و هر تکه و تار و پود این آثار، غم، امید، قدرت، سرخوردگی، ترس، ثبات قدم، الهام، انتظار و بسیاری احساسات دیگر پنهان است. او گفت:

«این اشیا، کار دستی نیستند بلکه داستان‌هایی هستند که در پس این اشیا نهفته‌اند.»

پنجمین دوره نمایشگاه «با عشق از اوین» به یاد ژینا امینی و تحت تاثیر رخ‌دادهای اعتراضی مردمی در ایران برگزار شد. هاله قریشی، استاد دانشگاه آزاد آمستردام، از جمله افرادی که به برپایی موزه جنبش زنان یاری رساند، در مقدمه سخنان خود در افتتاحیه نمایشگاه تحلیلی از جنبش زن، زندگی، آزادی ارائه کرد.

به گفته هاله قریشی زنانه بودن، همراهی مردان، همبستگی و پرفورماتیو بودن جنبش آن را با جنبش‌های اعتراضی قبل از آن در ایران متمایز می‌کند. او سپس همچنین درباره پنجمین نمایشگاه با عشق از اوین سخن گفت. 

هاله قریشی، پرفسور حوزه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد آمستردام

به گفته هاله قریشی قصه‌ها و تخیل این اشیا هنری در موزه جنبش زنان آنها را ورای کار دستی و هنری می‌برد. قریشی گفت که این این آثار هنری و کارهای دستی «تاریخ تجسم یافته مشترک» هستند که از طریق این اشیای هنری به مخاطب منتقل می‌شوند: 

«این اشیا داستان‌هایی هستند که بیوگرافی زنانی که آنها را ساخته‌اند را روایت می‌کند و از مبارزه آنها برای عدالت و قانون، شوق آنها برای کنشگری، دادخواهی، رنجی که تحمل می‌کنند و خلاقیتشان می‌گوید.»

به گفته او این روایت‌ها از زمان و فضا گذشته‌اند و تلا‌ش خستگی‌ناپذیر گروهیِ چندین انسان سبب شده این آثار درنهایت از اوین به خارج از مرزهای ایران در هلند منتقل شوند. 

پنجمین دوره نمایشگاه موزه جنبش زنان «از اوین با عشق» در شهر لاهه – هلند

در این نمایشگاه آثار ساخته شده توسط زنان زندانی سیاسی به نمایش گذاشته می‌شود.

جمعه ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲

این دوره از‌ نمایشگاه به #مهسا_امینی تقدیم شده است. pic.twitter.com/JyJaB2lKVz

— Radio Zamaneh (@RadioZamaneh) October 14, 2022

منصوره شجاعی، بنیانگذار موزه جنبش زنان ایران در تبعید سخنرانی خود را با قدردانی از کسانی که در موسسه بین‌المللی علوم اجتماعی لاهه به برپایی این نمایشگاه کمک کرده‌اند آغاز کرد و پس از آن از جنبش زن، زندگی، آزادی سخن گفت. جنبشی که به گفته او جوانان و زنان و مردان آن با شجاعت در مقابل تمامیت‌خواهی، مردسالاری و تئوکراسی به‌پاخواستند و این جنبشی ستایش برانگیز است. 

منصوره شجاعی، فعال حقوق زن و بنیانگذار موزه جنبش زنان

به گفته منصوره شجاعی شهروندان ایران دموکراسی و عدالت و آزادی را مطالبه می‌کنند و جنبش زن، زندگی، آزادی نه تنها کرامت زنان را بلکه مطالبه‌ بازگشت کرامت انسانی تمام شهروندان ایران دنبال می‌کند. او گفت:

«این نمایشگاه نمایش دهنده بخشی از سرکوب سراسری است و مادران، زنان و فعال‌هایی را به تصویر می‌کشد که زیر سرکوب نظام پدرسالار، تمامیت‌خواه و مذهبی هستند.» 

به گفته شجاعی اشیایی که در این موزه به نمایش درآمده‌اند، قصه خلاقیت زنانی را روایت می‌کنند که زندگی‌شان را وقف حقوق زنان در ایران کرده‌اند:

«آنها صدای مقاومت، وظیفه و امید هستند.»

فرح کریمی، سیاستمدار ایرانی-هلندی و عضو مجلس سنا هلند از حزب چپ‌ سبز نیز در این مراسم افتتاحیه حاضر بود. او به خاطر اهمیت این نمایشگاه از موسسه علوم اجتماعی (ISS) لاهه که برای برپایی این نمایشگاه کمک و فضایی در اختیار موزه جنبش زنان گذاشته است، تشکر کرد. 

فرح کریمی، عضو مجلس سنا از حزب چپ سبز

فرح کریمی همچنین درباره جنبش زن، زندگی، آزادی سخن گفت. او شرح داد که چگونه حاکمیت جمهوری اسلامی با سرکوب شدید می‌کوشد فضای رعب و وحشت در جامعه ایجاد کند. اما با این‌حال مردم معترض در گوشه گوشه ایران با شجاعت به مبارزه خود ادامه داده‌اند. او از ضرورت همبستگی معترضان خارج از کشور با مردم معترض ایران سخن گفت. 

فرح کریمی پیام نسرین ستوده را نیز بازخوانی کرد، پیامی که ستوده در آن از ممنوع‌الخروجی دخترش مهرآوه خندان گفته بود. مهرآوره خندان که می‌خواست برای تحصیل به خارج از کشور سفر کند برای سومین بار در روز ۱۲ مهر/ ۴ اکتبر ممنوع‌الخروج شد و پاسپورتش را در فرودگاه از او گرفتند. نسرین ستوده در پیام خود نوشته بود که مهرآوره به جرم دختر نسرین ستوده بودن از حق تحصیل در خارج از کشور محروم شده و جرم نسرین ستوده دفاع از دختران خیابان انقلاب بود.

ایده تاسیس موزه زنان ایران، با الهام از موزه زنان شهر«مرانو» در ایتالیا در سال ۱۳۸۶ توسط «شیرین عبادی» برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، بلافاصله پس از بازگشت از سفر ایتالیا به منصوره شجاعی پیشنهاد شد.

منصوره شجاعی در سال ۱۳۸۷ با همکاری گروهی از زنان کنشگر، هنرمند و دانشگاهی مراحل اولیه طرح جنبش موزه زنان را آغاز کرد. در پی سرکوب‌های سال ۱۳۸۸ منصوره شجاعی را با گزارش‌ها و اسنادی که قرار بود در روز جهانی زن در سال ۱۳۸۸، در قالب اولین نمایشگاه موزه زنان منتشر شود، دستگیر کردند. 

درسال ۱۳۸۹، منصوره شجاعی از طریق «انجمن بین‌المللی موزه‌های زنان» در اروپا با بهره‌گیری از دوره‌های آموزشی کوتاه مدت در موزه زنان نورنبرگ، کونگسوینگر، بن، مرانو، و دو سال همکاری با موزه زنان شهر فورت، تلاش برای تحقق این طرح را پی گرفت که در نهایت به‌عنوان یک  طرح مشترک با دانشگاه آزاد آمستردام از سال ۲۰۱۷ به اجرا درآمد.