این «جشنواره» میراث جمعی ماست/ راه اعتراض خالی کردن میدان نیست

کاظم دانشی کارگردان فیلم سینمایی «علف‌زار» که فعالیت حرفه‌ای خود را با ساخت فیلم کوتاه و حضور در دوره‌های گذشته جشنواره فیلم کوتاه تهران آغاز کرده بود، همزمان با برگزاری سی‌ونهمین دوره از این جشنواره، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت سینمای کوتاه ایران گفت: واقعیت این است که نه فقط در حوزه فیلم‌های کوتاه که اساساً در کلیت سینمای ایران، فیلم‌های ما یکدست شده است و این اتفاق خوبی نیست. متأسفانه سینمای ایران در طول این سال‌ها به سمت تک‌ژانری شدن رفته است.

وی ادامه داد: دلیل این اتفاق هم عدم توجه به مقوله ژانر در حوزه سینمای کوتاه بوده است. فیلم‌سازانی که دغدغه داشتند در فضاهای متنوع‌تر فیلمسازی را تجربه کنند، هیچ‌گاه فضای مناسب برای‌شان مهیا نشده است. ما فیلمسازانی داشته‌ایم که دغدغه ساخت آثار کمدی داشته‌اند اما از آنجایی که این آثار هیچ‌گاه در جشنواره‌های ما تحویل گرفته نمی‌شوند، آن‌ها هم مجبور شده‌اند ژانر کاری خود را تغییر داده و به سمت ساخت فیلم‌های ملودرام و اجتماعی بروند که بیشتر در جشنواره‌ها مورد اقبال قرار می‌گیرند.

سینماگرانی که فیلم داورپسند و مدیرپسند می‌سازند!

دانشی تأکید کرد: این شرایط در سینمای بلند ما هم وجود دارد و به همین دلیل ما خیلی از فضاهای متنوع و ژانرهای مختلف را در سینمای ایران از دست داده‌ایم. ژانر وحشت را نه در سینمای کوتاه داریم و نه در سینمای بلند. حتی در ژانر کمدی هم کارهای جدی نداریم و میدان خالی شده است. حتی فیلم جنایی به معنای معماگونگی آن نداریم. این آسیبی است که جشنواره‌های فیلم کوتاه، در این سال‌ها به سینمای کوتاه وارد کرده‌اند. فیلمسازان ما بیشتر داورپسند و مدیرپسند فیلم می‌سازند و آسیب اصلی این روند هم از دست رفتن مخاطب است. به همین دلیل هم شاهد افت جدی مخاطبان سینمای ایران در این سال‌ها هستیم.

این کارگردان سینما ادامه داد: من نوعی به‌عنوان یک فیلمساز سینمای کوتاه برای آنکه بعدها بتوانم برای کار بلندم سرمایه و تهیه‌کننده جذب کنم و بتوانم به بدنه سینمای بلند نزدیک شوم، در ساخت فیلم کوتاه هم تلاش می‌کنم مدل فیلم‌های مطرح در سینمای بلند را تمرین کنم. به همین دلیل سراغ سینمای اجتماعی و ملودرام می‌رویم! اگر مدیریت صحیحی اتفاق بیفتد و جشنواره‌ها به فیلم‌های مختلف در ژانرهای مختلف بها بدهند، مطمئناً در آینده سینمای بلند ما هم پذیرای این فیلمسازان از سینمای کوتاه، خواهد بود.

وی با اشاره به تمرکز جشنواره سی‌ونهم بر مقوله ژانر هم گفت: بعد از چندین سال آزمون و خطا، باید این تصمیم را به فال نیک گرفت اما نباید این توجه به ژانر، محدود به همین یک دوره باقی بماند. باید تبدیل به یک روند ادامه‌دار شود. اگر فیلم‌های ژانرهای مختلف، در دوره‌های بعد احساس کنند که جایی در جشنواره ندارند، بازهم این روند متوقف می‌شود.

این کارگردان جوان سینما درباره پیشرفت تکنیکی فیلم‌های کوتاه گفت: ما امروز با نسلی از فیلمسازان دهه ۷۰ و ۸۰ مواجهیم که این‌ها بر تکنولوژی روز دنیا سوار هستند و به همین دلیل در زمینه تکنیک فیلمسازی، از ما و حتی بزرگ‌ترهای ما، بسیار مسلط‌تر هستند. این نسل به سینمای روز دنیا و قواعد فرمی فیلمسازی مسلط هستند. این نسل با تکنولوژی و اینترنت رشد کرده و در همه زمینه‌ها پیش‌تر هستند. در عین حال این نسل به همان اندازه که به سمت مسائل تکنیکی و فرمی می‌روند، با مقوله‌هایی مانند جهان‌بینی، روایت و هر آنچه مربوط به فیلمنامه می‌شود، غریبه هستند. آن‌ها دنیایی سرعتی و عجول دارند.

وی افزود: این فیلمسازان تلاش می‌کنند ضعف‌های خود در فیلمنامه و قصه‌گویی را با تکنیک جبران کنند. گاهی با فیلم‌هایی خوش رنگ و لعاب مواجه می‌شویم که حتی تحسین‌برانگیز هم می‌نمایند اما خالی از هرگونه حرف و روایتی هستند. این ضعفی است که بزرگ‌ترها در بستر همین جشنواره‌ها باید به این نسل گوشزد کنند. در مجموع به شخصه به این نسل بسیار امیدوارم.

برای اعتراض، میدان را خالی نمی‌کنم

دانشی درباره برخی حاشیه‌های اخیر جشنواره فیلم کوتاه و شکل‌گیری یک دودستگی متأثر از ناآرامی‌های اخیر در میان فیلمسازان برای حضور یا عدم حضور در جشنواره، تأکید کرد: جشنواره فیلم کوتاه تهران، برای همه ما یک خانه امن است، محفلی است که سال به سال برای رسیدن آن لحظه‌شماری می‌کنیم تا بتوانیم در کنار یکدیگر به تماشای فیلم‌های خودمان و دوستان‌مان بنشینیم. این جشنواره همیشه برای من با شور و حال عجیبی همراه بوده است. شاید برخی از ما به برخی اتفاقات و تحولات اجتماعی کشور نقدهایی هم داشته باشیم، اما شخصاً این شیوه را نمی‌پسندم که برای اعتراض، میدان را خالی کنم.

وی افزود: جشنواره فیلم کوتاه تهران و یا هر رویداد دیگری در تئاتر و سینما، برای من حکم یک تریبون را دارد تا بتوانم حرف‌هایم را مطرح کنم. این جشنواره‌ها برای همه ما یک تریبون است که می‌توانیم از طریق آن حرف بزنیم. جشنواره فیلم کوتاه بعد از ۳۹ سال به دست ما رسیده است. در این ۳۹ سال، کلی از فیلمسازان خون دل خورده‌اند تا این رویداد، هر سال باشکوه‌تر برگزار شود. حالا به مرحله‌ای رسیده‌ایم که این جشنواره تبدیل به درگاهی برای معرفی فیلم‌ها به آکادمی اسکار شده است. پس این رویداد آبروی همه ماست و نمی‌توانیم از آن انصراف دهیم یا آن را تحریم کنیم. در همین شلوغی‌ها شاید هر از گاهی جایی آتش بگیرد اما همه طرف‌ها حواس‌شان به میراث‌هایی مانند میدان نقش‌جهان اصفهان هست و هیچ‌کس راضی به آسیب به آن نیست. جشنواره فیلم کوتاه تهران هم از این منظر حکم یک میراث جمعی برای ما دارد که باید از آن حراست کنیم.